Απόφαση-ορόσημο: 50.000 ευρώ αποζημίωση σε πολίτη για παρενέργεια από το εμβόλιο της AstraZeneca – Το Ελληνικό Δημόσιο κρίθηκε υπεύθυνο για θρόμβωση μετά από εμβολιασμό

Σε μια απόφαση με ιδιαίτερη νομική και κοινωνική σημασία, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε ότι το Ελληνικό Δημόσιο φέρει ευθύνη για σοβαρή παρενέργεια (θρόμβωση) που υπέστη πολίτης μετά τον εμβολιασμό του με το εμβόλιο κατά της Covid-19 της AstraZeneca και το υποχρέωσε να του καταβάλει το ποσό των 50.000 ευρώ ως αποζημίωση.

Η υπόθεση

Ο ενάγων, ενήλικος άνδρας, είχε υποβληθεί σε εμβολιασμό με AstraZeneca στο πλαίσιο της εθνικής εκστρατείας κατά της πανδημίας του κορονοϊού. Μετά τη λήψη του εμβολίου, εμφάνισε σοβαρές επιπλοκές στην υγεία του – συγκεκριμένα, θρόμβωση – με αποτέλεσμα να υποστεί σημαντική σωματική βλάβη και να αντιμετωπίσει μακροχρόνια προβλήματα. Ο ίδιος προσέφυγε στη Δικαιοσύνη, καταθέτοντας αγωγή κατά του Δημοσίου, υποστηρίζοντας ότι η παρενέργεια ήταν άμεση συνέπεια του εμβολιασμού και ότι το κράτος όφειλε να είχε μεριμνήσει για την πλήρη αξιολόγηση της ασφάλειας του σκευάσματος πριν το διαθέσει στον πληθυσμό, εν μέρει με καθεστώς υποχρεωτικότητας.

Το Δικαστήριο δέχθηκε την αγωγή στο σύνολό της, εκτιμώντας ότι το κράτος είχε ευθύνη πρόνοιας για την αποφυγή κινδύνων από τη χρήση του εν λόγω φαρμακευτικού προϊόντος και πως η συγκεκριμένη περίπτωση εμπίπτει στις εξαιρέσεις όπου η παρενέργεια δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς τυχαία ή αμελητέα. Η απόφαση δεν επικρίνει ευθέως την εμβολιαστική πολιτική, αλλά αναγνωρίζει ότι όταν τίθεται σε εφαρμογή δημόσια υγειονομική παρέμβαση μεγάλης κλίμακας, το κράτος έχει και αντίστοιχες υποχρεώσεις αποζημίωσης για τις εξαιρετικά σπάνιες, αλλά σοβαρές βλάβες που ενδέχεται να προκύψουν.

Το νομικό και κοινωνικό προηγούμενο

Πρόκειται για την πρώτη απόφαση του είδους στην Ελλάδα σχετικά με αποζημίωση για παρενέργεια από εμβόλιο Covid-19, και θεωρείται από νομικούς κύκλους εξαιρετικά σημαντική, καθώς δημιουργεί νομολογιακό προηγούμενο. Ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για νέες αγωγές από πολίτες που υποστηρίζουν ότι υπέστησαν σοβαρές παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό με το ίδιο ή άλλα εμβόλια. Σε αρκετές χώρες του εξωτερικού, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία, έχουν ήδη ενεργοποιηθεί αποζημιωτικά προγράμματα ή έχουν εκδοθεί ανάλογες δικαστικές αποφάσεις.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, η φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca αναγκάστηκε να αναγνωρίσει μέσω νομικών εγγράφων ότι σε σπάνιες περιπτώσεις το εμβόλιό της μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο TTS (θρόμβωση με θρομβοπενία). Το ίδιο το βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο χειρίζεται δεκάδες προσφυγές πολιτών, ενώ υπάρχει και πρόγραμμα αποζημίωσης για θύματα επιβεβαιωμένων παρενεργειών.

Η στάση της AstraZeneca και η απόσυρση του εμβολίου

Η ίδια η AstraZeneca ανακοίνωσε πριν περίπου έναν χρόνο την απόσυρση του εμβολίου της από την αγορά, επικαλούμενη τη μειωμένη ζήτηση λόγω της επικράτησης νεότερων και επικαιροποιημένων σκευασμάτων για τις μεταλλάξεις του ιού. Πέρα όμως από το εμπορικό σκεπτικό, ανεξάρτητες φωνές εντός και εκτός της φαρμακευτικής κοινότητας συνδέουν την απόφαση αυτή και με τη φθίνουσα εμπιστοσύνη προς το συγκεκριμένο προϊόν λόγω των σπάνιων αλλά σοβαρών παρενεργειών που αναφέρθηκαν σε διεθνές επίπεδο.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), χορηγήθηκαν παγκοσμίως περισσότερες από 3 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca και εκτιμάται ότι συνέβαλε στη διάσωση εκατομμυρίων ζωών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο ΠΟΥ διατηρεί τη θέση του ότι πρόκειται για ασφαλές και αποτελεσματικό σκεύασμα, τονίζοντας ότι τα οφέλη υπερτερούν σαφώς των κινδύνων.

Πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις

Η δικαστική αυτή απόφαση αναμένεται να τροφοδοτήσει και την πολιτική αντιπαράθεση, καθώς ήδη ακούγονται επικρίσεις κατά της κυβέρνησης για τον τρόπο με τον οποίο είχε χειριστεί το ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού, ιδιαίτερα σε επαγγελματικές ομάδες (όπως υγειονομικούς) και την επικοινωνιακή διαχείριση όσων εξέφραζαν επιφυλάξεις. Ορισμένοι, όπως ο επιχειρηματίας Παναγιώτης Δαβίλας, καλούν δημοσίως τα άτομα που υπέστησαν παρενέργειες να στραφούν νομικά κατά του Δημοσίου, ενώ δεν λείπουν και εκείνοι που κάνουν λόγο για «ηθική δικαίωση» όσων ανησυχούσαν εξαρχής για πιθανές επιπλοκές.

Η ελληνική Δικαιοσύνη, με αυτή την απόφαση, δείχνει να κινείται σε μια κατεύθυνση ανάληψης ευθύνης από την Πολιτεία, έστω και εκ των υστέρων, για εκείνες τις περιπτώσεις όπου η ιατρική παρέμβαση, αν και νομοθετημένη για το γενικό καλό, προκάλεσε σοβαρότατες προσωπικές συνέπειες.