DSEI Λονδίνου 2025: Η τεχνητή νοημοσύνη, τα drones και οι δορυφόροι στη νέα κούρσα εξοπλισμών της Ευρώπης

Τον Ιούνιο τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν σταδιακά τις αμυντικές τους δαπάνες ώστε μέχρι το 2035 να φτάσουν στο 5% του ΑΕΠ. Η απόφαση αυτή έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται στην αγορά, καθώς νέα κονδύλια διοχετεύονται προς την αμυντική βιομηχανία, δημιουργώντας αυξημένες παραγγελίες και προσφέροντας σε εταιρείες ευκαιρίες να καλύψουν τις απαιτήσεις για εξοπλισμούς που κρίνονται αναγκαίοι απέναντι σε απειλές από τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και άλλα κράτη τα οποία θεωρούνται εχθρικά.

Η δυναμική αυτή φάνηκε με εντυπωσιακό τρόπο στη Διετή Έκθεση Αμυντικού και Ασφαλιστικού Εξοπλισμού (DSEI), που πραγματοποιήθηκε από τις 9 έως τις 12 Σεπτεμβρίου στο εκθεσιακό κέντρο Excel του Λονδίνου και ήταν αισθητά μεγαλύτερη σε μέγεθος σε σύγκριση με την περσινή διοργάνωση. Αν και δεν έλειψαν τα κλασικά οπλικά συστήματα, άρματα μάχης, πυροβόλα και πολεμικά σκάφη, το επίκεντρο της φετινής διοργάνωσης μετατοπίστηκε καθαρά στην τεχνητή νοημοσύνη, στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και στις δυνατότητες που προσφέρει η νέα γενιά στρατιωτικών δορυφόρων.

Σχολιάζοντας τα νέα κονδύλια του ΝΑΤΟ, ο Γκρέιαμ Ράουτλετζ, επικεφαλής μάρκετινγκ προϊόντων της Hadean, εταιρείας που κατασκευάζει προσομοιωτές πεδίου μάχης, ανέφερε ότι δεν πρόκειται για ξαφνικό χρυσωρυχείο, αλλά το βέβαιο είναι ότι επικρατεί ενθουσιασμός και διάθεση συνεργασίας ανάμεσα σε αμυντικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις του κλάδου. Η Hadean ξεκίνησε από τον χώρο του ηλεκτρονικού gaming πριν στραφεί στην αμυντική τεχνολογία και σήμερα προμηθεύει το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα κράτη της συμμαχίας. Το κλίμα ανανέωσης και η στροφή προς τις καινοτόμες τεχνολογίες ήταν εμφανή και σε άλλα περίπτερα.

Η MARSS, εταιρεία λύσεων ασφαλείας με έδρα το Μονακό, παρουσίασε την τελευταία αυτόνομη σουίτα διαχείρισης αποστολών που βασίζεται σε τεχνητή νοημοσύνη για το σύστημα NIDAR. Όπως ανέφερε ο διευθυντής μάρκετινγκ Ρος Τόμσον, η τεχνολογία επιτρέπει σε drone ή σε αυτόνομο όχημα εδάφους να ανταποκρίνεται άμεσα σε απειλές, διευκρίνισε όμως ότι καμία ενέργεια δεν εκτελείται χωρίς ανθρώπινη επιτήρηση. Ο ίδιος τόνισε πως ο απομακρυσμένος χειρισμός δημιουργεί απόσταση από τη σκληρή πραγματικότητα της μάχης, μετατρέποντας τον πόλεμο σε κάτι που μοιάζει με παιχνίδι, μειώνοντας τις συναισθηματικές συνέπειες και δημιουργώντας νέες προκλήσεις.

Στο ίδιο κλίμα, οι καινοτόμες τεχνολογικές εταιρείες συγκεντρώθηκαν φέτος σε ειδική «τεχνολογική ζώνη», όπου παρουσιάστηκαν προϊόντα που ενσωματώνουν την τεχνητή νοημοσύνη σε κάθε επίπεδο, από πλοία και αεροσκάφη μέχρι οχήματα και οπλικά συστήματα. Ο Ράουτλετζ υπογράμμισε ότι η κυριαρχία επί της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι πλέον κρίσιμο ζήτημα, καθώς τα εξαρτήματα από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία θεωρούνται σοβαρό ρίσκο. Η ανάγκη απόλυτης διαφάνειας ως προς το τι περιλαμβάνεται σε κάθε προϊόν είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Το σκηνικό διαμορφώθηκε ακόμη περισσότερο από τη συγκυρία. Η παραβίαση της πολωνικής επικράτειας από ρωσικό drone στις 9 Σεπτεμβρίου έδωσε την τέλεια αφορμή σε πολλούς εκθέτες να παρουσιάσουν λύσεις για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών. Η Thales UK, βρετανικό παράρτημα της γαλλικής Thales, παρουσίασε τη συσκευή παρεμβολής Storm 2, η οποία δημιουργεί ένα ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που μπλοκάρει τα σήματα των drones και προστατεύει στρατιώτες από επιθέσεις. Η συσκευή έχει μέγεθος παλιού walkie-talkie και παρουσιάστηκε ως απάντηση στην αυξανόμενη χρήση μη επανδρωμένων συστημάτων από αντιπάλους.

Παράλληλα, ο τομέας του διαστήματος εισέρχεται δυναμικά στους αμυντικούς σχεδιασμούς. Η φινλανδική ICEYE, εταιρεία μικροδορυφόρων, αποκάλυψε ένα διαστημικό κέντρο τακτικής πληροφόρησης, παρακολούθησης και αναγνώρισης που έχει ήδη δοκιμαστεί σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ. Η αντιπρόεδρος αναλυτικής στρατηγικής Σέα Στρονγκ το χαρακτήρισε πρώτο του είδους του, επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο παγκοσμίως. Η εταιρεία σκοπεύει να εκτοξεύσει φέτος 20 δορυφόρους και άλλους τόσους το 2026.

Ο αντιπρόεδρος αποστολών Γιοστέλστακ τόνισε ότι η παρουσία στην Ουκρανία από το 2022 επιτάχυνε σημαντικά την εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς η εμπειρία σε πραγματικές συνθήκες συνέβαλε στη βελτίωση των προϊόντων. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η Amazon, η οποία παρουσίασε το Project Kuiper, το δίκτυο χαμηλών τροχιακών δορυφόρων που φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί το Starlink στον τομέα των στρατιωτικών επικοινωνιών.

Η εντυπωσιακή αλλαγή στον χαρακτήρα του πολέμου ήταν εμφανής. Οι εποχές που οι βασικές δαπάνες των ενόπλων δυνάμεων αφορούσαν άρματα μάχης και πυροβόλα ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα οι προτεραιότητες είναι δορυφόροι, τεχνητή νοημοσύνη και drones, με τεράστια κόστη και εξίσου μεγάλες προσδοκίες.

Η συμμετοχή ήταν μαζική. Πάνω από 600 βρετανικές εταιρείες, ανάμεσά τους κολοσσοί όπως οι BAE Systems, Babcock και Kinetic, πήραν μέρος στην DSEI. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν 215 επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων η General Dynamics, η Northrop Grumman και η SIG Sauer, η τελευταία διεκδικώντας το μεγάλο συμβόλαιο αντικατάστασης του τυφεκίου SA-80 του βρετανικού στρατού. Παρόντες ήταν επίσης εκπρόσωποι χωρών όπως το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία, η Ταϊβάν και το Ισραήλ, με την παρουσία της ισραηλινής αποστολής να προκαλεί διαμαρτυρίες έξω από το εκθεσιακό κέντρο στις 9 Σεπτεμβρίου.

Οι πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη υιοθέτησαν τους τελευταίους μήνες το δόγμα του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο ότι η χώρα του θα διαθέσει το 2,5% του ΑΕΠ στην άμυνα έως το 2027, όμως τον Ιούνιο προχώρησε ένα βήμα παραπέρα υπογράφοντας τη Διακήρυξη της Χάγης μαζί με άλλους ηγέτες του ΝΑΤΟ, δεσμευόμενος για επένδυση 5% του ΑΕΠ ετησίως τόσο στις βασικές ανάγκες άμυνας όσο και στην ασφάλεια μέχρι το 2035. Ο εθνικός διευθυντής οπλισμού στο βρετανικό Υπουργείο Άμυνας, Άντι Σταρτ, δήλωσε στην κεντρική συζήτηση της έκθεσης ότι μέχρι το 2035 η χώρα θα δαπανά πάνω από 100 δισ. λίρες, έναντι 60 δισ. σήμερα, ενώ παράλληλα στοχεύει να διπλασιάσει τις εξαγωγές της αμυντικής βιομηχανίας από 19 σε 38 δισ. δολάρια.

Η έκθεση δεν έμεινε χωρίς αντιδράσεις. Εκπρόσωπος του δημάρχου Λονδίνου Σαντίκ Καν δήλωσε με ηλεκτρονικό μήνυμα ότι ο δήμαρχος αντιτίθεται πλήρως στη διεξαγωγή μιας τέτοιας εκδήλωσης στην πρωτεύουσα, σημειώνοντας ότι η πόλη αποτελεί καταφύγιο για χιλιάδες ανθρώπους που έχουν ξεφύγει από συγκρούσεις και υποφέρουν από όπλα σαν κι αυτά που εκτίθενται.

Ο Καν έχει ήδη απευθύνει επιστολή στους διοργανωτές ζητώντας να μην επαναληφθεί η έκθεση στο Λονδίνο. Σε διαφορετική γραμμή κινείται η κυβέρνηση, με τον υφυπουργό Προμηθειών Άμυνας Λουκ Πόλαρντ να δηλώνει ότι σε αβέβαιους καιρούς χρειάζεται καλύτερη αφήγηση και πιο αποδοτική αξιοποίηση των αμυντικών δαπανών. Στην κεντρική του ομιλία εξέφρασε την ελπίδα ότι η Βρετανία και οι εταίροι της στο ΝΑΤΟ θα καταφέρουν να εξοπλίσουν αποτελεσματικά τις ένοπλες δυνάμεις και να αποτρέψουν με αυτόν τον τρόπο κάθε επιτιθέμενο.