Γαλλία: Αγροτική εξέγερση με φόντο σφαγές ζώων και τη συμφωνία Mercosur

Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα από τα πιο εκρηκτικά αγροτικά κύματα διαμαρτυρίας των τελευταίων δεκαετιών, καθώς χιλιάδες παραγωγοί κατέκλυσαν τους δρόμους μεγάλων πόλεων, έστησαν μπλόκα με τρακτέρ, παρέλυσαν βασικούς οδικούς άξονες και μετέφεραν την οργή τους έξω από κυβερνητικά κτίρια με πράξεις έντονα συμβολικές.

Οι εικόνες αυτές δεν αποτυπώνουν μια στιγμιαία αντίδραση, αλλά το ξέσπασμα μιας βαθιάς και μακρόχρονης δυσαρέσκειας που συσσωρευόταν επί χρόνια, με αφορμές την υποχρεωτική θανάτωση ζώων λόγω της οζώδους δερματίτιδας, τον φόβο για τις συνέπειες της υπό συζήτηση συμφωνίας Mercosur και μια γενικευμένη κρίση βιωσιμότητας του πρωτογενούς τομέα. Για πολλούς αγρότες, η κινητοποίησή τους εξελίχθηκε σε σύμβολο μιας Ευρώπης που, όπως υποστηρίζουν, απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τις ανάγκες όσων παράγουν την τροφή της.

Η σπίθα που άναψε τη φωτιά ήταν η διαχείριση της οζώδους δερματίτιδας, μιας ιογενούς νόσου των βοοειδών που δεν απειλεί την ανθρώπινη υγεία, αλλά προκαλεί σοβαρές βλάβες στα ζώα και θέτει σε κίνδυνο ολόκληρες κτηνοτροφικές μονάδες.

Η γαλλική κυβέρνηση, εφαρμόζοντας τις ευρωπαϊκές υγειονομικές οδηγίες, υιοθέτησε την πρακτική της καθολικής σφαγής ενός κοπαδιού ακόμη και όταν εντοπίζεται ένα μόνο κρούσμα. Αν και το μέτρο παρουσιάστηκε ως ο πιο ασφαλής τρόπος περιορισμού της νόσου, για τους κτηνοτρόφους μεταφράστηκε σε οικονομική και ψυχολογική καταστροφή, με εκμεταλλεύσεις να χάνονται μέσα σε λίγες ώρες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε το περιστατικό της 11ης Δεκεμβρίου, όταν περισσότερα από 200 βοοειδή θανατώθηκαν σε αγρόκτημα στο Αριέζ, κοντά στα ισπανικά σύνορα. Οι τοπικοί παραγωγοί επιχείρησαν να εμποδίσουν την πρόσβαση των κτηνιατρικών συνεργείων στήνοντας πρόχειρα οδοφράγματα με τρακτέρ και χώματα, ενώ η αστυνομία απάντησε με χρήση δακρυγόνων.

Παρά τις συλλήψεις και τις συγκρούσεις, η διαδικασία ολοκληρώθηκε, αφήνοντας πίσω της ένα αίσθημα βαθιάς αδικίας. Παρόμοιες σκηνές εκτυλίχθηκαν και σε άλλες περιοχές της χώρας, ενισχύοντας το κλίμα συναισθηματικής φόρτισης και ηθικής κρίσης στον αγροτικό κόσμο.

Η αγανάκτηση πήρε σύντομα δημόσιο και έντονα συμβολικό χαρακτήρα. Στην Αγκέν, τη νύχτα από τις 11 προς τις 12 Δεκεμβρίου, περίπου 60 τρακτέρ κατέβηκαν στο κέντρο της πόλης και αγρότες άδειασαν λύματα και κοπριά μπροστά σε δημόσια κτίρια, θέλοντας να δείξουν ότι θεωρούν πως οι ανησυχίες τους αντιμετωπίζονται με αδιαφορία.

Παράλληλα, αποκλεισμοί σημειώθηκαν στον αυτοκινητόδρομο A64 και σε άλλα σημεία της νοτιοδυτικής Γαλλίας, με τους διαδηλωτές να προειδοποιούν ότι τα μπλόκα θα παραμείνουν και ότι η κλιμάκωση είναι δεδομένη.

Πέρα όμως από τη διαχείριση της ασθένειας, στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρίσκεται και η προτεινόμενη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Mercosur, στην οποία συμμετέχουν η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Ουρουγουάη και η Παραγουάη.

Οι Γάλλοι αγρότες εκφράζουν τον φόβο ότι η συμφωνία θα επιτρέψει την εισαγωγή προϊόντων που παράγονται με χαμηλότερα υγειονομικά και περιβαλλοντικά στάνταρ, δημιουργώντας έναν ανταγωνισμό που θεωρούν εξ αρχής άνισο. Κρέας, ζάχαρη, ρύζι, μέλι και σόγια από τις χώρες αυτές συνδέονται, σύμφωνα με τους παραγωγούς, με πρακτικές όπως η χρήση φυτοφαρμάκων και αντιβιοτικών απαγορευμένων στην ΕΕ, γεγονός που μειώνει το κόστος αλλά εντείνει το αίσθημα αδικίας.

Η συμβολική κορύφωση των κινητοποιήσεων ήρθε στις 26 Σεπτεμβρίου 2025, όταν περίπου 100 αγρότες από το Ιλ-ντε-Φρανς και τις γύρω περιοχές εμφανίστηκαν με 20 τρακτέρ μπροστά στο Παλάτι των Βερσαλλιών.

Με γαλλικές σημαίες και συνθήματα που παρέπεμπαν ευθέως στο 1789, επιχείρησαν να συνδέσουν τον σημερινό αγώνα τους με μια ιστορική στιγμή διεκδίκησης δικαιοσύνης και κοινωνικής ισότητας.

Αντίστοιχες δράσεις καταγράφηκαν σε περισσότερους από 65 νομούς, με καταλήψεις, αποκλεισμούς και μαζικές συγκεντρώσεις. Παρά την ένταση, η κυβέρνηση επέμεινε στη γραμμή της. Η υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης υποστήριξε ότι η καθολική θανάτωση είναι το μόνο αποτελεσματικό μέτρο, προειδοποιώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να επιβάλει καραντίνα στη Γαλλία, μπλοκάροντας τις εξαγωγές.

Επισήμανε μάλιστα ότι ακόμη και με την κατάσταση θεωρητικά ελεγχόμενη, η χώρα αδυνατεί να εξάγει προϊόντα νωπού γάλακτος σε αγορές όπως ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ σε περίπτωση εξάπλωσης της νόσου ο αριθμός των ζώων που θα χαθούν θα μπορούσε να φτάσει το 1,5 εκατομμύριο.

Τα αγροτικά συνδικάτα απορρίπτουν αυτή την προσέγγιση, χαρακτηρίζοντάς την πιο τρομακτική από την ίδια την ασθένεια. Οργανώσεις όπως η Confédération Paysanne ζητούν στοχευμένη θανάτωση μόνο των μολυσμένων ζώων και ταυτόχρονο μαζικό εμβολιασμό, πρακτικές που, όπως υποστηρίζουν, έχουν αποδώσει σε άλλες χώρες.

Η κρίση του 2025 δεν προέκυψε ξαφνικά. Ήδη από το 2023 και το 2024, οι αγρότες διαμαρτύρονταν για το αυξανόμενο κόστος παραγωγής, τη βαριά γραφειοκρατία, τις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις που θεωρούν δυσανάλογες και τον ανταγωνισμό από εισαγόμενα προϊόντα.

Το σημερινό κύμα κινητοποιήσεων συμπυκνώνει όλες αυτές τις πιέσεις, με την οζώδη δερματίτιδα να λειτουργεί ως καταλύτης και τη Mercosur ως επόμενη απειλή στον ορίζοντα.

Τα στοιχεία ενισχύουν τις ανησυχίες τους. Έρευνα των Cevipof και Agro Toulouse την περίοδο Απριλίου–Ιουνίου 2025 έδειξε ότι σχεδόν οκτώ στους δέκα Γάλλους αγρότες θεωρούν τη συμφωνία Mercosur άμεσο κίνδυνο για τη γεωργία της χώρας.

Ο πρόεδρος της FNSEA, Αρνό Ρουσσώ, έχει προειδοποιήσει ότι το αγροτικό κίνημα δεν σκοπεύει να υποχωρήσει και ότι χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις οι κινητοποιήσεις θα γίνουν ακόμη πιο έντονες.

Για πολλούς παραγωγούς, παρά την αβεβαιότητα και την πίεση, η εγκατάλειψη της γης τους δεν αποτελεί επιλογή. Παραμένουν, ελπίζοντας σε αλλαγή και, όπως λένε, αφήνοντας χώρο ακόμη και στην πίστη ότι κάτι μπορεί να ανατρέψει την πορεία των πραγμάτων.

Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η κυβέρνηση θα αναζητήσει έναν νέο συμβιβασμό ή αν η αγροτική οργή θα συνεχίσει να δοκιμάζει τα όρια της γαλλικής κοινωνίας και πολιτικής σκηνής.