Η μάχη του Κένεντι με την διατροφή: Θα μπορέσει να κάνει τους ανθρώπους πιο υγιείς;

Με τις νέες διατροφικές οδηγίες για τους Αμερικανούς να είναι ακόμα σε διαδικασία ολοκλήρωσης, ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει προτρέψει τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, υποψήφιο για υπουργό Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS), να «αφήσει ελεύθερο το χέρι του στο φαγητό», υποδεικνύοντας την πιθανότητα σημαντικών αλλαγών στην εθνική πολιτική διατροφής.

Με τις ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή να κοστίζουν στη χώρα πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως, οι οδηγίες αυτές έχουν τεράστια σημασία για τη διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών — και των αποτελεσμάτων για την υγεία — εκατομμυρίων Αμερικανών. Η ηγεσία του Κένεντι θα μπορούσε να φέρει σημαντικές αλλαγές, όπως αυστηρότερη επιτήρηση των υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων και πίεση για τη μείωση της εταιρικής επιρροής στις ομοσπονδιακές συστάσεις υγείας. Καθώς η Επιτροπή Συμβούλων για τις Διατροφικές Οδηγίες (DGAC) προετοιμάζει την αναφορά της, ο Κένεντι αντιμετωπίζει μια σπάνια ευκαιρία να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη κρίση υγείας που σχετίζεται με τη διατροφή στην Αμερική.

Οι διατροφικές οδηγίες

Αν έχετε ποτέ φάει σχολικό γεύμα, ακολουθήσει τη συμβουλή για υγιεινή διατροφή ενός γιατρού ή παρατηρήσει δημόσιες καμπάνιες που προωθούν τη διατροφή, τότε έχετε συναντήσει την επιρροή των Διατροφικών Οδηγιών για τους Αμερικανούς. Οι οδηγίες αυτές επικαιροποιούνται κάθε πέντε χρόνια και επηρεάζουν ό,τι βρίσκεται στα ταψιά των σχολικών κυλικείων, τα μενού των νοσοκομείων και τα τρόφιμα που καλύπτονται από προγράμματα βοήθειας, όπως το Πρόγραμμα Συμπληρωματικής Διατροφικής Βοήθειας.

Ωστόσο, οι οδηγίες δεν εμφανίζονται τυχαία. Πίσω από αυτές βρίσκεται η Επιτροπή Συμβούλων για τις Διατροφικές Οδηγίες (DGAC), μια επιτροπή από επιστήμονες διατροφής και ειδικούς δημόσιας υγείας. Για δύο χρόνια, η επιτροπή ανασκοπεί την έρευνα, συγκεντρώνει δημόσιες απόψεις και συντάσσει μια αναφορά που επηρεάζει τις τελικές συστάσεις.

Ο ρόλος της DGAC είναι συμβουλευτικός.

«Η Επιτροπή Συμβούλων για τις Διατροφικές Οδηγίες ανασκοπεί την επιστήμη και κάνει συστάσεις», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Μάτες, επιστήμονας διατροφής και μέλος της επιτροπής DGAC του 2020. Η αναφορά τους αποστέλλεται στο Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών (HHS) και το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), τα οποία καταλήγουν στις τελικές οδηγίες.

Αυτή η δυναμική έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις στο παρελθόν. Το 2020, η DGAC πρότεινε αυστηρότερους περιορισμούς στα προστιθέμενα σάκχαρα και το αλκοόλ, αλλά αυτές οι προτάσεις τελικά απορρίφθηκαν. Τώρα, η DGAC προετοιμάζει την αναφορά της, μια διαδικασία που αναμένεται να συνεχιστεί μέχρι το 2025. Εάν επιβεβαιωθεί ως υπουργός Υγείας, ο Κένεντι θα έχει την ευθύνη για την εφαρμογή των οδηγιών και τη διαμόρφωση της τελικής τους μορφής.

Λιγότερο κρέας και πατάτες

Η DGAC έχει προτείνει σημαντικές αλλαγές από το 2020, δίνοντας έμφαση σε μια στροφή προς τη φυτική διατροφή και μειώνοντας την εξάρτηση από τα ζωικά τρόφιμα. Οι συστάσεις δίνουν προτεραιότητα στις φυτικές πρωτεΐνες όπως μπιζέλια, φασόλια και φακές, αναβαθμίζοντας τις σε τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες αντί για λαχανικά. Η επιτροπή επισημαίνει επίσης τη σόγια, τους σπόρους και τους ξηρούς καρπούς ως βασικές πηγές πρωτεϊνών και προτείνει να αναδιαταχθεί η ομάδα πρωτεϊνών, τοποθετώντας πρώτους τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους, ακολουθούμενους από θαλασσινά, με πουλερικά, αυγά και κρέας να κατατάσσονται στην τελευταία θέση.

Οι Αμερικανοί προτρέπονται επίσης να περιορίσουν την κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Για εκείνους που καταναλώνουν 2.200 ή περισσότερες θερμίδες ημερησίως, η DGAC προτείνει να μειώσουν την εβδομαδιαία κατανάλωση κρέατος, πουλερικών και αυγών κατά 3,5 έως 4 ουγγιές σε σχέση με τις προηγούμενες συστάσεις — περίπου το μέγεθος μιας τράπουλας ή της παλάμης ενός χεριού.

Οι συστάσεις αυτές έχουν προκαλέσει συζητήσεις. Η Εθνική Ένωση Κτηνοτρόφων Βοείου Κρέατος χαρακτήρισε τις προτάσεις «αποκομμένες από την πραγματικότητα», προειδοποιώντας ότι ενδέχεται να βλάψουν ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι, οι έφηβες και οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, αυξάνοντας τον κίνδυνο ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά.

«Αυτή η συμβουλή δεν θεωρεί ότι οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης δεν είναι τόσο πλήρεις όσο οι ζωικές πρωτεΐνες και επομένως δεν είναι τόσο εύπεπτες στους ανθρώπους», έγραψε η Nina Teicholz, ειδικός σε θέματα διατροφής και συγγραφέας, στο Substack, Unsettled Science. Πρόσθεσε ότι οι φυτικές πρωτεΐνες συχνά περιέχουν επιπλέον υδατάνθρακες, οι οποίοι θα μπορούσαν να περιπλέξουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη.

Η DGAC προτείνει επίσης τη μείωση της κατανάλωσης αμυλούχων λαχανικών, μια πρόταση που το Εθνικό Συμβούλιο Πατάτας αποκάλεσε «μη υποστηριζόμενη από την επιστήμη της διατροφής». Αντίθετα, το συμβούλιο υποστήριξε την ενίσχυση της πρόσληψης λαχανικών σε όλες τις κατηγορίες.

Η επιτροπή συνιστά έξι καθημερινές μερίδες δημητριακών, περιορίζοντας τους επεξεργασμένους κόκκους σε τρεις. Παρά τις ανησυχίες για την υγεία σχετικά με τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες, η DGAC τους διατήρησε στις οδηγίες για τον εμπλουτισμό τους με θρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος και το φυλλικό οξύ.

Η Teicholz αμφισβητεί αυτήν την απόφαση, επισημαίνοντας ότι το κόκκινο κρέας, μια φυσική πηγή βιοδιαθέσιμου σιδήρου αίμης και φυλλικού οξέος, μειώνεται ταυτόχρονα.

Η επιτροπή δίνει έμφαση σε μια δίαιτα που επικεντρώνεται σε ολόκληρα τρόφιμα -λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και ψάρια- ενώ συνιστά επίσης το νερό ως κύριο ρόφημα και συνεχίζει να προτείνει γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή μη λιπαρά.

Η μετάβαση από την πυραμίδα τροφίμων στην ελαττωματική πολιτική

Για δεκαετίες, οι Διατροφικές Οδηγίες διαμόρφωσαν το πώς τρώνε οι Αμερικανοί, αλλά η κληρονομιά τους είναι γεμάτη αντιπαραθέσεις. Εισήχθησαν το 1980 και έδωσαν έμφαση στη μείωση της πρόσληψης λιπών, κατηγορώντας τα διατροφικά λίπη για τις καρδιοπάθειες και προτρέποντας τους Αμερικανούς να αντικαταστήσουν το βούτυρο με μαργαρίνη και να υιοθετήσουν δίαιτες χαμηλές σε λίπος και υψηλές σε υδατάνθρακες.

Πριν τις οδηγίες του 1980, οι Αμερικανοί κατανάλωναν περίπου το 45% των θερμίδων τους από λίπος. Οι νέες συστάσεις μείωσαν αυτό το ποσοστό στο 30%, ενώ ενθάρρυναν τους υδατάνθρακες να καλύπτουν το 55-60% των ημερήσιων θερμίδων — κυρίως από δημητριακά. Αυτή η στροφή αποτέλεσε τη βάση για την πλέον αμφισβητούμενη πυραμίδα τροφίμων της δεκαετίας του ’90, που τόνιζε τα δημητριακά ως τη βάση μιας υγιεινής διατροφής.

Η πρόκληση των υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων για τον Κένεντι

Τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν σχεδόν το 60% της ημερήσιας κατανάλωσης θερμίδων του μέσου Αμερικανού, κυριαρχώντας στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στις δίαιτες. Αυτά περιλαμβάνουν συσκευασμένα σνακ, ζαχαρούχα δημητριακά, κατεψυγμένα γεύματα και αναψυκτικά, πολλά από τα οποία παρασκευάζονται με συστατικά όπως σιρόπι υψηλής φρουκτόζης, υδρογονωμένα έλαια και τεχνητές γεύσεις. Αν και είναι βολικά και ανθεκτικά, συνδέονται στενά με την παχυσαρκία, τον διαβήτη και τις καρδιοπάθειες.

Οι επιστήμονες διαφωνούν για το πώς να ορίσουν τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα και γιατί έχει σημασία ο διαχωρισμός τους. Το σύστημα κατηγοριοποίησης NOVA, που αναπτύχθηκε από τον Κάρλος Μοντέιρο, είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο πλαίσιο για την κατηγοριοποίηση των τροφίμων ανάλογα με την έκταση και τον σκοπό της επεξεργασίας τους. Ωστόσο, η DGAC αρνήθηκε να κάνει συγκεκριμένες συστάσεις κατά των υπερβολικά επεξεργασμένων τροφίμων, επικαλούμενη περιορισμένη έρευνα.

Ο Κένεντι έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να περιμένει τέλεια επιστήμη. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, χαρακτήρισε τα υπερβολικά επεξεργασμένα τρόφιμα ως έναν από τους βασικούς παράγοντες της επιδημίας της παχυσαρκίας και υπαινίχθηκε την επιβολή αυστηρότερων κανονισμών.

Η αντιμετώπιση της εταιρικής κατάληψης

Η Επιτροπή Συμβούλων για τις Διατροφικές Οδηγίες (DGAC) έχει αντιμετωπίσει κριτική για τους δεσμούς της με τη βιομηχανία. Έκθεση της οργάνωσης U.S. Right to Know (USRTK) διαπίστωσε ότι σχεδόν οι μισοί από τους μέλη της επιτροπής του 2025 είχαν αναφερθεί ότι έχουν οικονομικές σχέσεις με εταιρείες όπως η Beyond Meat και η Abbott. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτές οι σχέσεις υπονομεύουν την αντικειμενικότητα της επιτροπής και διαβρώνουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Ο Κένεντι έχει εκφράσει δημόσια τη δέσμευσή του να αντιμετωπίσει αυτό που αποκαλεί “εταιρική κατάληψη” των ομοσπονδιακών υγειονομικών υπηρεσιών.

«Τα εταιρικά συμφέροντα έχουν καταλάβει τις διατροφικές οδηγίες του USDA», δήλωσε σε βίντεο που ανάρτησε στα κοινωνικά δίκτυα, έξω από τα κεντρικά γραφεία του USDA στις 30 Οκτωβρίου. Υποσχέθηκε να αναμορφώσει το σύστημα και πρόσθεσε: «Θα αφαιρέσουμε τις συγκρούσεις συμφερόντων από τις επιτροπές και τις επιτροπές του USDA».

When @realDonaldTrump gets me inside the USDA, we're going to give farmers an off-ramp from the current system that destroys soil, makes people sick, and harms family farms.

If you want this to happen as much as I do, ​PLEASE DONATE TODAY ➡️ https://t.co/YxxGkb2Ulq pic.twitter.com/npo6ZEiIo6

— Robert F. Kennedy Jr (@RobertKennedyJr) October 30, 2024

Οι εκκλήσεις για μεταρρύθμιση δεν είναι καινούριες. Το 2017, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών ζήτησε αυστηρότερους κανόνες για τις συγκρούσεις συμφερόντων και πλήρη αποκάλυψη των οικονομικών δεσμών των μελών των επιτροπών. Υποστηρικτές της διαφάνειας, όπως ο γερουσιαστής Τσακ Γκράσλεϊ, έχουν επικρίνει την έλλειψη προόδου, λέγοντας ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι στάσιμες.

«Γιατί να εμπιστεύονται οι Αμερικανοί μια αναφορά που παράγεται από ανθρώπους με τόσες συγκρούσεις συμφερόντων;», αναρωτήθηκε ο Γκάρι Ράσκιν, εκτελεστικός διευθυντής του USRTK, σε προηγούμενη συνέντευξή του στο The Epoch Times.

Λειτουργούν οι οδηγίες; Μια ανάμεικτη αξιολόγηση

Οι Διατροφικές Οδηγίες έχουν ευρεία επιρροή, αλλά περιορισμένη επιτυχία στη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών των Αμερικανών. Κατά μέσο όρο, οι Αμερικανοί παίρνουν μόλις 58 από τις 100 μονάδες στον Δείκτη Υγιεινής Διατροφής (HEI), ο οποίος μετρά πόσο στενά ευθυγραμμίζονται οι διατροφικές τους συνήθειες με τις οδηγίες. «Δεν ακολουθούμε τις διατροφικές οδηγίες καθόλου καλά», δήλωσε ο Μάτες.

Ωστόσο, η Τάιχολζ υποστηρίζει ότι οι Αμερικανοί, στην πραγματικότητα, έχουν ακολουθήσει σε μεγάλο βαθμό τις συμβουλές που δίνονται εδώ και δεκαετίες, επικαλούμενη κυβερνητικά δεδομένα για την κατανάλωση τροφής από το 1970 και μετά. «Οι Αμερικανοί έχουν κάνει μεγάλες αλλαγές σε όλες τις ομάδες τροφίμων, όπως μας έχουν συμβουλεύσει», είπε. Επιπλέον, αμφισβήτησε την ακρίβεια του HEI, σημειώνοντας ότι προσφέρει μόνο στιγμιότυπα και μπορεί να παραβλέπει ευρύτερες ιστορικές τάσεις.

Αν και πολλοί Αμερικανοί δεν ακολουθούν τις οδηγίες με ακρίβεια, η επιρροή τους στην παραγωγή τροφίμων, το μάρκετινγκ και την αντίληψη του κοινού έχει διαμορφώσει αυτά που είναι ευρέως διαθέσιμα και οικονομικά προσιτά. Τάσεις όπως η άνοδος των δίαιτων χαμηλών λιπαρών και η αύξηση της κατανάλωσης υδατανθράκων αντικατοπτρίζουν τη μεγαλύτερη επιρροή των οδηγιών.

Ωστόσο, η έρευνα υποδεικνύει ότι οι οδηγίες ενδέχεται να μην βελτιώνουν αποτελεσματικά την υγεία. Η Women’s Health Initiative, μια ετήσια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη με σχεδόν 49.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, δοκίμασε μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών, πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και δημητριακά. Παρά τις σημαντικές μειώσεις στην κατανάλωση λιπαρών, η μελέτη δεν κατέδειξε ουσιαστική μείωση στις καρδιοπάθειες, το εγκεφαλικό ή άλλες καρδιοαγγειακές παθήσεις. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ίσως χρειάζονται πιο στοχευμένες στρατηγικές για την καταπολέμηση των χρόνιων ασθενειών.

Ένα άλλο ζήτημα είναι η συστημική λογοδοσία.

«Οργανισμοί όπως το USDA δεν έχουν ευθύνη για τις χρόνιες ασθένειες που συνδέονται με τις διατροφικές συμβουλές που δίνουν», είπε η Τάιχολζ, προσθέτοντας ότι τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης τελικά αναλαμβάνουν το κόστος από κακή διατροφή.

Η πολυπλοκότητα των οδηγιών εμποδίζει επίσης την αποτελεσματικότητά τους. Ορισμένες εκδόσεις τους υπερβαίνουν τις 900 σελίδες, καθιστώντας τις δύσκολες να μεταφραστούν σε πρακτικές συμβουλές.

«Όσο μεγαλύτερες γίνονται οι οδηγίες, τόσο χειρότερα είναι τα αποτελέσματα για την υγεία μας», είπε ο Μάτες, σημειώνοντας ότι η βελτίωση της συμμόρφωσης απαιτεί πρακτικές, σχετικές συμβουλές. «Δεν μπορούμε απλώς να εκδώσουμε οδηγίες και να περιμένουμε ότι οι άνθρωποι θα συμμορφωθούν. Η αποτελεσματική αλλαγή απαιτεί κατανόηση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και προσαρμογή των συμβουλών έτσι ώστε να τους εξυπηρετούν».

Μεταρρύθμιση ή επανεφεύρεση: Ο δρόμος για τον Κένεντι

Καθώς η συμμόρφωση με τις οδηγίες παραμένει χαμηλή, η ηγεσία του Κένεντι παρουσιάζει μια σπάνια ευκαιρία για μεταρρύθμιση — αν και υπάρχουν συστημικές προκλήσεις που παραμένουν. Η Νέσλε πιστεύει ότι ο Κένεντι έχει σημαντική επιρροή στις διατροφικές οδηγίες, καθώς η οριστικοποίησή τους εξαρτάται από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και του USDA.

«Οι Υπουργοί διορίζουν μια κοινή επιτροπή για τη συγγραφή τους, ενώ το Κογκρέσο μπορεί επίσης να παρέμβει», έγραψε η Νέσλε σε email προς το The Epoch Times, προσθέτοντας ότι ο Κένεντι θα συνεργαστεί με τον Υπουργό Γεωργίας για να διαμορφώσει την κατεύθυνση των οδηγιών.

Ωστόσο, η Νέσλε προειδοποίησε ότι η πίεση της βιομηχανίας τροφίμων και η απαίτηση για μη ρεαλιστικά επίπεδα απόδειξης έχουν μακροχρόνια εμποδίσει τις μεταρρυθμίσεις. Αναγνώρισε τη δυσκολία του να βασιστείς σε ατελή ή εξελισσόμενη επιστήμη για την προώθηση πολιτικών αλλαγών. Δεν απέκλεισε την αβεβαιότητα σχετικά με το πώς θα προσεγγίσει ο Κένεντι το ρόλο του.

«Δεν έχω απολύτως καμία ιδέα για το τι θα κάνει αν διοριστεί», είπε, παραδεχόμενη την αργή πρόοδο και την αντίσταση που συχνά συνοδεύει τις ομοσπονδιακές διαδικασίες.

Αν οι ιδέες του Κένεντι ευθυγραμμίζονται με λύσεις βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα, η Νέσλε πρόσφερε μια πιο διαφοροποιημένη άποψη. «Μερικές είναι, και μερικές δεν είναι», έγραψε. «Το σχέδιό μου είναι να υποστηρίξω εκείνες που έχουν κάποια επιστημονική στήριξη και να αντιταχθώ σε εκείνες που δεν έχουν».

Τα ακριβή σχέδια του Κένεντι για τις οδηγίες παραμένουν ασαφή. Η έντονη κριτική του για την εταιρική επιρροή υποδηλώνει ότι ίσως προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, παραμένει αβέβαιο αν θα εργαστεί εντός του υπάρχοντος πλαισίου ή θα χαράξει έναν εντελώς νέο δρόμο.

Αν και οι μεταρρυθμίσεις του Κένεντι μπορεί να πάρουν χρόνια για να υλοποιηθούν, υπάρχουν βήματα που μπορούν να κάνουν οι πολίτες τώρα για να βελτιώσουν τη διατροφή τους και να μειώσουν τον κίνδυνο ασθενειών. Εστιάζοντας σε ολόκληρα, ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα και μειώνοντας την κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών και υπερβολικά επεξεργασμένων σνακ, μπορεί κανείς να ξεκινήσει από κάπου πρακτικά. Μικρές, συνεπείς αλλαγές, όπως το να μαγειρεύει κάποιος περισσότερα γεύματα στο σπίτι ή να αντικαθιστά τα αναψυκτικά με νερό, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με τη διατροφή.

Οι Διατροφικές Οδηγίες του 2025 ενδέχεται να είναι ένα κρίσιμο μέτρο για τη δυνατότητα του Κένεντι να επηρεάσει την πολιτική διατροφής σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Θα καταφέρει να αναδιαμορφώσει την πολιτική διατροφής και να εκπληρώσει την υπόσχεσή του να κάνει την Αμερική πιο υγιή, ή θα περιοριστεί από τις εδραιωμένες δυνάμεις που προσπαθεί να αμφισβητήσει;

Όπως λέει η Τάιχολζ στην ανάρτησή της στο Substack, «Η υγεία του έθνους μας εξαρτάται από αυτό».