Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου: Το παρασκήνιο μιας αμφιλεγόμενης υπόθεσης

Στα τέλη Μαΐου, στη Λευκωσία, πραγματοποιήθηκε παρουσίαση του βιβλίου του εκδότη Κωστή Χατζηκωστή «Ξυπνάτε, Έλληνες: 88 ηχηρές καμπάνες» (εκδόσεις Γερμανός), με τη συμμετοχή του καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Αθανάσιου Πλατιά, του πρώην υπουργού Παιδείας Πρόδρομου Προδρόμου και της πρώην υπουργού Δικαιοσύνης Άννας Κουκίδη-Προκοπίου. Παρών στην εκδήλωση ήταν και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, ενώ είχε προηγηθεί σύντομη συνομιλία με τον υπουργό Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνό.

Σύμφωνα με πληροφορίες κυπριακών πηγών, η συνάντηση που είχε πραγματοποιηθεί μερικούς μήνες νωρίτερα μεταξύ του κ. Κεραυνού και του Έλληνα υπουργού Ενέργειας Θόδωρου Σκυλακάκη για το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου–Ελλάδας δεν είχε θετική κατάληξη. Όπως φέρεται να ανέφεραν οι ίδιες πηγές, ο Κύπριος υπουργός έληξε τη συνάντηση απότομα, εκφράζοντας πλήρη αντίθεση με την προώθηση του έργου, διαμηνύοντας παράλληλα ότι δεν προτίθεται να υπογράψει σχετική συμφωνία.

Η Λευκωσία είχε ήδη ζητήσει την εκπόνηση δύο ανεξάρτητων μελετών βιωσιμότητας από διεθνείς οίκους, έναν αμερικανικό και έναν βρετανικό. Και οι δύο, κατά τις ίδιες πληροφορίες, κατέληγαν στο ίδιο συμπέρασμα: ότι το έργο δεν είναι οικονομικά βιώσιμο. Παράλληλα, οι ενστάσεις της κυπριακής κυβέρνησης φαίνεται να είχαν γνωστοποιηθεί εγκαίρως στην ελληνική πλευρά.

Την ίδια περίοδο, διέτρεχαν διαφορετικές φήμες στις δύο πρωτεύουσες: στην Αθήνα, ότι η Κύπρος αντιδρούσε για να προστατεύσει συντεχνιακά συμφέροντα και να αποφύγει την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας· στη Λευκωσία, ότι η Αθήνα πίεζε για το έργο λόγω της ανάθεσής του σε συγκεκριμένη εταιρεία με στενές σχέσεις με την ελληνική κυβέρνηση.

Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου φέρεται να αγνόησε κάθε φημολογία και να επέμεινε στη διαφωνία του για την οικονομική και στρατηγική σκοπιμότητα του έργου, το οποίο, όπως εκτιμάται, θα επέφερε σημαντικό κόστος στον Κύπριο καταναλωτή χωρίς ανταποδοτικό όφελος.

Η ελληνική κυβέρνηση, πάντως, είχε εγκαίρως ενημερωθεί για τις κυπριακές ενστάσεις, αλλά συνέχισε να προωθεί την υλοποίηση του έργου, επιχειρώντας να το παρουσιάσει ως εθνική προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης προχώρησε σε δημόσιες δηλώσεις, προειδοποιώντας την Τουρκία για «συνέπειες» εφόσον επιχειρήσει να παρεμποδίσει την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Ωστόσο, η στάση αυτή εκλήφθηκε από τη Λευκωσία ως παραγνώριση του ρόλου του τελικού αποδέκτη του έργου, δηλαδή της Κυπριακής Δημοκρατίας, προκαλώντας δυσαρέσκεια. Επιπλέον, η ανοιχτή πλέον διαφωνία των δύο κυβερνήσεων εγείρει ερωτήματα για τη συνεννόηση και τον συγχρονισμό σε κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα.

Αξίζει να σημειωθεί πως το φθινόπωρο του 2023, ο ναυτικός αποκλεισμός του ιταλικού ερευνητικού σκάφους στην Κάσο από τουρκικά πολεμικά πλοία αντιμετωπίστηκε με χαμηλό προφίλ από την ελληνική πλευρά. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός φέρεται να είχε πειστεί τότε πως η ενέργεια αυτή της Άγκυρας πραγματοποιήθηκε χωρίς εντολή του Προέδρου Ερντογάν, γεγονός που εξηγεί, σύμφωνα με αναλυτές, την απόφαση να μη δοθεί περαιτέρω συνέχεια.

Η επιμονή της κυβέρνησης να προωθεί ένα έργο, γνωρίζοντας ότι δεν συγκεντρώνει τη συναίνεση των εμπλεκόμενων πλευρών και των χρηματοδοτών του, όπως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τους στόχους και τα κίνητρα πίσω από την επιλογή. Η επίτροπος Ενέργειας της Ε.Ε., μάλιστα, είχε ζητήσει από την Τουρκία ενημέρωση για το έργο, κίνηση που στην Αθήνα εκλήφθηκε ως έμμεση αναγνώριση της τουρκικής σφαίρας επιρροής στην περιοχή, θυμίζοντας τη λεγόμενη «φινλανδοποίηση» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Το συγκεκριμένο έργο είχε παρουσιαστεί ως εναλλακτικό γεωπολιτικό σενάριο μετά την εγκατάλειψη του αγωγού EastMed από τις ΗΠΑ, με τον τότε Αμερικανό πρέσβη Τζέφρι Πάιατ να το προωθεί ενεργά. Παρ’ όλα αυτά, η σημερινή εικόνα καταδεικνύει μια σοβαρή απόκλιση μεταξύ της πολιτικής ρητορικής και της επιχειρησιακής πραγματικότητας.

Στο φόντο όλων αυτών, ανασύρεται και μια παλαιότερη ρήση του πρώην υπουργού Εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη, ο οποίος συνήθιζε να λέει ότι όταν κάτι δεν εξηγείται με λογικούς όρους, τότε έχει συμβεί απλώς μια ανοησία. Μια φράση που αρκετοί πολιτικοί αναλυτές επαναφέρουν σήμερα για να ερμηνεύσουν τη σύγχυση και τα αλλοπρόσαλλα χαρακτηριστικά της υπόθεσης αυτής.