ΟΠΕΚΕΠΕ: Αποκαλύψεις για ιστορικό σκάνδαλο με επιδοτήσεις βοσκοτόπων – 100 υπόπτοι για απάτη 2,9 εκατ. ευρώ σε αγροτικά κονδύλια
Η σημερινή έφοδος της Ελληνικής Αστυνομίας στα γραφεία του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) στην Αθήνα και σε περιφερειακές του υπηρεσίες, όπως στο Ηράκλειο Κρήτης, κατόπιν εντολής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), αποτελεί κορυφαία εξέλιξη σε μια υπόθεση που αποκαλύπτει εκτεταμένες παρατυπίες και απάτες με αγροτικές επιδοτήσεις, με τη συνολική ζημία για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εκτιμάται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν τουλάχιστον 20 στελέχη της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων («Αδιάφθοροι») της ΕΛ.ΑΣ. και Ευρωπαίοι εισαγγελείς, επικεντρώνεται στην κατάσχεση εγγράφων, βιβλίων και φακέλων από τα γραφεία της διοίκησης και στελεχών του Οργανισμού, με στόχο τη διερεύνηση ενός οργανωμένου κυκλώματος που φέρεται να εξαπατούσε την ΕΕ μέσω ψευδών δηλώσεων για επιδοτήσεις βοσκοτόπων και ζωικού κεφαλαίου. Η έρευνα, που έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες, καλύπτει την περίοδο από το 2017 και φτάνει έως πρόσφατα, ενώ στο επίκεντρο βρίσκονται όχι μόνο οι εξωτερικοί δικαιούχοι αλλά και η πιθανή εμπλοκή στελεχών και υπαλλήλων του ίδιου του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η υπόθεση έχει βαθιές ρίζες και συνδέεται με αποκαλύψεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέσω ερευνητικής δημοσιογραφίας, ιδιαίτερα από το Bankingnews.gr, το οποίο επί μήνες ανέδειξε σοβαρές παρατυπίες στον Οργανισμό, χαρακτηρίζοντας το σκάνδαλο ως «ιστορικών διαστάσεων διασπάθιση δημοσίου χρήματος». Το μέσο αποκάλυψε ότι οι έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εστιάζουν στις περιόδους που Υπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν οι Βαγγέλης Αποστόλου και Σταύρος Αραχωβίτης από τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και ο Μάκης Βορίδης από τη Νέα Δημοκρατία, με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο του τελευταίου λόγω της αποπομπής του τότε προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γρηγόρη Βάρρα. Ο Βάρρας, κατά τη θητεία του, είχε διατάξει ενδελεχείς ελέγχους για το εθνικό απόθεμα, αποκαλύπτοντας υποθέσεις παράνομων επιδοτήσεων, μία εκ των οποίων περιλαμβάνεται στις τρέχουσες διώξεις της EPPO. Ωστόσο, μετά την απομάκρυνσή του από τον κ. Βορίδη το 2020, οι έλεγχοι αυτοί φαίνεται να αγνοήθηκαν από τις επόμενες διοικήσεις υπό τους Παππά, Μελά και Μπαμπασίδη, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις φέρεται να δημιουργήθηκαν νέα ΑΦΜ για την καταβολή επιδοτήσεων σε μη δικαιούχους.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει ήδη προχωρήσει σε κατηγορητήρια κατά 100 υπόπτων για απάτη, με τη συνολική ζημία να ανέρχεται σε 2,9 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Μαρτίου 2025. Οι υποθέσεις αυτές αφορούν τρία ξεχωριστά κατηγορητήρια: το πρώτο περιλαμβάνει 64 άτομα (56 ύποπτοι δράστες και 8 συνεργοί), με κατηγορίες που απαγγέλθηκαν στις 18 Φεβρουαρίου 2025 και δίκη προγραμματισμένη για τις 16 Μαΐου 2025. Το δεύτερο αφορά 22 άτομα (16 δράστες και 6 συνεργοί), με κατηγορίες από τον Ιανουάριο 2025 και δίκη στις 24 Μαρτίου 2025. Το τρίτο περιλαμβάνει 14 άτομα (8 δράστες και 6 συνεργοί), με κατηγορίες από το 2024 και δίκη στις 30 Μαΐου 2025. Οι κατηγορούμενοι φέρονται να υπέβαλαν ψευδείς δηλώσεις ιδιοκτησίας ή πλαστά συμβόλαια μίσθωσης για οικόπεδα που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει, ενώ πολλοί διέμεναν σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που δήλωναν, υποδεικνύοντας οργανωμένο σχέδιο εξαπάτησης. Χαρακτηριστικά, το ελληνικό ερευνητικό site Inside Story αποκάλυψε ότι σε 34 περιπτώσεις δηλώθηκαν εκτάσεις σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Βόρεια Μακεδονία, ενώ στην Κρήτη κτηνοτρόφοι φέρονται να υπέβαλαν αιτήσεις για βοσκοτόπια που δεν κατείχαν, με τις επιδοτήσεις να καταβάλλονται μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Οι έρευνες της EPPO, που ξεκίνησαν το 2021, έχουν φέρει στο φως περίπου 70 υποθέσεις, με μία εξ αυτών να έχει ήδη οδηγήσει σε καταδίκες στο Ρέθυμνο, όπου οι κατηγορούμενοι έλαβαν ποινές φυλάκισης 12 έως 24 μηνών τον Οκτώβριο 2024, αποτελώντας τις πρώτες σημαντικές καταδίκες για το σύστημα εικονικών βοσκοτόπων. Το Politico, σε εκτενές ρεπορτάζ, χαρακτήρισε την υπόθεση ως «μία από τις μεγαλύτερες απάτες στον αγροτικό τομέα της Ευρώπης», επισημαίνοντας ότι οι δράστες άλλαζαν ιδιοκτήτες γης «σαν πουκάμισα», όπως κατέθεσε ο Γρηγόρης Βάρρας σε έκθεσή του. Η υπόθεση περιπλέκεται από την ύπαρξη ενδείξεων συνενοχής εντός του Οργανισμού, καθώς οι έλεγχοι που είχε διατάξει ο Βάρρας για 3.500 ύποπτα ΑΦΜ το 2020 «πάγωσαν» μετά την αποπομπή του, ενώ η διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ φαίνεται να μην προχώρησε σε ουσιαστικά μέτρα για την πάταξη των απατών.
Ένα ακόμα κρίσιμο στοιχείο είναι το πρόστιμο ύψους 281 εκατομμυρίων ευρώ που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον ΟΠΕΚΕΠΕ το 2024 για κακοδιαχείριση ενισχύσεων κατά τα οικονομικά έτη 2020, 2021 και 2022, όπως αναφέρει το ereportaz.gr. Το πρόστιμο, που επιβλήθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Agri (DG AGRI), αφορά αιτήσεις ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου) των ετών 2019, 2020 και 2021, με 260,361 εκατομμύρια ευρώ να σχετίζονται με ενισχύσεις έκτασης και 22,855 εκατομμύρια ευρώ με παραβιάσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης. Η Κομισιόν διαπίστωσε «αφύσικη αύξηση» αιτήσεων για το εθνικό απόθεμα δικαιωμάτων βοσκοτόπων χωρίς ζώα το 2020, ενώ το 2022 οι ελληνικές αρχές προχώρησαν σε εκτεταμένους ελέγχους και δεσμεύσεις, αποκαλύπτοντας εκτεταμένες παρατυπίες. Το πρόστιμο αυτό, μαζί με προηγούμενα πρόστιμα, όπως τα 283 εκατομμύρια ευρώ που αναφέρθηκαν σε δημοσιεύματα για τα έτη 2020-2023, υπογραμμίζει τη συστηματική κακοδιαχείριση στον Οργανισμό, με την Κομισιόν να επιβάλλει μάλιστα 12μηνη επιτήρηση το 2024, απειλώντας ακόμα και με κατάργηση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η υπόθεση έχει πυροδοτήσει έντονο πολιτικό διάλογο, με τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Ανδρουλάκη, να επικρίνει τον διορισμό του συνταξιούχου δικαστή Νικολάου Σαλάτα ως επικεφαλής του ΟΠΕΚΕΠΕ τον Ιανουάριο 2025, χαρακτηρίζοντάς τον ως προσπάθεια «τακτοποίησης» στοιχείων που ερευνώνται από την EPPO. Επιπλέον, η ελέγκτρια Παρασκευή Τυχεροπούλου, η οποία αποκάλυψε σημαντικές παρατυπίες, υπέστη πειθαρχική δίωξη και μετατέθηκε στο πρωτόκολλο, ενώ ο Υπουργός Κώστας Τσιάρας αρνείται να εγκρίνει την απόσπασή της στην EPPO, παρά το αίτημά της. Η δίωξή της, όπως αναφέρουν πηγές, συνδέεται με την προστασία κοινοτικών κονδυλίων, ενισχύοντας τις κατηγορίες για συγκάλυψη. Εντυπωσιακό είναι ότι ο εσωτερικός έλεγχος του ΟΠΕΚΕΠΕ είχε εντοπίσει τις υποθέσεις ήδη από το 2020, αλλά η Νομική Υπηρεσία του Οργανισμού φρόντισε να τις «θάψει», με τις έρευνες να προχωρούν τελικά μέσω της Οικονομικής Αστυνομίας.
Η σημερινή επιχείρηση αποτελεί μόνο την αρχή, καθώς η κλίμακα του σκανδάλου υποδηλώνει ότι οι 100 ύποπτοι μπορεί να αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου δικτύου, με πιθανή συνεννόηση μεταξύ δικαιούχων, υπαλλήλων και πολιτικών παραγόντων. Οι συνεχείς αλλαγές διοικήσεων στον ΟΠΕΚΕΠΕ, η έλλειψη διαφάνειας και η απουσία ουσιαστικών ελέγχων έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον ευνοϊκό για απάτες, στερώντας κονδύλια από τους πραγματικούς αγρότες και κτηνοτρόφους. Η έρευνα της EPPO αναμένεται να φέρει στο φως περισσότερες υποθέσεις, ενώ η πίεση για λογοδοσία αυξάνεται, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Καλοδεχούμενη η έρευνα, αλλά…»
Η διοίκηση του Οργανισμούεξέδωσε ανακοίνωση για τις εν λόγω έρευνες, αναφέροντας πως παρέδωσαν όλα τα στοιχεία που τούς ζητήθηκαν και υπογραμμίζοντας ότι «σε απόλυτη συνεργασία με τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τυχόν σκιές του παρελθόντος να διερευνηθούν εις βάθος και να αποδοθούν ευθύνες, όπου αυτές προκύπτουν – ανεξαρτήτως ιεραρχικού επιπέδου».
Στην ίδια ανακοίνωση, ωστόσο, επισημαίνεται πως «μας ξάφνιασε το γεγονός ότι παρ’ όλο που η έρευνα είναι μυστική, με την άφιξη των Ευρωπαίων Εισαγγελέων και των Ελεγκτικών Οργάνων εγκαταστάθηκε τηλεοπτικό συνεργείο στην κεντρική είσοδο του Οργανισμού, ενώ ταυτόχρονα πλειάδα ηλεκτρονικών μέσων αρθρογραφούσε για την πραγματοποίηση του ελέγχου».
Η ανακοίνωση της διοίκησης του ΟΠΕΚΕΠΕ αναφέρει συγκεκριμένα τα ακόλουθα:
«Σήμερα, Δευτέρα 19 Μαΐου 2025, κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας των Εισαγγελέων του Ελληνικού Γραφείου των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων, κλιμάκιο της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας, με τη συνδρομή της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών και τη παρουσία δύο Εισαγγελέων, προχώρησε σε έλεγχο στα αρχεία του Οργανισμού.
Η νέα Διοίκηση του Οργανισμού, με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης που απορρέει από την εντολή του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την εξυγίανση και την αποκατάσταση των δυσλειτουργιών του παρελθόντος, συνεργάστηκε απόλυτα με τις ελεγκτικές και εισαγγελικές αρχές. Πιστή στις αρχές της διαφάνειας, της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης, παρέδωσε όλα τα ζητηθέντα στοιχεία, συμβάλλοντας στην απρόσκοπτη διενέργεια του ελέγχου.
Μοναδικός στόχος της νέας Διοίκησης του Οργανισμού είναι η πλήρης αποκατάσταση της αξιοπιστίας του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., του μοναδικού διαπιστευμένου φορέα διαχείρισης των Ευρωπαϊκών Γεωργικών Ταμείων (Ε.Γ.Τ.Ε.& Ε.Γ.Τ.Α.Α.), ύψους περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Σε απόλυτη συνεργασία με τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τυχόν σκιές του παρελθόντος να διερευνηθούν εις βάθος και να αποδοθούν ευθύνες, όπου αυτές προκύπτουν – ανεξαρτήτως ιεραρχικού επιπέδου. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η προσπάθεια αυτή θα έχει θετική έκβαση και σε συνδυασμό με την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης, το οποίο έχει συμφωνηθεί με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είμαστε βέβαιοι ότι η επόμενη ημέρα θα βρει τον Οργανισμό πιο ισχυρό, πιο αξιόπιστο, ουσιαστικό υποστηρικτή του Έλληνα αγρότη.
Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι αυτή η καλοδεχούμενη για εμάς έρευνα συνέπεσε με την ανάδειξη από μέρους μας, της μη αποδεκτής απόσπασης της κας Τυχεροπούλου από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Μας ξάφνιασε επίσης το γεγονός ότι παρ’ όλο η έρευνα είναι μυστική, με την άφιξη των Ευρωπαίων Εισαγγελέων και των Ελεγκτικών Οργάνων εγκαταστάθηκε τηλεοπτικό συνεργείο στην κεντρική είσοδο του Οργανισμού, ενώ ταυτόχρονα πλειάδα ηλεκτρονικών μέσων αρθρογραφούσε για την πραγματοποίηση του ελέγχου».
