Οτσαλάν: Ώρα για ριζική στροφή στις σχέσεις Τουρκίας-Κούρδων μετά τη διάλυση του PKK
Μετά την ιστορική ανακοίνωση της διάλυσης και του αφοπλισμού του PKK στις 12 Μαΐου, ο φυλακισμένος ιδρυτής της οργάνωσης, Αμπντουλά Οτσαλάν, έστειλε χθες το πρώτο του μήνυμα, καλώντας σε μια βαθιά και ουσιαστική επανεκκίνηση των σχέσεων ανάμεσα στο τουρκικό κράτος και την κουρδική μειονότητα. Ο 76χρονος Οτσαλάν, που εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης στην απομονωμένη φυλακή του Ίμραλι από το 1999, επεσήμανε ότι απαιτείται μια «μείζων αλλαγή παραδείγματος» για να επιτευχθεί πραγματική συμφιλίωση, αποφεύγοντας την επανάληψη του κύκλου αίματος που ξεκίνησε το 1984 και άφησε πίσω του πάνω από 40.000 νεκρούς.
Το μήνυμα μεταφέρθηκε από αντιπροσωπεία του φιλοκουρδικού κόμματος DEM, που εξασφάλισε την πρώτη επίσκεψη στο νησί-φυλακή μετά την επίσημη ανακοίνωση της διάλυσης του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν. Ο Οτσαλάν χαρακτήρισε την παρούσα συγκυρία κομβική, σημειώνοντας πως η πορεία που χαράσσεται «δεν είναι απλώς μια στρατηγική επιλογή, αλλά μια πλήρης ανατροπή του πλαισίου». Παρομοίασε τη σχέση Τούρκων και Κούρδων με μια οικογενειακή σύγκρουση: «Είναι σαν αδέλφια που ήρθαν σε ρήξη. Συγκρούονται, αλλά δεν μπορούν να υπάρξουν ο ένας χωρίς τον άλλον». Με αυτή την αλληγορία, ο Οτσαλάν απηύθυνε έκκληση για μια νέα συμφωνία, «βασισμένη στην έννοια της αδελφοσύνης», ώστε να τεθούν τα θεμέλια για μια ειρηνική συνύπαρξη.
Τόνισε την ανάγκη να απομακρυνθούν όλα τα εμπόδια που έχουν συσσωρευτεί τις περασμένες δεκαετίες: «Πρέπει να εξαλείψουμε τις παγίδες και τα ναρκοπέδια που σαμποτάρουν τη σχέση», είπε χαρακτηριστικά, καλώντας σε προσπάθεια αποκατάστασης «των δρόμων και των γεφυρών που έχουν καταστραφεί». Το μήνυμα του ιδρυτή του PKK έρχεται σε μια ιδιαίτερα φορτισμένη πολιτικά και κοινωνικά στιγμή, επιχειρώντας να μετατοπίσει το πεδίο από την ένοπλη αντιπαράθεση στη συνεννόηση – όχι μόνο ως στρατηγική επιλογή, αλλά ως αναγκαία συνθήκη για τη μακροπρόθεσμη ειρήνη.
Τη στιγμή που η διάλυση του PKK σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή στην πολύχρονη και αιματηρή σύγκρουση στην Τουρκία, το βλέμμα στρέφεται και πάλι στο νησί Ίμραλι, όπου παραμένει σε απόλυτη απομόνωση ο Αμπντουλά Οτσαλάν. Η πρόσφατη επίσκεψη της Πέρβιν Μπούλνταν, βουλεύτριας του Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (DEM), συνοδευόμενης από τον δικηγόρο Εζγκιούρ Ερόλ, ήταν η πρώτη μετά τον θάνατο του Σερέ Σουρεγιά Εντέρ – ενός από τους ελάχιστους πολιτικούς που είχαν γίνει αποδεκτοί από όλες τις πλευρές ως δίαυλος επικοινωνίας για την ειρηνική διευθέτηση του Κουρδικού.
Ο Εντέρ, πρώην αντιπρόεδρος της τουρκικής εθνοσυνέλευσης και ενεργός υπέρμαχος της ειρηνικής λύσης, πέθανε στις 3 Μαΐου, λίγες μόλις ημέρες πριν την ανακοίνωση της διάλυσης του PKK. Είχε αφιερώσει τη ζωή του στην προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στο κράτος και την κουρδική κοινότητα, υπηρετώντας ως μέλος της αντιπροσωπείας «Ίμραλι» που επισκεπτόταν επανειλημμένα τον Οτσαλάν.
Η απουσία του Εντέρ αφήνει ένα κενό την ώρα που η τουρκική κυβέρνηση δηλώνει ότι θα παρακολουθήσει στενά τη διαδικασία του αφοπλισμού, με παρατηρητές να εκτιμούν ότι η Άγκυρα ετοιμάζει κάποια μορφή ανοίγματος προς την κουρδική μειονότητα, που αντιστοιχεί περίπου στο 20% του πληθυσμού της χώρας. Παρότι θεωρείται εξαιρετικά απίθανο να αποφυλακιστεί ο Οτσαλάν –καθώς οι αρχές φοβούνται για την ασφάλειά του– υπάρχουν ενδείξεις ότι οι συνθήκες κράτησής του ενδέχεται να γίνουν λιγότερο αυστηρές, ενδεχομένως ως σήμα καλής θέλησης ενόψει μιας νέας προσπάθειας εξομάλυνσης.
Η ατμόσφαιρα παραμένει εύθραυστη, αλλά η συγκυρία προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία: για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το ενδεχόμενο πολιτικής λύσης επανέρχεται στο προσκήνιο, με τους Κούρδους και την κυβέρνηση Ερντογάν να καλούνται να αποφασίσουν αν θα αφήσουν πίσω τους τη βία ή αν η ιστορία θα επαναληφθεί.
