Στο Δαφνί νοσηλεύονται 31 άτομα με το «ακαταλόγιστο», οι περισσότεροι κατηγορούμενοι για φόνο

Το τραγικό περιστατικό που σημειώθηκε την περασμένη Τετάρτη στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί, αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια των ψυχιατρικών μονάδων και τη διαχείριση των ασθενών με ψυχικές διαταραχές, ειδικά εκείνων που έχουν διαπράξει εγκλήματα και κρίνονται ακαταλόγιστοι λόγω της ασθένειάς τους. Η δολοφονία ενός ψυχικά ασθενή από έναν άλλον χρόνιο νοσηλευόμενο, εντός του νοσοκομείου, επαναφέρει την ανησυχία σχετικά με τη θωράκιση αυτών των μονάδων και την επαρκή στελέχωσή τους με εξειδικευμένο προσωπικό.

Οι ασθενείς που νοσηλεύονται με το καθεστώς του άρθρου 69 του Ποινικού Κώδικα (ΠΚ), λόγω σοβαρής ψυχικής διαταραχής που τους καθιστά ακαταλόγιστους για τα εγκλήματά τους, αποτελούν μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα. Από τους 255 ασθενείς στο Νοσοκομείο, οι 31 είχαν ακαταλόγιστο και οι περισσότεροι είχαν διαπράξει σοβαρά εγκλήματα, όπως φόνο. Παρά το γεγονός ότι υπήρχε ειδικός χώρος για αυτούς, οι υπόλοιποι 30 νοσηλεύονται κατανεμημένοι σε άλλα ψυχιατρικά τμήματα, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για την ασφάλεια και τη θεραπευτική προσέγγιση.

Το γεγονός ότι μόνο ένας ασθενής με ακαταλόγιστο νοσηλεύεται στον ειδικό χώρο (Προκάτ Κτίριο), και όλοι οι υπόλοιποι κατανεμημένοι σε γενικά τμήματα, αναδεικνύει την έλλειψη κατάλληλων υποδομών και προσωπικού για την αποτελεσματική φροντίδα αυτών των ασθενών. Οι ψυχιατρικές μονάδες είναι συνήθως υπερφορτωμένες και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού εντείνει τον κίνδυνο για επεισόδια βίας, όπως το πρόσφατο περιστατικό.

Το Προκάτ Κτίριο, το οποίο φιλοξενεί τους πιο επικίνδυνους ψυχικά ασθενείς, είναι το μοναδικό εξειδικευμένο χώρο για τη φύλαξή τους, ενώ οι υπόλοιποι ασθενείς του άρθρου 69ΠΚ βρίσκονται σε χώρους χωρίς την απαιτούμενη ασφάλεια ή τις κατάλληλες υποδομές. Η έλλειψη προσαρμοσμένων χώρων και η αδυναμία για αποδοτική φύλαξη αυτών των ασθενών εντός του νοσοκομείου, προκαλούν σοβαρές ανησυχίες για τη γενική ασφάλεια, τόσο των ασθενών όσο και του προσωπικού.

Ενδεικτικά, στο παρελθόν υπήρξαν περιστατικά, όπως το 2015, όταν ένας επικίνδυνος ασθενής στο ίδιο κτίριο προκάλεσε τον θάνατο άλλων τριών ασθενών βάζοντας φωτιά, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για αυστηρότερη φύλαξη και διαχείριση αυτών των περιστατικών.

Ένα από τα βασικά ζητήματα που εντοπίζονται από το συμβάν είναι η έλλειψη επαρκούς και εξειδικευμένου προσωπικού. Η εκπαίδευση των νοσηλευτών και του ιατρικού προσωπικού σε ψυχιατρικές μονάδες που νοσηλεύουν παραβατικούς ασθενείς είναι απαραίτητη, αλλά στην πράξη η εφαρμογή αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι περιορισμένη. Η εκπαίδευση στην Ψυχιατροδικαστική, αν και προβλέπεται, δεν υλοποιείται επαρκώς, και τα σχετικά εξειδικευμένα κέντρα είναι περιορισμένα.

Οι αρμόδιοι φορείς, όπως ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος, επισημαίνουν την ανάγκη για ενίσχυση των ειδικών ψυχιατροδικαστικών μονάδων και της εκπαίδευσης του προσωπικού. Επίσης, η πρόσφατη ίδρυση σύγχρονης ψυχιατροδικαστικής μονάδας στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Κορυδαλλού και η προοπτική δημιουργίας αντίστοιχων μονάδων σε άλλα σωφρονιστικά καταστήματα, δείχνουν τη διάθεση των αρχών να ενισχύσουν τις υποδομές για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών.

Η κατάσταση που περιγράφεται στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (και σε άλλες αντίστοιχες μονάδες) αναδεικνύει σοβαρά κενά στη νοσηλεία των ψυχικά ασθενών, ιδιαίτερα αυτών που έχουν διαπράξει εγκλήματα και κρίνονται ακαταλόγιστοι λόγω της ψυχικής τους κατάστασης. Τα προτεινόμενα σχέδια από το Υπουργείο Υγείας, όπως ο εκσυγχρονισμός των ψυχιατρείων και η δημιουργία ενιαίας Ψυχιατροδικαστικής Υπηρεσίας, δείχνουν πρόθεση για βελτίωση της κατάστασης, αλλά το γεγονός ότι δεν υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης καθιστά αμφίβολη την πραγματική πρόοδο στην κάλυψη αυτών των κενών.

Το πιο έντονο πρόβλημα παραμένει η έλλειψη κατάλληλων υποδομών για την ασφαλή και αποτελεσματική νοσηλεία των ψυχιατρικών ασθενών που διαπράττουν εγκλήματα. Η υπερφόρτωση των γενικών ψυχιατρικών τμημάτων με αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι συνυπάρχουν με άλλους ασθενείς χωρίς αντίστοιχες ανάγκες, καθιστά δυσχερή τη θεραπεία τους και αυξάνει την επικινδυνότητά τους. Οι χώροι δεν διαθέτουν την κατάλληλη φύλαξη ή το προσωπικό για να διασφαλιστεί η ασφάλεια όλων των ασθενών και του προσωπικού, με την έλλειψη νοσηλευτών και ειδικών φρουρών να επιτείνει την κατάσταση.

Η εικόνα των ψυχιατρικών τμημάτων, όπου οι ασθενείς μπορούν να κινούνται ελεύθερα και χωρίς επαρκή επίβλεψη, καθιστά ξεκάθαρη την ανάγκη για ειδικούς χώρους και αυξημένα μέτρα ασφαλείας, ειδικά για τους πιο επικίνδυνους ασθενείς, όπως οι ακαταλόγιστοι.

Η πρόταση για την ανάπτυξη ψυχιατροδικαστικών υπηρεσιών και τη δημιουργία νοσοκομειακών και κοινοτικών δομών, με αυξημένο και εκπαιδευμένο προσωπικό, μπορεί να ανακουφίσει τα γενικά ψυχιατρικά τμήματα και να προσφέρει καλύτερη φροντίδα σε αυτή την ευάλωτη ομάδα ασθενών. Ωστόσο, η έλλειψη σαφούς χρονοδιαγράμματος για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων δημιουργεί ανησυχίες για την καθυστέρηση της πραγματικής βελτίωσης της κατάστασης.

Η ίδρυση της Ενιαίας Ψυχιατροδικαστικής Υπηρεσίας μπορεί να προσφέρει την απαραίτητη εποπτεία και τυποποίηση των υπηρεσιών θεραπείας, εκπαίδευσης και πραγματογνωμοσύνης, όμως η αποτελεσματικότητα αυτής της μονάδας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα και τη σοβαρότητα της υλοποίησης.

Η κατάσταση επιβαρύνεται από την έλλειψη νοσηλευτών, με πάνω από το 30% των οργανικών θέσεων κενές, κάτι που περιορίζει σοβαρά την ικανότητα των ψυχιατρικών μονάδων να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ασθενών. Ειδικά στις περιπτώσεις των ακούσιων εισαγωγών, οι οποίες αποτελούν το 67% των εισαγωγών, οι ασθενείς που δεν κατανοούν την κατάστασή τους και μπορεί να αντιδρούν επιθετικά, καθιστούν την καθημερινή εργασία του προσωπικού ιδιαίτερα δύσκολη και επικίνδυνη.

Επιπλέον, οι ακούσιες εισαγωγές ενδέχεται να συνδέονται με υψηλότερο ποσοστό επιθετικότητας, καθώς οι ασθενείς δεν έχουν επίγνωση της ασθένειάς τους, κάτι που επηρεάζει την αποδοτικότητα της φαρμακευτικής αγωγής και την εν γένει θεραπεία τους.

Συμπεράσματα

Η ανάγκη για ειδικές ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες είναι επείγουσα και απολύτως αναγκαία για την ασφαλή και αποτελεσματική νοσηλεία των ασθενών με ακαταλόγιστο, αλλά και για την αποφόρτιση των γενικών ψυχιατρικών τμημάτων. Οι προσπάθειες του υπουργείου Υγείας να εκσυγχρονίσει τις ψυχιατρικές μονάδες και να δημιουργήσει ειδικές δομές για την ψυχιατροδικαστική φροντίδα είναι σημαντικές, αλλά η υλοποίηση αυτών των σχεδίων απαιτεί άμεση και συνεχιζόμενη δράση για να μην παραμείνει το πρόβλημα άλυτο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ανάγκη για περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό και πιο σύγχρονες υποδομές είναι καθοριστική για τη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας στους ψυχικά ασθενείς και την ενίσχυση της ασφάλειας των νοσηλευτικών μονάδων.