Τεχνητή Νοημοσύνη στον Εργασιακό Στίβο: Το 25% των Θέσεων Εργασίας υπό Απειλή Μετασχηματισμού

Μία στις τέσσερις θέσεις εργασίας παγκοσμίως αντιμετωπίζει πλέον τον κίνδυνο ριζικού μετασχηματισμού λόγω της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης (GenAI), όπως αποκαλύπτει νέα διεθνής μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) και του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας της Πολωνίας (NASK). Η έρευνα, με τίτλο «Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη και Θέσεις Εργασίας: Ένας Βελτιωμένος Παγκόσμιος Δείκτης Επαγγελματικής Έκθεσης», προσφέρει την πληρέστερη μέχρι στιγμής εκτίμηση για το πώς η GenAI επηρεάζει την παγκόσμια αγορά εργασίας.

Αν και το εύρημα του 25% προκαλεί εύλογο προβληματισμό, οι συντάκτες της έκθεσης ξεκαθαρίζουν πως ο κυριότερος κίνδυνος δεν είναι η εξαφάνιση των θέσεων εργασίας αλλά η μεταβολή της φύσης τους. Ο βασικός αντίκτυπος της GenAI αναμένεται να είναι η ανακατανομή και επαναδιαμόρφωση των καθηκόντων εντός των ίδιων των επαγγελμάτων, παρά η ολική τους αντικατάσταση.

Η μελέτη εστιάζει κυρίως σε επαγγέλματα υψηλού βαθμού ψηφιοποίησης, όπως αυτά στους τομείς των μέσων ενημέρωσης, του λογισμικού και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Αυτοί οι τομείς θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτοι, καθώς η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη ικανή να αναλαμβάνει γνωστικά καθήκοντα, όπως η παραγωγή περιεχομένου, η ανάλυση δεδομένων και η λήψη βασικών αποφάσεων.

Η έκθεση υπογραμμίζει πως η τεχνολογική πρόοδος δεν σημαίνει απαραίτητα μαζική ανεργία, αλλά απαιτεί επαγρύπνηση, προσαρμοστικότητα και άμεσες πολιτικές ενίσχυσης των δεξιοτήτων, ώστε οι εργαζόμενοι να μπορέσουν να παραμείνουν ενεργοί και ανταγωνιστικοί σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο επαγγελματικό τοπίο.

Η νέα μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) και του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας της Πολωνίας (NASK) παρουσιάζει έναν πρωτοποριακό δείκτη επαγγελματικής έκθεσης στην τεχνητή νοημοσύνη, βασισμένο σε 30.000 πραγματικές επαγγελματικές περιγραφές. Η ανάλυση συνδυάζει τεχνολογία AI, επιτόπια αξιολόγηση ειδικών και μικροδεδομένα από τη βάση της ILO, προσφέροντας στις χώρες ένα ρεαλιστικό εργαλείο εκτίμησης κινδύνου. Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης και ανώτερος ερευνητής της ILO, Pawel Gmyrek, «προσπεράσαμε τη θεωρία και δημιουργήσαμε ένα εργαλείο βασισμένο στην πραγματική αγορά εργασίας, που δίνει στις χώρες τη δυνατότητα να εκτιμήσουν με ακρίβεια τον κίνδυνο και να σχεδιάσουν λύσεις».

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το 25% της παγκόσμιας απασχόλησης βρίσκεται σε επαγγέλματα με υψηλή δυνητική έκθεση στην GenAI, με το ποσοστό να ανεβαίνει στο 34% στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται οι διοικητικές και γραφειακές θέσεις, που θεωρούνται πιο ευάλωτες λόγω του μεγάλου όγκου αυτοματοποιήσιμων καθηκόντων. Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι οι συνέπειες δεν είναι οριζόντιες: χώρες με πιο ψηφιοποιημένες αγορές και επαγγέλματα είναι και οι πρώτες που αντιμετωπίζουν την πρόκληση.

Ακόμα πιο ανησυχητικά είναι τα ευρήματα για τις έμφυλες ανισότητες: σε χώρες υψηλού εισοδήματος, σχεδόν το 10% των γυναικών εργάζεται σε θέσεις υψηλού κινδύνου πλήρους αυτοματοποίησης, σε αντίθεση με μόλις 3,5% των ανδρών. Η διαφορά αυτή αποδίδεται σε επαγγελματικούς διαχωρισμούς και χαμηλότερα επίπεδα πρόσβασης σε ψηφιακές δεξιότητες. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη στοχευμένων εκπαιδευτικών και πολιτικών παρεμβάσεων για να περιοριστούν οι ανισότητες και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του εργατικού δυναμικού απέναντι στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Ο νέος δείκτης που ανέπτυξαν η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) και το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας της Πολωνίας (NASK) προσφέρει στις κυβερνήσεις ένα κρίσιμο εργαλείο: τη δυνατότητα να εντοπίζουν με ακρίβεια πού αναμένεται ο μεγαλύτερος αντίκτυπος της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης στην απασχόληση. Όπως δήλωσε ο Marek Troszyński, συν-συγγραφέας της μελέτης εκ μέρους του NASK, αυτός ο δείκτης μπορεί να βοηθήσει τα κράτη να σχεδιάσουν πολιτικές που θα προστατεύσουν τους εργαζόμενους από τις επιπτώσεις της τεχνολογικής μετάβασης.

Η μελέτη ξεκαθαρίζει πως τα στοιχεία δεν προβλέπουν με βεβαιότητα ποια επαγγέλματα θα πληγούν, αλλά ποια είναι πιθανό να εκτεθούν σε σημαντικές αλλαγές, εφόσον υιοθετηθούν ευρέως οι δυνατότητες της GenAI. Παράγοντες όπως οι τεχνικοί περιορισμοί, οι διαθέσιμες υποδομές και το επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων θα καθορίσουν καθοριστικά την ταχύτητα και την ένταση της ενσωμάτωσης της τεχνητής νοημοσύνης στις εργασιακές ροές.

Το βασικό μήνυμα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο: η GenAI δεν πρόκειται να εξαλείψει την εργασία αλλά να την αναδιαμορφώσει. Αντί να απειλεί την ύπαρξη των επαγγελμάτων, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο εκτελούνται καθήκοντα, απαιτώντας νέες δεξιότητες και προσαρμοστικότητα. Η ΔΟΕ καλεί τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τις οργανώσεις των εργαζομένων να προχωρήσουν άμεσα σε ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο και να σχεδιάσουν στρατηγικές που θα διασφαλίσουν ότι η μετάβαση δεν θα αφήσει κανέναν πίσω. Ο στόχος δεν είναι απλώς η τεχνολογική πρόοδος, αλλά η διατήρηση της ποιότητας στην εργασία και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.