Τζέφρι Χίντον: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σε θέση να μας εξαφανίσει»

Ο Τζέφρι Χίντον, ο άνθρωπος που θεωρείται ο «Νονός της Τεχνητής Νοημοσύνης» και τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 2024 για τις θεμελιώδεις ανακαλύψεις του στα νευρωνικά δίκτυα, μιλά πλέον περισσότερο ως προφήτης δυστοπίας παρά ως επιστήμονας που καμαρώνει για τα επιτεύγματά του. Στα 77 του χρόνια, έχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην ανάπτυξη της τεχνολογίας που άλλαξε τον κόσμο, προειδοποιεί τώρα ότι αυτή ακριβώς η τεχνολογία μπορεί να σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας.

Σε απόσπασμα συνέντευξης για το ντοκιμαντέρ «Making God», ο Χίντον εμφανίστηκε πιο ανήσυχος από ποτέ. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν καν να συλλάβουν την ιδέα πραγμάτων πιο έξυπνων από εμάς. Σκέφτονται μόνο πώς θα τα χρησιμοποιήσουμε. Δεν αναρωτιούνται πώς αυτά θα μας χρησιμοποιήσουν», τόνισε.

Ο Χίντον δεν είναι ένας τυχαίος επιστήμονας. Από τη δεκαετία του ’80 πρωτοπόρησε στη βαθιά μάθηση, ανοίγοντας τον δρόμο για την αναγνώριση εικόνας, την αυτόματη μετάφραση και όλα τα συστήματα που σήμερα τροφοδοτούν την τεχνητή νοημοσύνη. Το 2024 βραβεύτηκε με Νόμπελ, όμως ο ίδιος μοιάζει να αντιμετωπίζει την τιμή με αμφιθυμία. «Μακάρι να είχα σκεφτεί πιο σοβαρά τα ζητήματα ασφάλειας», παραδέχθηκε πρόσφατα στο συνέδριο AI4 στο Λας Βέγκας. «Πέρασα όλη μου την καριέρα προσπαθώντας να κάνω την AI να δουλέψει. Δεν φαντάστηκα αρκετά τι θα συνέβαινε αν δούλευε υπερβολικά καλά».

Το 2023 παραιτήθηκε από τη Google, όπου κατείχε καίρια θέση, για να μπορεί – όπως είπε – να μιλά ελεύθερα για τους κινδύνους χωρίς να εμπλέκει την εταιρεία. Από τότε, έχει μετατραπεί σε έναν από τους πιο ειλικρινείς επικριτές του ίδιου του δημιουργήματός του.

Η μαζική ανεργία, το πρώτο κύμα

Ήδη βλέπει το πρώτο απτό αποτέλεσμα: την απειλή μαζικής ανεργίας. Ο Χίντον θεωρεί σχεδόν βέβαιο ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει μεγάλο μέρος της ανθρώπινης εργασίας, ξεκινώντας από τους νέους προγραμματιστές, όπου παραδείγματα εταιρειών όπως η Microsoft δείχνουν να αξιοποιούν ΑΙ αντί για junior στελέχη.

«Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξει τεράστια αναστάτωση στην αγορά εργασίας», προειδοποίησε. «Αλλά ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι η ανεργία· είναι η πιθανότητα να φτιάξουμε μηχανές πολύ πιο έξυπνες από εμάς που απλώς θα αναλάβουν τον έλεγχο. Και τότε, δεν θα μας χρειάζονται πια».

Με ένα μαύρο χιούμορ, πρόσθεσε: «Η μόνη καλή πλευρά είναι ότι δεν θα μας φάνε, επειδή είναι φτιαγμένες από πυρίτιο».

Πόσο σοβαρός είναι αυτός ο κίνδυνος; Ο Χίντον δεν κρύβεται πίσω από ασαφείς διατυπώσεις: μιλά για 10–20% πιθανότητα η τεχνητή νοημοσύνη να οδηγήσει στην εξαφάνιση της ανθρωπότητας. «Είναι ένα απλό ένστικτο», είπε σε podcast τον Ιούνιο. «Δεν μπορώ να αποδείξω τον αριθμό, αλλά νιώθω ότι δεν είναι καθόλου αμελητέος».

Και εξηγεί: «Η ελπίδα είναι ότι αρκετοί έξυπνοι άνθρωποι με επαρκείς πόρους θα βρουν τρόπους να φτιάξουν συστήματα που δεν θα θέλουν ποτέ να μας βλάψουν».

Το «μητρικό ένστικτο» των μηχανών

Πώς όμως θα μπορούσε να εξασφαλιστεί κάτι τέτοιο; Ο Χίντον, στο συνέδριο του Λας Βέγκας, παρουσίασε μια πρωτότυπη –και αμφιλεγόμενη– ιδέα: να σχεδιάζονται τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης με «μητρικά ένστικτα». Δηλαδή, αντί να προσπαθούμε να τα κάνουμε σκλάβους μας, να τα προγραμματίσουμε ώστε να νοιάζονται για την ανθρωπότητα όπως μια μητέρα νοιάζεται για το παιδί της.

«Το μόνο παράδειγμα που έχουμε για κάτι πιο έξυπνο που ελέγχεται από κάτι λιγότερο έξυπνο είναι η μητέρα που υπακούει στο μωρό της», είπε. «Αν δεν μας αναθρέψουν, θα μας αντικαταστήσουν».

Η διαδρομή του Χίντον μοιάζει σχεδόν τραγική: από τον επιστήμονα που έθεσε τα θεμέλια της πιο εντυπωσιακής τεχνολογικής επανάστασης του αιώνα, στον στοχαστή που αναρωτιέται αν έσκαψε τον λάκκο της ανθρωπότητας. «Μετανιώνω που δεν ασχολήθηκα με την ασφάλεια νωρίτερα», παραδέχεται.

Και όμως, δεν είναι μια μοναχική «Κασσάνδρα». Η συζήτηση για την υπαρξιακή απειλή της AI γίνεται ολοένα και πιο mainstream, από think tanks μέχρι κυβερνητικά συμβούλια ασφαλείας. Ο Χίντον, ωστόσο, έχει ένα μοναδικό βάρος: είναι ένας από τους δημιουργούς του «τέρατος».

Το ερώτημα που μένει ανοιχτό

Η προειδοποίησή του έρχεται σε μια στιγμή όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη διαχέεται σε κάθε πτυχή της ζωής: από την ιατρική διάγνωση μέχρι τη συγγραφή κειμένων, από την οδήγηση μέχρι την εθνική ασφάλεια. Η ανθρωπότητα μοιάζει να βρίσκεται σε ένα τεχνολογικό σταυροδρόμι, με τον ίδιο τον «νονό» της AI να φωνάζει πως ο δρόμος ίσως οδηγεί σε γκρεμό.

Το ερώτημα που αιωρείται: θα ακουστεί αυτή τη φορά η προειδοποίηση ή θα επαναληφθεί η αρχαία κατάρα της Κασσάνδρας, όπου όλοι ακούνε αλλά κανείς δεν πιστεύει;