«7» στην ίδια πτήση: η ευρωπαϊκή ασπίδα στο οβάλ γραφείο με Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο

Παραμονή μιας συνάντησης που μπορεί να μετακινήσει τις γραμμές του πολέμου, τα βλέμματα στρέφονται στην ουάσινγκτον, όπου ο βολοντίμιρ ζελένσκι θα καθίσει απέναντι από τον ντόναλντ τραμπ με το βάρος μιας «λύσης» που ακόμη γράφεται με μολύβι. στο πλευρό του ουκρανού προέδρου, επτά κορυφαίοι ευρωπαίοι ηγέτες επιλέγουν να ταξιδέψουν μαζί, για να δείξουν ότι η ευρώπη δεν θα παραμείνει θεατής σε αποφάσεις που δεσμεύουν την ασφάλεια της ηπείρου. το σήμα είναι διπλό: επίδειξη συνοχής προς τα έξω, και προσπάθεια να διαμορφωθεί ενιαίο πλαίσιο προς τα μέσα, ώστε καμιά «γρήγορη συμφωνία» να μην κλειδώσει τετελεσμένα χωρίς ευρωπαϊκή υπογραφή.

Η κινητοποίηση ακολούθησε την τηλεδιάσκεψη του «συνασπισμού των προθύμων», όπου επιβεβαιώθηκαν τρεις αδιαπραγμάτευτοι άξονες: ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την ουκρανία, σεβασμός της εδαφικής της ακεραιότητας και διατήρηση της διεθνούς στήριξης προς το κιέβο. με αυτά ως πυξίδα, οι αυριανές συνομιλίες αναμένεται να «ακουμπήσουν» στο πλαίσιο που μεταφέρει ο τραμπ από την πρόσφατη επαφή του με τον βλαντιμίρ πούτιν στην αλάσκα, με ανοιχτά ζητήματα όπως η κατάπαυση του πυρός πριν από μια ευρύτερη ειρηνευτική φόρμουλα και οι φερόμενες ρωσικές παραχωρήσεις εδάφους περιορισμένης κλίμακας. το κιέβο περιμένει διευκρινίσεις· οι ευρωπαίοι θέλουν όρους, χρονοδιαγράμματα και ρήτρες.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η προσωπική «χημεία» καθενός από τους επτά με τον αμερικανό πρόεδρο μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ή ως μοχλός πίεσης. ο βρετανός πρωθυπουργός κιρ στάρμερ διατηρεί ανοικτό δίαυλο με τον τραμπ, ενισχυμένο από την παραδοσιακή ειδική σχέση λονδίνου–ουάσινγκτον και μια πρόσφατη συνάντησή τους στη σκωτία· έχει τη δυνατότητα να μεταφράσει τις ευρωπαϊκές ανησυχίες στη γλώσσα της αμερικανικής στρατηγικής, χωρίς περιττούς θορύβους. η ιταλίδα πρωθυπουργός τζόρτζια μελόνι έχει καλλιεργήσει θερμό κλίμα με τον τραμπ, με δημόσιες αβρότητες και θετική προσωπική εξοικείωση από την επίσκεψή της στον λευκό οίκο· μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής εφόσον το ζητούμενο είναι να διασφαλιστούν ευρωπαϊκές εγγυήσεις χωρίς να χαθεί η ορμή των συνομιλιών.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ μερτς, που επέλεξε νωρίς συνάντηση στον λευκό οίκο και δεν κρύβει την πρόθεσή του να «δουλέψει» τη σχέση σε πραγματιστικό επίπεδο, φέρνει το βάρος της ευρωπαϊκής βιομηχανικής ισχύος και της δημοσιονομικής αξιοπιστίας: είναι ο ηγέτης που μπορεί να μιλήσει για το τι σημαίνει ασφάλεια και ανοικοδόμηση με νούμερα. ο φινλανδός πρόεδρος αλεξάντερ στούμπ, με τον ανεπίσημο δίαυλο που άνοιξε στον χώρο του γκολφ στο μαρα-α-λάγκο, προσθέτει το ψύχραιμο βλέμμα μιας χώρας πρώτης γραμμής του νατο και συνοριακής εμπειρίας με τη ρωσία· ξέρει να εξηγεί την αποτροπή χωρίς ρητορεία.

Ο Εμανουέλ Μακρόν, που έχει επιδείξει ικανότητα να διατηρεί λειτουργικό διάλογο με τον τραμπ ακόμη και σε δύσκολες φάσεις, μπορεί να παίξει τον ρόλο του πολιτικού «μεταφραστή» ανάμεσα σε αμερικανική αμεσότητα και ευρωπαϊκή μεθοδικότητα. ο γενικός γραμματέας του νατο μαρκ ρούτε προσφέρει το πλαίσιο των συμμαχικών δεσμεύσεων και της συλλογικής άμυνας, μεταφέροντας την πρόοδο στις αμυντικές δαπάνες των μελών και την ανάγκη να μην υπονομευθεί η αξιοπιστία της συμμαχίας από μια πρόχειρη κατάπαυση. τέλος, η πρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής ούρσουλα φον ντερ λάιεν, με εμπειρία σε σκληρές διαπραγματεύσεις εμπορίου και κυρώσεων με την αμερικανική πλευρά, έχει το χαρτοφυλάκιο να δέσει μια πιθανή πολιτική συμφωνία με εργαλεία χρηματοδότησης, εμπορικά κίνητρα και νομικά «δόντια».

Αν στο οβάλ γραφείο τεθεί σενάριο «παγώματος» του μετώπου με ανταλλάγματα στον χάρτη, οι ευρωπαίοι θα επιμείνουν πως κάθε βήμα χρειάζεται καθαρούς όρους επαλήθευσης, οδικό χάρτη για τις εγγυήσεις και μηχανισμό επίβλεψης που δεν θα αφήνει κενά για μονομερείς ερμηνείες. η ουκρανική πλευρά δηλώνει έτοιμη για συζήτηση, αλλά όχι για παραχωρήσεις περιοχών εκτός ρωσικού ελέγχου — θέση που εδράζεται και στο σύνταγμα της χώρας. το πραγματικό τεστ θα είναι αν μπορεί να υπάρξει φόρμουλα που μειώνει άμεσα τη βία χωρίς να νομιμοποιεί de facto αλλαγές συνόρων, και αν η ευρώπη θα καταφέρει να «γράψει» μέσα στη συμφωνία τα δικά της θεμέλια ασφάλειας.

Αυτός ο ετερόκλητος ευρωπαϊκός σχηματισμός δεν ταξιδεύει για φωτογραφία. ταξιδεύει για να εξισορροπήσει ένστικτα, να συνδέσει προσωπικές σχέσεις με γεωπολιτικές ανάγκες και να αποτρέψει μια βιαστική λύση που αύριο θα γίνει πρόβλημα. αν κάτι μπορεί να κρίνει την έκβαση, είναι η ικανότητα των επτά να λειτουργήσουν ως μία φωνή: σταθερή απέναντι στη ρωσική πίεση, εποικοδομητική απέναντι στην αμερικανική ταχύτητα και δεσμευτική για μια ουκρανία που δεν ζητά εκεχειρία στα χαρτιά, αλλά ασφάλεια που αντέχει στον χρόνο.