Ακίνητα εκτός εμβέλειας: Οι Έλληνες βλέπουν το όνειρο της κατοικίας να ξεμακραίνει

Το όνειρο της ιδιόκτητης κατοικίας μετατρέπεται σε άπιαστο στόχο για την πλειονότητα των Ελλήνων, καθώς οι τιμές των ακινήτων έχουν εκτοξευτεί σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας ακόμη και το ρεκόρ του 2008. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά, η τάση της ανόδου των τιμών δείχνει να εδραιώνεται, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που καθιστά την είσοδο στην αγορά ακινήτων σχεδόν απαγορευτική για τον μέσο πολίτη. Το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών οικογενειών δεν ακολουθεί τον ρυθμό ανόδου των τιμών, εντείνοντας το χάσμα μεταξύ της επιθυμίας και της δυνατότητας απόκτησης κατοικίας.

Πρόσφατη έρευνα της Focus Bari καταγράφει ότι, παρότι σχεδόν ένας στους πέντε Έλληνες δηλώνει πρόθεση να αγοράσει ακίνητο μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια, οι περισσότεροι παραμένουν επιφυλακτικοί λόγω του γενικότερου κλίματος οικονομικής αβεβαιότητας και της περιορισμένης προσφοράς. Η συνεχής άνοδος των τιμών, σε συνδυασμό με τη στασιμότητα ή και μείωση των πραγματικών εισοδημάτων, λειτουργεί αποτρεπτικά, περιορίζοντας τις επιλογές και ενισχύοντας το αίσθημα αδιεξόδου.

Ανάλογη είναι και η εικόνα που παρουσιάζει η έρευνα της Alpha Bank: το 54% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει την αγορά κατοικίας ως ανέφικτη υπό τις παρούσες συνθήκες, ενώ ένα επιπλέον 39% τη θεωρεί δύσκολα προσβάσιμη. Ο δείκτης τιμής προς εισόδημα, που παραμένει πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο, καταγράφει την ουσία του προβλήματος: η αξία των ακινήτων ανεβαίνει πολύ πιο γρήγορα από την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Αυτό το χάσμα μετατρέπει τη στέγαση όχι απλώς σε πρόκληση, αλλά σε έναν διαρκώς απομακρυνόμενο στόχο για τις περισσότερες ελληνικές οικογένειες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 13,9% το 2023 και κατά 8,7% το 2024. Στις μεγαλύτερες πόλεις, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, η άνοδος είναι ακόμη πιο έντονη: στην Αθήνα η αύξηση το 2024 έφτασε το 8,2%, ενώ στη Θεσσαλονίκη εκτοξεύτηκε στο 11,2%. Την ίδια στιγμή, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε με σαφώς χαμηλότερους ρυθμούς – 8,1% το 2023 και μόλις 5,6% το 2024 – γεγονός που επιδεινώνει το χάσμα μεταξύ δυνατοτήτων και πραγματικών τιμών στην αγορά.

Η Alpha Bank επισημαίνει ότι η διαρκώς αυξανόμενη απόσταση μεταξύ τιμών και εισοδήματος αποτυπώνει την επιδείνωση των όρων προσβασιμότητας σε προσιτή κατοικία. Η ιδιοκτησία ακινήτου μετατρέπεται πλέον σε σενάριο πολυτελείας για ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, ενώ οι προβλέψεις δεν είναι ενθαρρυντικές. Παρά την πιθανότητα επιβράδυνσης του ρυθμού αύξησης, δεν αναμένεται μείωση τιμών τα επόμενα χρόνια, καθώς η αγορά οδεύει προς ένα νέο σημείο ισορροπίας που συνεχίζει να αποκλείει τους ντόπιους.

Η αυξανόμενη ζήτηση από το εξωτερικό, ειδικά μέσω του προγράμματος Golden Visa, συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση υψηλών τιμών. Σύμφωνα με αναλύσεις της Eurobank, η εκρηκτική άνοδος οφείλεται επίσης στη διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος, στην άνθηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων και στη γενικότερη οικονομική ανάκαμψη της χώρας. Αυτοί οι παράγοντες μετατρέπουν τα ακίνητα σε επενδυτικό εργαλείο, ενισχύοντας την πίεση στην αγορά και περιορίζοντας τη δυνατότητα των Ελλήνων να αποκτήσουν ιδιόκτητη στέγη. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά που κινείται με βάση επενδυτικά κίνητρα και όχι κοινωνικές ανάγκες, αφήνοντας στο περιθώριο την πλειονότητα των πολιτών.

Η ανοδική πορεία των τιμών στην ελληνική αγορά ακινήτων συνεχίζεται αμείωτα και το 2025, με τα στοιχεία του δείκτη SPI του Spitogatos για το πρώτο τρίμηνο να αποτυπώνουν ξεκάθαρα τη διαρκή αύξηση τόσο στις τιμές πώλησης όσο και στις τιμές ενοικίασης. Οι πιο ακριβές περιοχές για την αγορά κατοικίας παραμένουν τα Νότια Προάστια της Αττικής, όπου το υψηλό κόστος δεν έχει αποτρέψει το αγοραστικό ενδιαφέρον. Στη δεύτερη θέση ακολουθούν οι Κυκλάδες, διατηρώντας τη δυναμική τους στην αγορά λόγω της έντονης τουριστικής ανάπτυξης και της διεθνούς ζήτησης. Τα Βόρεια Προάστια της Αθήνας διατηρούν επίσης τη θέση τους στην κορυφή, ενισχυμένα από την ποιότητα ζωής που προσφέρουν, ενώ στην πέμπτη θέση της ακρίβειας βρίσκονται τα Χανιά, ως το πιο ακριβό σημείο της Κρήτης.

Την ίδια στιγμή, εντυπωσιακές είναι οι αυξήσεις στη μέση ζητούμενη τιμή πώλησης σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν πιο προσιτές. Στην Αττική, το Πέραμα σημειώνει άνοδο 28,9%, ακολουθούμενο από τη Δραπετσώνα με 28,3% και τα Άνω Πατήσια με 23,4%. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη, σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται στην Καλλιθέα (23,4%), στην περιοχή Βούλγαρη-Ντεπώ-Μαρτίου (23,0%) και στον Βαρδάρη-Λαχανόκηπους (22,6%). Οι ραγδαίες αυτές αυξήσεις αποδεικνύουν ότι ακόμη και οι μέχρι πρότινος οικονομικά προσβάσιμες περιοχές μετατοπίζονται πλέον σε κατηγορίες τιμών απρόσιτες για τον μέσο αγοραστή.

Το σταθερό μοτίβο ζήτησης σε συνδυασμό με την περιορισμένη προσφορά δημιουργεί συνθήκες συνεχούς πίεσης και όξυνσης του ανταγωνισμού. Η πρόσβαση στην ιδιόκτητη κατοικία απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις δυνατότητες της πλειοψηφίας των Ελλήνων, με την ψαλίδα μεταξύ τιμών και αγοραστικής δύναμης να διευρύνεται σταθερά. Η αγορά καθίσταται ακριβή όχι μόνο για τους ντόπιους, αλλά πλέον και για πολλούς ξένους επενδυτές, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μία αγορά σε συνεχή ανατίμηση. Το ακίνητο, άλλοτε σύμβολο ασφάλειας και προοπτικής, μετατρέπεται σε ένα δυσπρόσιτο αγαθό, παγιδευμένο ανάμεσα σε επενδυτικά συμφέροντα και στεγαστικές ανάγκες.