Αντιδράσεις και διεθνείς προεκτάσεις μετά τις πρώτες συλλήψεις για παράνομη στάθμευση τροχόσπιτων στη Μεσσηνία

Την αυστηρή εφαρμογή της νέας νομοθεσίας που ρυθμίζει τη στάθμευση αυτοκινούμενων οχημάτων (τροχόσπιτων) σε κοινόχρηστους και προστατευόμενους χώρους, σηματοδότησαν οι δύο πρώτες συλλήψεις που έλαβαν χώρα στην παραλία του Καλού Νερού, στη Μεσσηνία. Το περιστατικό αφορά ένα ζευγάρι Γερμανών τουριστών, οι οποίοι σταθμεύσαν το τροχόσπιτό τους στην παραλία, παραβιάζοντας τους περιορισμούς που προβλέπει η πρόσφατα ψηφισθείσα νομοθετική διάταξη.

Η νέα νομοθεσία ορίζει ρητά την απαγόρευση στάθμευσης αυτοκινούμενων οχημάτων σε αρχαιολογικούς χώρους, αιγιαλούς, παραλίες, παρυφές δημοσίων δασών, καθώς και σε λοιπούς κοινόχρηστους χώρους. Η παραβίαση των σχετικών διατάξεων επισύρει κυρώσεις που περιλαμβάνουν χρηματικά πρόστιμα και –όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση της Μεσσηνίας– και αυτόφωρες συλλήψεις.

Η ρύθμιση αυτή έχει προκαλέσει έντονη αναστάτωση στις τάξεις των ιδιοκτητών και ταξιδιωτών με αυτοκινούμενα οχήματα, τόσο σε ελληνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Επαγγελματίες του χώρου του τουρισμού με έμφαση στον λεγόμενο “camper tourism” τονίζουν ότι η νέα πολιτική αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη ενός τομέα που, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παρουσιάζει αλματώδη άνοδο και συμβάλλει σημαντικά στις τοπικές οικονομίες, ιδίως σε απομακρυσμένες ή λιγότερο τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές.

Η διεθνής απήχηση της είδησης ήταν άμεση. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα tharrosnews.gr, το θέμα των συλλήψεων στη Μεσσηνία προκάλεσε την αντίδραση ταξιδιωτών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ενδεικτικά, ένα ζευγάρι από τη Νορβηγία, το οποίο διατηρεί ταξιδιωτικό κανάλι στο YouTube με θεματολογία γύρω από τον τουρισμό με κάμπερ, δημοσίευσε βίντεο διάρκειας έξι λεπτών στο οποίο ενημερώνει τους ακολούθους του για τη νέα ελληνική νομοθεσία. Το βίντεο συγκέντρωσε περισσότερες από 70.000 προβολές μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ πάνω από 1.000 αρνητικά σχόλια εκφράζουν απογοήτευση και δηλώνουν την πρόθεση πολλών να ακυρώσουν τις προγραμματισμένες επισκέψεις τους στην Ελλάδα.

Το περιεχόμενο του βίντεο των Νορβηγών εστιάζει στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πλέον οι τουρίστες με αυτοκινούμενα στην Ελλάδα, συγκρίνοντας την ελληνική προσέγγιση με τη νομοθεσία άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπου, όπως υποστηρίζουν, προσφέρονται οργανωμένες θέσεις στάθμευσης, υπηρεσίες υποδοχής, καθώς και σεβασμός στον τρόπο ζωής που επιλέγουν όσοι ταξιδεύουν με τροχόσπιτα.

Οι αντιδράσεις δεν περιορίζονται στους ιδιώτες ταξιδιώτες. Οργανώσεις και σύλλογοι αυτοκινούμενων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό έχουν ήδη αρχίσει να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους προς τις ελληνικές αρχές, ζητώντας την αναθεώρηση ή τον επαναπροσδιορισμό της εφαρμογής του νόμου. Στο επίκεντρο των αιτημάτων βρίσκεται η ανάγκη για διαχωρισμό μεταξύ της ανεξέλεγκτης κατασκήνωσης σε προστατευόμενες περιοχές και της υπεύθυνης στάθμευσης σε μη ευαίσθητες ζώνες, με την παράλληλη ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η στάθμευση αυτοκινούμενων ρυθμίζεται μέσω τοπικών κανονισμών και ζωνών, όπου επιτρέπεται η προσωρινή στάση με συγκεκριμένους όρους (ώρες, εξυπηρετήσεις, απόσταση από οικισμούς ή ακτές). Σε ορισμένα κράτη προσφέρονται ακόμα και ειδικά διαμορφωμένοι χώροι (γνωστοί ως stellplätze) με παροχές νερού, ηλεκτρικού ρεύματος και απορριμμάτων, χωρίς να απαιτείται η είσοδος σε πλήρως οργανωμένα κάμπινγκ.

Αντιθέτως, η Ελλάδα εξακολουθεί να εμφανίζει ελλείψεις σε τέτοιου είδους υποδομές, με αποτέλεσμα οι ταξιδιώτες με τροχόσπιτα να μην έχουν πρακτικές εναλλακτικές επιλογές. Η καθολική απαγόρευση στάθμευσης σε κοινόχρηστους χώρους, χωρίς την πρόβλεψη ειδικών ζωνών ή χώρων φιλοξενίας, έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον αβεβαιότητας για την κοινότητα των αυτοκινούμενων.

Στο εγχώριο επίπεδο, η εφαρμογή του νέου νόμου συνοδεύεται από αυξημένους ελέγχους, κυρίως στις περιοχές που προσελκύουν επισκέπτες με τροχόσπιτα, όπως η Μεσσηνία, η Μάνη, η Κρήτη και τα νησιά των Κυκλάδων. Η Ελληνική Αστυνομία και οι τοπικές λιμενικές αρχές έχουν λάβει εντολή να εφαρμόζουν αυστηρά τη νέα διάταξη, προβαίνοντας σε επιτόπιους ελέγχους και, όπου απαιτείται, σε αυτόφωρες διαδικασίες.

Πηγές από την τοπική αυτοδιοίκηση επισημαίνουν πως, παρότι αναγνωρίζεται η ανάγκη προστασίας ευαίσθητων περιοχών, η απουσία σχεδιασμού για βιώσιμες εναλλακτικές υποδομές οδηγεί αναγκαστικά σε ένταση και δυσαρέσκεια μεταξύ των επισκεπτών. Επιπλέον, τίθενται ερωτήματα σχετικά με τον αντίκτυπο της νομοθεσίας στην τουριστική κίνηση της χαμηλής και μέσης εισοδηματικής τάξης, η οποία επιλέγει το τροχόσπιτο ως οικονομική και ευέλικτη μορφή διακοπών.

Ο Σύνδεσμος Τουρισμού με Αυτοκινούμενα Οχήματα Ελλάδας (ΣΤΑΟΕ) ανέφερε σε σχετική του ανακοίνωση ότι η εφαρμογή της νέας νομοθεσίας χωρίς μεταβατικό στάδιο και χωρίς δημόσιο διάλογο αγνοεί τις ανάγκες ενός ολόκληρου κλάδου τουριστικής δραστηριότητας που συνεισφέρει, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, στην τοπική οικονομία. Ο Σύνδεσμος ζητεί την τροποποίηση της διάταξης, με πρόβλεψη ειδικών χώρων προσωρινής στάθμευσης, καθώς και την εισαγωγή συστήματος αδειοδότησης και ελέγχου με θετικά κίνητρα, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η εξέλιξη της υπόθεσης αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό, ειδικά ενόψει της τουριστικής περιόδου. Μερίδα ξένων επισκεπτών που μέχρι πρόσφατα προτιμούσαν την Ελλάδα για τις διακοπές τους με τροχόσπιτο, ήδη αναθεωρεί τα σχέδιά της, όπως αποτυπώνεται στα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε σχετικές διαδικτυακές κοινότητες.

Σε αυτό το πλαίσιο, κυβερνητικοί παράγοντες αναφέρουν ότι εξετάζεται η δυνατότητα επανεξέτασης των εφαρμοστικών οδηγιών του νόμου, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος και των κοινόχρηστων χώρων, χωρίς όμως να πλήττεται οριστικά ο τουρισμός με αυτοκινούμενα. Ειδική ομάδα εργασίας έχει συσταθεί στο Υπουργείο Τουρισμού για την αποτίμηση των συνεπειών του μέτρου και την ενδεχόμενη διαμόρφωση πιο ισορροπημένης προσέγγισης, με βάση και τις διεθνείς πρακτικές.

Καθώς η Ελλάδα προσπαθεί να συνδυάσει την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού της κεφαλαίου με τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς της στον τουριστικό τομέα, η περίπτωση των τροχόσπιτων φέρνει στην επιφάνεια το ευρύτερο ερώτημα του πώς μπορεί να εφαρμοστεί μια πολιτική βιώσιμου τουρισμού χωρίς αποκλεισμούς, αλλά με σεβασμό στους κανόνες και τα όρια κάθε περιοχής.