Αντιμετώπιση της λειψυδρίας: Το ΔΠΘ αναζητά βιώσιμες λύσεις για όλη τη χώρα

Το ερευνητικό έργο «WATERWISE» υλοποιείται από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ), σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τρεις μεγάλες εταιρείες πληροφορικής που εδρεύουν στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Στόχος του έργου είναι η αναζήτηση τεκμηριωμένων λύσεων στα προβλήματα λειψυδρίας που αντιμετωπίζουν ήδη πολλές περιοχές της χώρας, καθώς και η πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών σε υδάτινους πόρους υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και των αυξανόμενων πιέσεων από τον τουρισμό.

Οι ερευνητικές ομάδες επικεντρώνονται σε περιοχές της Ελλάδας όπου καταγράφονται σοβαρά ζητήματα υδατικής επάρκειας. Στις περιοχές αυτές, συλλέγονται και αναλύονται αναλυτικά δεδομένα που αφορούν τόσο την υδρολογική κατάσταση όσο και τη ζήτηση σε νερό, από πλευράς μόνιμου πληθυσμού και επισκεπτών. Η προσέγγιση του έργου στηρίζεται στην ανάπτυξη και χρήση ψηφιακής πλατφόρμας, μέσω της οποίας καταχωρούνται τα δεδομένα των υδάτινων εισροών και εκροών κάθε περιοχής, σε συνάρτηση με διαφορετικά σενάρια κλιματικών μεταβολών – από τα πιο αισιόδοξα έως τα πλέον απαισιόδοξα. Η πλατφόρμα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πληροφορίες για τις επιφανειακές και υπόγειες απορροές, την εξάτμιση, τις βροχοπτώσεις και άλλες παραμέτρους που επηρεάζουν το υδατικό ισοζύγιο μιας περιοχής.

Βασική καινοτομία του έργου αποτελεί η ενσωμάτωση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και συστημάτων ανάλυσης μεγάλων δεδομένων για την πρόβλεψη της μελλοντικής κατανάλωσης νερού. Μέσω ειδικά διαμορφωμένου λογισμικού, η επιστημονική ομάδα επιχειρεί να διαμορφώσει μοντέλα χρήσης του νερού ανά κατηγορία χρήσης – αστική, γεωργική, κτηνοτροφική και τουριστική. Για την εκτίμηση των αναγκών του τουριστικού τομέα, ο οποίος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της συνολικής κατανάλωσης κυρίως τους θερινούς μήνες, χρησιμοποιείται ειδικό ερωτηματολόγιο. Το ερωτηματολόγιο αυτό απευθύνεται σε τουρίστες, κυρίως νησιωτικών περιοχών, και στοχεύει στην καταγραφή του υδατικού τους αποτυπώματος – δηλαδή της ποσότητας νερού που καταναλώνουν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους σε έναν προορισμό.

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με τον τύπο και τα χαρακτηριστικά του καταλύματος, την ατομική και ομαδική χρήση νερού, καθώς και πρακτικές εξοικονόμησης που μπορεί να εφαρμόζουν οι επισκέπτες. Η συμπλήρωσή του είναι δυνατή είτε μέσω διαδικτυακού συνδέσμου είτε με τη σάρωση ειδικού κωδικού QR, ο οποίος είναι αναρτημένος σε ξενοδοχεία και καταστήματα εστίασης. Τα δεδομένα που συλλέγονται καταχωρούνται σε κεντρική βάση δεδομένων, διαχωρισμένα ανά περιοχή, ώστε να είναι δυνατή η ανάλυση των διαφορών στην κατανάλωση νερού ανά τουριστικό προορισμό.

Η επιστημονική ομάδα του έργου επισημαίνει ότι η καταγραφή και ενσωμάτωση του τουριστικού υδατικού αποτυπώματος καλύπτει ένα σημαντικό κενό στις έως τώρα προσπάθειες αποτύπωσης του υδατικού ισοζυγίου, καθώς πρόκειται για έναν μεταβλητό και δύσκολα προβλέψιμο παράγοντα. Η γνώση της συνολικής ζήτησης νερού σε ετήσια βάση, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής των τουριστών, δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης πιο ακριβών προγνωστικών μοντέλων για την υδατική επάρκεια κάθε περιοχής.

Με βάση τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών, η ερευνητική ομάδα θα μπορεί να σχεδιάζει το είδος, την έκταση και τον αριθμό των τεχνικών έργων που απαιτούνται για τη διασφάλιση των απαραίτητων ποσοτήτων νερού στο μέλλον. Τα έργα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν υποδομές συλλογής όμβριων υδάτων, όπως φράγματα, δεξαμενές και ταμιευτήρες, καθώς και μονάδες αφαλάτωσης σε περιοχές με σοβαρή έλλειψη φυσικών πηγών γλυκού νερού.

Για την πιλοτική εφαρμογή του έργου έχουν επιλεγεί έξι περιοχές: η Σαντορίνη, η Κέρκυρα, η Χίος, οι Φούρνοι Ικαρίας, η Θάσος και η Δράμα. Οι περιοχές αυτές επιλέχθηκαν ως αντιπροσωπευτικά παραδείγματα για την καταγραφή διαφορετικών προκλήσεων που σχετίζονται με την υδατική επάρκεια και τη ζήτηση. Στόχος του έργου είναι η σταδιακή επέκτασή του σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Σύμφωνα με τους συντελεστές του έργου, το «WATERWISE» αποτελεί ένα σύνθετο εργαλείο στρατηγικής σημασίας για την αντιμετώπιση της υδατικής κρίσης στην Ελλάδα. Μέσω της αξιοποίησης τεχνολογιών πρόβλεψης και της συλλογής αξιόπιστων δεδομένων, το έργο προσφέρει τη δυνατότητα ορθολογικού σχεδιασμού και βιώσιμης διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Παράλληλα, ενισχύει την υδατική ασφάλεια και προωθεί τη συμμετοχική διαχείριση των υδάτων, εντάσσοντας στην εξίσωση του σχεδιασμού τόσο τους τοπικούς πληθυσμούς όσο και τους επισκέπτες.