Αθήνα με θερμοκρασίες… Καϊρου η ζοφερή εικόνα από το μέλλον

«Θα υπάρχει λιγότερη απορρόφηση θορύβων, κατάργηση των αερίων μαζών που παρήγαγε το δάσος και φυσικά εγκυμονεί ο κίνδυνος της διάβρωσης του εδάφους»

Μία σειρά άσχημων επιπτώσεων στο κλίμα του Λεκανοπεδίου της Αττικής και στο μικροκλίμα διαφόρων περιοχών επιφέρει, δυστυχώς, η πρόσφατη φωτιά που έπληξε την Αττική.

Οι συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον, όπως τονίζουν μιλώντας ο κ. Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος, κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και ο κ. Νίκος Χλύκας, περιβαλλοντολόγος – δασολόγος, θα επηρεάσουν τα επόμενα έτη το μέσο όρο της θερμοκρασίας στο Λεκανοπέδιο που θα έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε διάφορους τομείς. Παράλληλα, όμως, αφήνουν και μία χαραμάδα αισιοδοξίας για την αναγέννηση του φυσικού περιβάλλοντος.

Θερμοκρασία

Σύμφωνα με τον κ. Δημητρακόπουλο, επιπτώσεις θα παρουσιαστούν στο κλίμα της περιοχής όπου η πυρκαγιά έκαψε το σύνολο της φυσικής βλάστησης. Όπως σημειώνει μιλώντας ο κοσμήτορας της Σχολής Γεωπονίας Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, «ο αστικός ιστός θα υποφέρει. Μεσομακροπρόθεσμα μπορούμε να πούμε πως αναμένουμε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5οС με 2οC.

Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι διότι το δάσος δίνει δροσιά και υγρασία στον ατμοσφαιρικό αέρα. Το παράδειγμα είναι απλό και το λέω στους φοιτητές μου φανταστείτε τον εαυτό σας στην έρημο και φανταστείτε τον στο δάσος».

Όπως παρατηρεί ο κ. Δημητρακόπουλος, «τα επόμενα έτη θα προσεγγίσουμε θερμοκρασίες Καΐρου. Στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου καύσωνα θεωρούν τους 42οC και εμείς τους 38οC με 39οC.

Τώρα οι 39οC θα θεωρούνται κανονικότητα για τους θερινούς μήνες, γεγονός που μπορεί να έχει αλυσιδωτές παρενέργειες σε διάφορους τομείς και δυσμενείς επιπτώσεις ακόμη και στον Τουρισμό».

Ο κ. Δημητρακόπουλος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το θέμα της συγκέντρωσης μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρά παρατηρώντας ότι «αν αυτή τη στιγμή κάνουμε μετρήσεις σε δείγμα ατμοσφαιρικού αέρα των Αθηνών θα δούμε ότι έχει αυξημένα μικροσωματίδια pm10 και pm5 από τον καπνό. Τα σωματίδιά αυτά δημιουργούν διάφορα προβλήματα στο αναπνευστικό σύστημα. Μάλιστα έχουν συσχετιστεί και με ιδιαιτέρως βαριές ασθένειες όπως ο καρκίνος του αναπνευστικού συστήματος».

Μικροκλίμα

Ο περιβαλλοντολόγος – δασολόγος κ. Νίκος Χλύκας επισημαίνει και αυτός πως ο αστικός ιστός των Αθηνών αναμένεται να επηρεαστεί ιδιαιτέρως τονίζοντας ότι «η πυρκαγιά έχει αλλοιώσει το μικροκλίμα. Έχει χαθεί μία τεράστια έκταση δάσους, ένας πνεύμονας πρασίνου».

Επισημαίνει την αύξηση της θερμοκρασίας σε βάθος χρόνου και υπογραμμίζει πως «θα υπάρχει λιγότερη απορρόφηση θορύβων, κατάργηση των αερίων μαζών που παρήγαγε το δάσος, και φυσικά εγκυμονεί ο κίνδυνος της διάβρωσης του εδάφους».

Αναφορικά με τη φυσικά αναγέννηση του δάσους ο κ. Χλύκας σημειώνει πως τα πράγματα δεν είναι και τόσο… απλά. «Για να υπάρξει φυσική αναγέννηση ενός πευκοδάσους θα πρέπει τα πεύκα που υπάρχουν στο σημείο να είναι μεγαλύτερα των 10 ετών. Αυτό συμβαίνει διότι αν το πεύκο είναι μικρότερο των 10 ετών ο σπόρος που παράγει το κουκουνάρι δεν έχει φυτρωτικότητα».

Επισημαίνει με νόημα ο κ. Χλύκας πως «στα τμήματα που κάηκαν και προέρχονταν από αναδάσωση ή είναι διπλοκαμένα δεν θα μπορέσει να υπάρξει φυσική αναδάσωση».

Πλημμύρες

Για το λόγο αυτό, όπως επισημαίνει ο κ. Χλύκας, θα πρέπει να γίνει άμεση και σωστή καταγραφή των καμένων περιοχών, και κυρίως να προστατεύουν οι οικισμοί από ενδεχόμενες πλημμύρες λόγω της διάβρωσης του εδάφους.

Παραλλήλως, θα πρέπει, όπως σημειώνει, να φυλαχθούν τα τμήματα του δάσους που μπορούν να δώσουν φυσική αναδάσωση.

Ο κ. Δημητρακόπουλος από την πλευρά του σημειώνει πως «η Φύση αναγεννάται φυσικώς από μόνη της, δημιουργεί στο καμένο δάσος καινούργιο δάσος, μιλάμε για πευκοδάση και θαμνώδεις αειφύλλων πλατύφυλλων, εφόσον αφεθεί ήσυχη από τον άνθρωπο, δεν υπάρχει καταπάτηση, δεν υπάρχει βοσκή, δεν υπάρχει δημιουργία αγροτικής γης. Με αισιόδοξες προβλέψεις οι καμένες εκτάσεις θα ξαναγίνουν πευκοδάση, ας το πούμε έτσι, σε μία 20ετία».

Γιατί;

Και ενώ οι ειδικοί μάς προϊδεάζουν για το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια, ένα ερώτημα ζητά απάντηση. Τι έγινε και η φωτιά έφτασε από το Βαρνάβα στο… Χαλάνδρι;

Ίσως ο πιο αρμόδιος να είναι ο Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο ΕΚΠΑ, ο οποίος και εξηγεί:

«Έχουμε να κάνουμε με μία μοναδική πυρκαγιά, που από δασική εξελίχθηκε σε αστική. Σε αυτό συνέβαλαν κάποιοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα η απόλυτη ξηρασία. Είχαμε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα η υγρασία στο δάσος να είναι σχεδόν μηδενική. Επιπλέον, είχαμε ένα πυκνό δάσος, το οποίο είχε πολύ μεγάλα ποσά καύσιμης ύλης.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι είχαμε να κάνουμε με θυελλώδεις ανέμους, ανέμους οι οποίοι έφταναν και σε ριπές τα 7 και τα 8 Μποφόρ, αποτέλεσμα ουσιαστικά της κλιματικής κρίσης, η οποία είναι σε εξέλιξη».

650 βαθμοί Κελσίου!

Δυστυχώς, όμως, δεν ήταν μόνο αυτά. «Τέταρτος παράγοντας και βασικός είναι η μορφολογία του εδάφους. Δηλαδή, η πυρκαγιά άρχισε στον Βαρνάβα, όπου έχουμε ανοδικά ρεύματα λόγω του νότιου ευβοϊκού ποταμού.

Έχουμε το φαινόμενο της καμινάδας που τροφοδοτήθηκε η φωτιά μέχρι την κορυφή του όρους, και στη συνέχεια έχουμε μορφολογικές κλίσεις προς τα νότια, δηλαδή προς την Πεντέλη. Ένα πολυσχιδές ανάγλυφο το οποίο πραγματικά διευκόλυνε τη γρήγορη διάδοση της φωτιάς. Στη συνέχεια, έχουμε ανοδικούς ανέμους όταν φτάνουμε στο όρος Πεντέλη.

Πάλι το φαινόμενο της καμινάδας λειτούργησε και τροφοδότησε την πυρκαγιά, η οποία απέκτησε μεγάλη ταχύτητα. Και βέβαια, όταν υπερκέρασε η πυρκαγιά την οριογραμμή της Πεντέλης, έφτασε ουσιαστικά στη Νέα Πεντέλη, στα Βριλήσσια, στο Χαλάνδρι, στο Πάτημα, εκεί δηλαδή όπου αναπτύχθηκε σταδιακά στον αστικό ιστό», σημειώνει και προσθέτει:

«Όταν η πυρκαγιά πέρασε στον καθαρά αστικό ιστό, τότε απέκτησε μεγάλα θερμικά φορτία, γιατί βρήκε εκ νέου καύσιμη ύλη, και η καύσιμη ύλη δεν ήταν μόνο τα ακαθάριστα οικόπεδα, αλλά ήταν και οι εγκαταστάσεις από διάφορες δραστηριότητες, ξυλουργία, εγκαταστάσεις που είχαν καύσιμα, εγκαταστάσεις που είχαν εύφλεκτα υλικά. Όλα αυτά ανέβασαν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος περίπου στους 650 βαθμούς Κελσίου».

«Η πιο δύσκολη φωτιά της 20ετίας»

Εξηγήσεις για τους λόγους που δεν μπόρεσαν οι πυροσβέστες να ελέγξουν από την αρχή την καταστροφική πυρκαγιά και πώς εξαπλώθηκε με τέτοια ταχύτητα, δίνει ο πρόεδρος της Ένωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος Κώστας Τσίγκας.

«Ίσως ήταν η πιο δύσκολη πυρκαγιά των τελευταίων 20 ετών. Υπήρχαν αντικειμενικές δυσκολίες», ανέφερε.

«Ο ισχυρός άνεμος ήταν ο μεγαλύτερος αντίπαλός μας. Όχι μόνο έδινε μεγάλη ταχύτητα στη φωτιά, δημιουργούσε πολλές κηλιδώσεις και με τις καύτρες που ήταν στον αέρα πεταγόταν 20 και 50 και 100 μέτρα και δημιουργούσε νέες εστίες. Και μαζί με την αυξημένη θερμοκρασία και την παρατεταμένη ανομβρία δημιούργησε συνθήκες πολύ γρήγορης εξάπλωσης της πυρκαγιάς», είπε.

Και πρόσθεσε: «Ενδεικτικό είναι ότι το περιπολικό που έφτασε από την πρώτη στιγμή, όσο και τα εναέρια μέσα που έτυχε να κάνουν υδροληψία εκεί, δεν μπόρεσαν με τις ρίψεις που έγιναν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να κρατήσουν την πυρκαγιά και να μην ανέβει στην πλαγιά».

Καμένο το 25% της Αττικής

Την απόκοσμη εικόνα από τις φωτιές αποτυπώνουν τα επίσημα στοιχεία. Από το 2017 και μετά, 13 μεγάλες δασικές πυρκαγιές έχουν προκαλέσει την καταστροφή του 37% των δασικών εκτάσεων του Νομού Αττικής.

Οι φωτιές σε Πάρνηθα, Πεντέλη, Βαρυμπόμπη, Κουβαρά, Δερβενοχώρια και αρκετές ακόμα προκάλεσαν τεράστια οικολογική καταστροφή.

Με δεδομένο ότι συνολικά ο νομός είναι περίπου 2,5 εκατ. στρέμματα (πλην Λεκανοπεδίου, νήσων και Τροιζηνίας – 3,8 εκατ. σύνολο), το θλιβερό συμπέρασμα είναι ότι το 26% της συνολικής έκτασης της Αττικής είναι, πλέον, καμένο.

Πρόκειται για μεγάλη υποβάθμιση για το Περιβάλλον, όπως τόνισε και σε δηλώσεις του ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος.

«Κάθε φορά που χάνουμε ένα μεγάλο κομμάτι πρασίνου είναι κακό για την περιοχή. Πόσο μάλλον όταν τα τελευταία χρόνια έχουμε χάσει το 35%-37% των δασικών εκτάσεων της Αττικής. Όπως αντιλαμβάνεστε, υποβαθμίζει πολύ το Περιβάλλον, ειδικά στις περιοχές που εκδηλώθηκαν οι πυρκαγιές. Τις κάνει πιο ευάλωτες σε πλημμυρικά επεισόδια όταν βρέξει πολύ», ανέφερε.