Δημογραφική κατάρρευση και εθνική μετάλλαξη σε πραγματικό χρόνο

Η Ελλάδα εισέρχεται στο 2025 με έναν πληθυσμό που εμφανίζεται αριθμητικά σχεδόν αμετάβλητος, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεται σε βαθιά κοινωνική μετάλλαξη και επικίνδυνη δημογραφική αποσταθεροποίηση. Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον εκτιμώμενο μόνιμο πληθυσμό την 1η Ιανουαρίου 2025 και τις μεταναστευτικές ροές του 2024, σε συνδυασμό με τη συνολική αναθεώρηση της περιόδου 2011–2024, σκιαγραφούν με αμείλικτη σαφήνεια μια πραγματικότητα που επί χρόνια συγκαλύπτεται: η χώρα δεν αναπαράγεται, γηράσκει ταχύτατα και συγκρατεί την πληθυσμιακή της πτώση σχεδόν αποκλειστικά μέσω μαζικής μετανάστευσης.

Ο μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε 10.372.335 άτομα, μειωμένος κατά 0,03% σε σχέση με την 1η Ιανουαρίου 2024. Η μεταβολή μοιάζει μικρή, όμως πίσω της κρύβεται μια βαθιά ανισορροπία. Το 2024 καταγράφηκαν μόλις 68.309 γεννήσεις, έναντι 125.873 θανάτων, οδηγώντας σε φυσική μείωση 57.564 ατόμων μέσα σε έναν χρόνο. Αν η Ελλάδα δεν δεχόταν καθαρή μετανάστευση +54.135 ατόμων, η πληθυσμιακή απώλεια θα ήταν εκρηκτική. Το συμπέρασμα είναι ωμό: η χώρα επιβιώνει αριθμητικά όχι επειδή γεννά, αλλά επειδή εισάγει πληθυσμό.

Η μεταναστευτική εικόνα του 2024 είναι η πιο έντονα θετική των τελευταίων δεκαετιών. Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία, 132.149 άτομα εισήλθαν στη χώρα και 78.014 την εγκατέλειψαν. Το καθαρό ισοζύγιο σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με το 2023, όταν ανερχόταν σε +29.816 άτομα. Η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί απλώς στατιστικό δεδομένο· αποτελεί καμπή. Η Ελλάδα παγιώνεται πλέον ως χώρα καθαρής εισόδου πληθυσμών, όχι κατόπιν στρατηγικής επιλογής, αλλά μέσα από την αδράνεια και την απουσία εθνικού σχεδιασμού.

Ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο είναι ότι στους εισερχόμενους περιλαμβάνονται και άτομα που βρίσκονταν στη χώρα υπό καθεστώς διεθνούς ή προσωρινής προστασίας. Δηλαδή, σημαντικό μέρος της πληθυσμιακής «σταθεροποίησης» δεν προκύπτει από οργανωμένη μεταναστευτική πολιτική ή επιστροφή Ελλήνων του εξωτερικού, αλλά από τη σιωπηρή μετατροπή της προσωρινής φιλοξενίας σε μόνιμη εγκατάσταση. Η μετάβαση αυτή συντελείται χωρίς πολιτική απόφαση, χωρίς κοινωνική συναίνεση και χωρίς καμία σοβαρή συζήτηση για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες στη συνοχή, την ασφάλεια και την πολιτισμική ταυτότητα της χώρας.

Η αναθεωρημένη χρονοσειρά 2011–2024 φωτίζει το μέγεθος της υποκρισίας στη δημόσια αφήγηση. Την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η Ελλάδα υπέστη μια πρωτοφανή δημογραφική αιμορραγία. Το 2012 η καθαρή μετανάστευση ήταν -76.873 άτομα, το 2013 -68.518 και το 2014 -55.262. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι, μορφωμένοι και παραγωγικοί Έλληνες εγκατέλειψαν τη χώρα. Αυτή η απώλεια δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως εθνική τραγωδία. Σήμερα, η αριθμητική «αναπλήρωση» δεν γίνεται με επιστροφή αυτών που έφυγαν, αλλά με εισροές πληθυσμών εντελώς διαφορετικής κοινωνικής και πολιτισμικής σύνθεσης, οι οποίες παρουσιάζονται ως επιτυχία.

Την ίδια στιγμή, η φυσική κίνηση του πληθυσμού παραμένει αμείλικτα αρνητική. Η ηλικιακή διάρθρωση αποτυπώνει τη δημογραφική αποσύνθεση: μόλις το 12,8% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών, ενώ το 23,7% είναι άνω των 65. Ο δείκτης γήρανσης εκτοξεύεται στο 185,4, που σημαίνει ότι για κάθε 100 παιδιά αντιστοιχούν σχεδόν 185 ηλικιωμένοι. Η πυραμίδα του πληθυσμού έχει ανατραπεί πλήρως, με τις νεότερες γενιές να συρρικνώνονται και τις μεγαλύτερες να διογκώνονται, επιβαρύνοντας το ασφαλιστικό, το σύστημα υγείας και τη συνολική κοινωνική ισορροπία.

Χωρικά, η εικόνα είναι εξίσου ανησυχητική. Η Αττική συγκεντρώνει πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας, ενώ μεγάλες περιφέρειες της ενδοχώρας και των νησιών γηράσκουν και αποψιλώνονται. Η δημογραφική απορρύθμιση βαθαίνει τις περιφερειακές ανισότητες και υπονομεύει τη συνοχή της επικράτειας.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και το γεγονός ότι σημαντικό μέρος των μεταναστευτικών ροών εκτιμάται με στατιστικά μοντέλα και όχι με πλήρη καταγραφή. Με απλά λόγια, το ίδιο το κράτος παραδέχεται ότι δεν γνωρίζει με ακρίβεια ποιος μπαίνει, ποιος φεύγει και ποιος παραμένει. Κι όμως, πάνω σε αυτές τις αβέβαιες εκτιμήσεις οικοδομείται μια νέα πληθυσμιακή πραγματικότητα με μη αναστρέψιμες συνέπειες.

Το αποτέλεσμα είναι ένα παράδοξο με βαρύ εθνικό φορτίο. Η Ελλάδα εμφανίζεται σταθερή στους αριθμούς, ενώ στην ουσία αποσυντίθεται δημογραφικά. Χάνει παιδιά, χάνει νέους, χάνει οικογένειες και «ισοφαρίζει» τις απώλειες με μαζική μετανάστευση, χωρίς στρατηγική ένταξης, χωρίς πολιτισμική συνοχή και χωρίς σχέδιο κοινωνικής συμβίωσης. Το μεταναστευτικό δεν λειτουργεί ως λύση στο δημογραφικό· λειτουργεί ως μηχανισμός μετάθεσης και συγκάλυψης του προβλήματος, αλλά και ως εργαλείο αλλοίωσης της πληθυσμιακής φυσιογνωμίας της χώρας.

Πίσω από τους ψυχρούς πίνακες της ΕΛΣΤΑΤ αναδύεται ένα σαφές πολιτικό συμπέρασμα: η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει απλώς ένα δημογραφικό πρόβλημα, αλλά μια ανεξέλεγκτη δημογραφική μετάβαση χωρίς σχέδιο, χωρίς όρια και χωρίς εθνική στρατηγική. Το 2025 δεν βρίσκει τη χώρα σε ισορροπία, αλλά σε μια εύθραυστη στατιστική ισοσκέλιση. Και κάθε χρόνος καθυστέρησης βαθαίνει το πρόβλημα, μειώνοντας τα περιθώρια αναστροφής. Οι αριθμοί δεν αφήνουν χώρο για εφησυχασμό. Αφήνουν μόνο χώρο για αποφάσεις. Και μέχρι σήμερα, αυτές οι αποφάσεις απουσιάζουν.