Έκρηξη αιτήσεων συνταξιοδότησης πιέζει τον e-εφκα

Η ροή προς την έξοδο από την αγορά εργασίας επιταχύνεται το 2025, ασκώντας πολλαπλές πιέσεις στον μηχανισμό του e-εφκα και ανοίγοντας συζήτηση για τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της επόμενης τριετίας. Ειδικοί ασφαλιστικής πολιτικής εκτιμούν ότι, αν διατηρηθεί ο σημερινός ρυθμός, οι συνολικές αιτήσεις θα υπερβούν τις 220.000 μέσα στη χρονιά, επίπεδο που θα συνιστά νέο ιστορικό ρεκόρ.

Τους τελευταίους μήνες ο μέσος μηνιαίος όγκος κινείται κοντά στις 17.500 αιτήσεις, ρυθμός που προδιαγράφει τουλάχιστον 200.000 στο κλείσιμο του έτους και θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητα των υπηρεσιών να διεκπεραιώσουν γρήγορα και ορθά τα αιτήματα. Μέχρι τα τέλη ιουλίου οι νέες αιτήσεις είχαν ήδη αγγίξει τις 123.000, δημιουργώντας ασφυκτικό φόρτο εργασίας και αυξημένο κίνδυνο εκτροπών στις δαπάνες καταβολής συντάξεων.

Σύμφωνα με ασφαλιστικούς κύκλους, βασικός μοχλός της επιτάχυνσης είναι η προσδοκία επανεξέτασης των ορίων ηλικίας από το 2027, που ωθεί ασφαλισμένους με ώριμα δικαιώματα να υποβάλουν νωρίτερα αίτηση ώστε να «κλειδώσουν» το ισχύον καθεστώς. Σημαντικό ρόλο παίζει και η εκτεταμένη χρήση εξαγοράς πλασματικών ετών, ιδίως για συμπλήρωση 40ετίας και συνταξιοδότηση στα 62, επιλογή που αξιοποιεί περίπου το 50% όσων αποχωρούν. Ταυτόχρονα, η πρόβλεψη νόμου για τριετή επανεξέταση των ορίων με βάση το προσδόκιμο ζωής λειτουργεί ως επιπλέον κίνητρο επίσπευσης, καθώς η ανάλυση της εθνικής αναλογιστικής αρχής στο τέλος του 2026 αναμένεται να καταγράψει αύξηση του προσδόκιμου και να θέσει στο τραπέζι το ενδεχόμενο ανόδου των ορίων.

Σε ιστορικό ορίζοντα της τελευταίας πενταετίας έχουν υποβληθεί περίπου 990.357 αιτήσεις συνταξιοδότησης, με 175.705 το 2020, 212.151 το 2021 που αποτέλεσε ρεκόρ, 211.133 το 2022, 190.368 το 2023 και περίπου 201.000 το 2024, ενώ το 2025 προδιαγράφεται σε παρόμοια ή υψηλότερα επίπεδα ανάλογα με τις νομοθετικές εξελίξεις και την ταχύτητα εκκαθάρισης φακέλων από τον e-εφκα.

Η ένταση των ροών έχει άμεσες επιπτώσεις στη λειτουργία του φορέα και στα δημόσια οικονομικά, καθώς αυξάνονται οι οργανωτικές ανάγκες για επεξεργασία, η διαχείριση εκκρεμοτήτων και οι βραχυπρόθεσμες δαπάνες συντάξεων, γεγονός που μπορεί να απαιτήσει ανακατανομή πόρων, ενίσχυση προσωπικού και ψηφιακών εργαλείων ή προσωρινές παρεμβάσεις για να διατηρηθούν οι χρόνοι απονομής. Σε μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο ο μεγαλύτερος αριθμός συνταξιούχων δημιουργεί πρόσθετες υποχρεώσεις και καθιστά αναγκαίες επιλογές πολιτικής που θα στηρίξουν τη βιωσιμότητα του συστήματος.

Οι προβλέψεις που συνδέονται με την επικείμενη αναλογιστική μελέτη περιλαμβάνουν ενδεχόμενη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας, ακόμη και κατά περίπου 1,5 έτος έως το 2030, εξέλιξη που θα μπορούσε να περιορίσει τις μελλοντικές ροές αλλά συνοδεύεται από πολιτικό και κοινωνικό κόστος. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βρίσκονται έτσι ανάμεσα στην προσαρμογή των παραμέτρων συνταξιοδότησης για ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ισορροπίας ή στην ενίσχυση της χρηματοδότησης μέσω πρόσθετων, διατηρήσιμων πόρων.

Συνολικά, η άνοδος των αιτήσεων το 2025 αποτελεί κρίσιμο τεστ αντοχής για την κοινωνική ασφάλιση, αντανακλώντας την αβεβαιότητα των ασφαλισμένων απέναντι σε πιθανές αλλαγές και απαιτώντας άμεση, στοχευμένη διαχείριση από τον e-εφκα και τον προϋπολογισμό, με την επόμενη τριετία να καθορίζει αν θα απαιτηθούν δομικές παρεμβάσεις ή μέτρα στήριξης για τη διατήρηση της λειτουργικότητας και της ισορροπίας του συστήματος.