Επιστήμονες μελετούν τη δύναμη της συνείδησης με μια νέα ανατροπή σε ένα διάσημο κβαντικό πείραμα

Ένα διάσημο πείραμα στην κβαντική φυσική, το λεγόμενο πείραμα της διπλής σχισμής, έχει προκαλέσει για καιρό το πολυσυζητημένο ερώτημα του αν το μυαλό μπορεί να επηρεάσει την ύλη. Τι θα γινόταν αν οι σκέψεις ή οι παρατηρήσεις μας μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο κινείται κάτι; Φανταστείτε αν η συνείδησή σας μπορούσε να αλλάξει το αποτέλεσμα των γεγονότων.

Το Ινστιτούτο Νόητης Επιστήμης (IONS) ασχολείται με τέτοια ερωτήματα εδώ και μισό αιώνα (πρόσφατα γιόρτασε την 50η επέτειό του). Και σε ένα συνέδριο τελευταίο συνέδριο του IONS, ο επικεφαλής επιστήμονας της οργάνωσης, Dean Radin, έδωσε μια ενημέρωση για την κατάσταση της επιστήμης σχετικά με το πείραμα της διπλής σχισμής και τη συνείδηση. Στο πλαίσιο αυτής της ενημέρωσης, περιέγραψε μελέτες του IONS που αναπαρήγαγαν το πείραμα της διπλής σχισμής, αυτή τη φορά με τη συμμετοχή μετεωριστών.

Το πείραμα της διπλής σχισμής

Το πείραμα της διπλής σχισμής πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1801 από τον Thomas Young. Περιλαμβάνει το να φωτίζεις δύο σχισμές.

Το φως φαίνεται να συμπεριφέρεται διαφορετικά ανάλογα με το αν μετράται ή όχι τη δεδομένη στιγμή. Μπορεί να λειτουργεί ως σωματίδια ή κύματα, και η παρατήρηση φαίνεται να καθορίζει ποια μορφή παίρνει.

Ορισμένοι επιστήμονες έχουν πει ότι είναι η συνείδηση που προκαλεί την κατάρρευση του κύματος σε σωματίδια, ένα φαινόμενο γνωστό ως «κατάρρευση της λειτουργίας κύματος». Ο ρόλος της συνείδησης έχει συζητηθεί εκτενώς.

Ο κ. Radin ανέφερε μια εργασία του 2020 από τον νευροεπιστήμονα και φιλόσοφο David Chalmers: «Το συμπέρασμα δεν είναι ότι οι ερμηνείες της κατάρρευσης της συνείδησης είναι σαφώς σωστές, αλλά ότι υπάρχει ένα πρόγραμμα έρευνας εδώ που αξίζει να εξεταστεί.»

Η συζήτηση για το φαινόμενο του παρατηρητή

Σε μια έρευνα του 2016 μεταξύ φυσικών για το πώς κατανοούν το «φαινόμενο του παρατηρητή», σχεδόν το ένα τέταρτο από αυτούς δήλωσαν ότι ο παρατηρητής «παίζει έναν διακεκριμένο φυσικό ρόλο.»

Με άλλα λόγια, είπε ο κ. Radin, η άποψή τους είναι ότι «υπάρχει κάτι περίεργο στη συνειδητή παρατήρηση που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο φυσικός κόσμος.»

Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε από τον Sujeevan Sivasundaram, φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Aarhus της Δανίας, ως μέρος της διατριβής του. Τη στείλει σε πάνω από 1.200 φυσικούς και περίπου 150 απάντησαν.

Ο κ. Sivasundaram αμφισβήτησε αν οι φυσικοί είναι γενικά «ενήμεροι για τα θεμελιώδη ζητήματα της κβαντικής μηχανικής.»

«Παρά το γεγονός ότι η κβαντική μηχανική υπάρχει εδώ και σχεδόν 100 χρόνια, τα ερωτήματα που αφορούν τα θεμέλια και την ερμηνεία της θεωρίας παραμένουν», δήλωσε ο κ. Sivasundaram.

Μελέτες για τη συνείδηση που αναθεώρησαν ο κ. Radin και άλλοι πέρυσι υποδεικνύουν ότι ο υλισμός δεν χρειάζεται να απορριφθεί αν η συνείδηση επηρεάζει τον φυσικό κόσμο.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, ως σύνολο υποθέσεων, ο υλισμός έχει αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχημένος στο να εξηγεί τη φύση της φυσικής πραγματικότητας, και πιθανότατα θα συνεχίσει να είναι χρήσιμος», αναφέρει η εργασία. «Ωστόσο, τα φαινόμενα που έχουμε επισημάνει εδώ φέρνουν κάποια αμφιβολία για την ικανότητα των φυσικιστικών θεωριών να εξηγήσουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων της φύσης, της προέλευσης και των δυνατοτήτων της συνείδησης.»

Τα συγκρίνουν με τη σχέση μεταξύ κλασικής φυσικής και κβαντικής φυσικής.

Οι δύο φαίνεται να είναι αντιφατικές. Αλλά γενικά λέγεται ότι η κλασική φυσική ισχύει σε μακροσκοπική κλίμακα, ενώ η κβαντική φυσική ισχύει σε μικροσκοπική κλίμακα.

Ο κ. Radin δήλωσε ότι από τα 30 πειράματα σε πέντε εργαστήρια που δοκίμασαν τη θεωρία ότι η συνείδηση είναι υπεύθυνη για την κατάρρευση του κύματος, τα 14 είχαν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα.

«Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με όλα αυτά γιατί αυτά τα πειράματα είναι σχετικά καινούργια», είπε. «Αλλά μέχρι στιγμής, τουλάχιστον σε υψηλό επίπεδο, φαίνεται ότι πραγματικά συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον.»

Πείραμα της διπλής σχισμής με μετεωριστές

Ο κ. Radin και η ομάδα του στο IONS δοκίμασαν το πείραμα της διπλής σχισμής με μετεωριστές στο πλαίσιο των δοκιμών τους για να δουν αν η συνείδηση κάνει τη διαφορά.

Παρατήρησαν μετεωριστές που συγκεντρώνονταν στο μυαλό τους στο φως που περνούσε από τις σχισμές. Το φως και οι σχισμές ήταν κρυμμένα σε ένα κουτί, οπότε δεν μπορούσαν να τα παρατηρήσουν φυσικά.

Είχαν μια ομάδα ελέγχου από μη μετεωριστές που γενικά είχαν δυσκολία στην συγκέντρωση.

«Ο γενικός στόχος των πιλοτικών μελετών ήταν αυτός: οι μετεωριστές τα πήγαν πολύ καλά, ενώ οι μη μετεωριστές έφτασαν κοντά στην τυχαία πιθανότητα», είπε ο κ. Radin.

Είπε ότι είχαν αποτέλεσμα «πέντε σίγμα» με τους μετεωριστές, πράγμα που σημαίνει ότι το αποτέλεσμα σχεδόν σίγουρα προκλήθηκε από ένα νέο φαινόμενο και όχι από μια στατιστική διακύμανση.

Επανάλαβαν το ίδιο πείραμα και το αποτέλεσμα των πέντε σίγμα επαναλήφθηκε. Ο κ. Radin είπε ότι προσπάθησαν να εξαλείψουν άλλους παράγοντες.

«Ίσως αυτό να προκλήθηκε απλώς από την εγγύτητα του ανθρώπινου σώματος, αν και ήταν δύο μέτρα μακριά από το σύστημα της διπλής σχισμής. Σκεφτήκαμε ότι ίσως όταν κάποιος ζητείται να συγκεντρωθεί, να σκύβει λίγο προς τα εμπρός», είπε ο Radin.

Πρόσθεσε ότι οι ιντερφερόμετροι είναι «εξαιρετικά ευαίσθητοι σε όλα. Οπότε σκεφτήκαμε ότι ίσως η αλλαγή της θερμοκρασίας από το σώμα, μία ίντσα πιο κοντά ή μία ίντσα πιο μακριά, θα ήταν αρκετή για να δημιουργήσει αυτό το αποτέλεσμα. Έτσι, αποφασίσαμε να βάλουμε ολόκληρο το πείραμα στο διαδίκτυο.»

Άνοιγμα του πειράματος σε ανθρώπους που βρίσκονταν μακριά θα εξαλείψει αυτή την ανησυχία, είπε. Το έτρεξαν για τρία χρόνια και είχαν περίπου 5.000 ανθρώπινους παρατηρητές και 7.000 υπολογιστές.

Οι ανθρώπινοι παρατηρητές θα μετεωρίζονταν, και μια ηχητική ειδοποίηση τους ζητούσε είτε να χαλαρώσουν είτε να συγκεντρωθούν και να χρησιμοποιήσουν τη συνείδησή τους για να ελέγξουν την κίνηση μιας γραμμής στην οθόνη τους.

«Η ομορφιά σε αυτό είναι ότι όλα ήταν ακριβώς τα ίδια σε ό,τι αφορά το σύστημα της διπλής σχισμής, γιατί δεν ήξερε—νομίζουμε ότι δεν ήξερε αν το κοιτούσε άνθρωπος ή ένα σύστημα Linux, επειδή και τα δύο περνούσαν από το διαδίκτυο με τον ίδιο τρόπο», είπε ο κ. Radin.

Τα αποτελέσματα αυτά τα τρία χρόνια ήταν ξανά σημαντικά. Είτε οι παρατηρητές ήταν στην Καλιφόρνια ή στη Νότια Αφρική, τα αποτελέσματα δεν διαφέρουν ανάλογα με την απόσταση.