Σημαντικές ανατροπές φέρνει ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης, ο οποίος περιλαμβάνει ρυθμίσεις που επιτρέπουν στους πολίτες να συμμετέχουν στις εκλογές μέσω μιας ολοκληρωμένης πλατφόρμας ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
Το υπουργείο Εσωτερικών παρουσιάζει ένα σύστημα που στοχεύει να διευκολύνει εκατομμύρια ψηφοφόρους, περιορίζοντας τη γραφειοκρατία και διευρύνοντας τη συμμετοχή, ειδικά για όσους δυσκολεύονται να μετακινηθούν στον τόπο εγγραφής τους.
Σύμφωνα με το σχέδιο, οι πολίτες θα μπορούν να εισέρχονται στην ειδική ψηφιακή πύλη με τους προσωπικούς τους κωδικούς και να ψηφίζουν εξ αποστάσεως, χωρίς φυσική παρουσία σε εκλογικό τμήμα. Η διαδικασία θα είναι διαθέσιμη από το πρωί της εκλογικής ημέρας έως τις 19:00, ενώ το σύστημα θα καταγράφει αυτόματα την επιλογή τους με πλήρη ασφάλεια και διασφάλιση του απορρήτου.
Κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι η απαλλαγή από την υποχρέωση μετακίνησης. Πολίτες που ζουν σε άλλη πόλη, φοιτητές, εργαζόμενοι σε απομακρυσμένες περιοχές και άτομα με κινητικά προβλήματα θα μπορούν πλέον να συμμετάσχουν στις εκλογές με μια απλή ηλεκτρονική διαδικασία. Υπενθυμίζεται ότι μόνο στις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, περισσότερο από το 67% των ψηφοφόρων του Δήμου Αθηναίων έμεναν σε διαφορετικό τόπο από αυτόν που ήταν εγγεγραμμένοι.
Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή αφορά τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας και για τα δημοψηφίσματα, με στόχο την ταχύτερη και ευρύτερη συμμετοχή των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων. Παράλληλα, προχωρά και η αναβάθμιση της διαδικασίας εκλογής των Συμβουλίων Νέων, που θα πραγματοποιούνται πλέον ηλεκτρονικά και χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες.
Το υπουργείο διαβεβαιώνει ότι το νέο σύστημα θα συνοδεύεται από αυστηρά πρωτόκολλα ασφάλειας, ενώ οι τεχνικές προδιαγραφές θα καθοριστούν σε συνεργασία με την αρμόδια αρχή κυβερνοασφάλειας. Στόχος είναι η εφαρμογή του μοντέλου να έχει ολοκληρωθεί έγκαιρα ώστε να χρησιμοποιηθεί στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2026.
Με το νέο πλαίσιο, η Ελλάδα κάνει ένα σημαντικό βήμα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εκλογικής διαδικασίας, προσφέροντας στους πολίτες έναν πιο άμεσο, γρήγορο και σύγχρονο τρόπο συμμετοχής στη δημοκρατία.
Ηλεκτρονική ψήφος από το κινητό με… δεύτερη ευκαιρία και e-δημοψηφίσματα στους Δήμους
Την δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου από το κινητό για τις επόμενες δημοτικές εκλογές, (Νοέμβριος του 2028) επιβεβαίωσε ο Υπ. Εωτερικών Θοδ. Λιβανιος Μιλώντας στην ΕΡΤ, εξήγησε και τον λόγο που η ηλεκτρονική ψήφος δεν θα εφαρμοστεί ακόμα στις εθνικές εκλογές: «Γίνεται ένα βήμα τη φορά» είπε και υπογράμμισε πως είναι μία μεγάλη ευκαιρία να εξοικειωθούν οι πολίτες με την ηλεκτρονική ψήφο.
«Είναι μια μεγάλη ευκαιρία, καθώς αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό αναθεώρηση το σύνολο του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, να προχωρήσουμε και να “γιατρέψουμε” κάποιες προβληματικές περιπτώσεις, οι οποίες είχαν παρατηρηθεί από την εκλογική διαδικασία και κυρίως η σημαντική αύξηση της αποχής» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος διευκρίνισε πως η παραδοσιακή ψηφοφορία θα συνεχίσει να γίνεται έτσι κι αλλιώς σε όλη την Ελλάδα την ημέρα των εκλογών, ωστόσο την ίδια μέρα, όποιος έχει εγγραφεί στην ειδική πλατφόρμα, που θα φτιαχτεί για την ηλεκτρονική ψήφο, θα μπορεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα με έναν ασφαλή τρόπο μέσω ιστοσελίδας.
Όπως ανέφερε, η διαδικασία θα είναι πάρα πολύ απλή και το μόνο που θα χρειάζεται θα είναι ταυτοποίηση του κινητού και του λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email).
Για το ενδεχόμενο να υπάρξει ένας online εκλογικός κατάλογος για όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, έτσι ώστε ο κάθε ψηφοφόρος να μπορεί να ψηφίζει από οποιοδήποτε εκλογικό κέντρο αν θέλει να επιλέξει τον παραδοσιακό τρόπο εκλογής, ο Θ. Λιβάνιος τόνισε πως «τεχνολογικά δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το σημείο».
Οι προϋποθέσεις
Οι προϋποθέσεις για την ηλεκτρονική ψήφο είναι ο πολίτης να είναι εγγεγραμμένος σε εκλογικό κατάλογο και να ταυτοποιηθεί το κινητό και η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που θα αποσταλεί το συνοδευτικό υλικό. Με OTP (One Time Password – κωδικός επαλήθευσης μίας χρήσης) ο πολίτης θα μπορεί να ψηφίζει ηλεκτρονικά για δήμαρχο, περιφερειάρχη, δημοτικούς και περιφερειακούς συμβούλους.
Μάλιστα το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εκλογικά τμήματα ετεροδημοτών για τις αυτοδιοικητές εκλογές είναι και ένας από τους λόγους που θα υλοποιηθεί η εν λόγω μεταρρύθμιση, όπως επίσης και η αύξηση της συμμετοχής.
Παράλληλα, στην ηλεκτρονική ψήφο ο πολίτης θα έχει δικαίωμα να διορθώσει την ψήφο του. Ως εκ τούτου, στη διάρκεια της ημέρας ένα άτομο θα μπορεί να ψηφίσει όσες φορές θέλει, αλλά θα ισχύει μόνο η τελευταία ψήφος (από τις 7 το πρωί μέχρι τις 7 το βράδυ μπορεί να γίνει οποιαδήποτε διόρθωση).
Το μέτρο της ηλεκτρονικής ψήφου είναι προαιρετικό, αλλά έχει όλες τις απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας, προκειμένου να συγκεντρώσει τρία βασικά χαρακτηριστικά μίας ψήφου: τη μυστικότητα, τη μοναδικότητα και την εγκυρότητά της.
Ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα
Άλλη μία νέα εφαρμογή θα είναι και εκείνη των ηλεκτρονικών δημοψηφισμάτων για θέματα που αφορούν αποκλειστικά αρμοδιότητες του εκάστοτε δήμου. Αυτό το μέτρο όχι μόνο θα ενισχύσει περισσότερο τη συμμετοχή των ίδιων των πολιτών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων μέσω κινητού, αλλά θα έχει και μικρό κόστος.
Το ηλεκτρονικό δημοψήφισμα θα γίνεται μία φορά το χρόνο για κάποιο ζήτημα και θα εγκρίνεται από το Δημοτικό Συμβούλιο, με το αποτέλεσμα να είναι συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό. Αν π.χ. ο Δήμος Αθηναίων αποφασίσει να προκηρύξει ένα δημοψήφισμα για ένα κομμάτι της αρμοδιότητάς του, όλοι οι εκλογείς θα λάβουν οδηγίες σχετικά με το πώς θα μπορούν ηλεκτρονικά να ψηφίσουν.
Για να θεωρηθεί έγκυρο το δημοψήφισμα, θα πρέπει να υπάρχει συμμετοχή 30% των εκλογέων. Ο νόμος θα ψηφιστεί μέσα στον Φεβρουάριο και από το φθινόπωρο του 2026 θα έχει κάθε δήμος τη δυνατότητα να θέτει ερωτήματα στους πολίτες.
Στήριξη Παπαστεργίου στο νέο μοντέλο
Τη στήριξή του στη συζήτηση για τη δυνατότητα ψήφου από το κινητό στις επόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές εξέφρασε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου. Επεσήμανε ότι η μεγάλη αποχή στις αυτοδιοικητικές αναμετρήσεις συνδέεται και με το γεγονός ότι πολλοί πολίτες διατηρούν δικαιώματα ψήφου στον τόπο καταγωγής τους και όχι στον τόπο όπου κατοικούν μόνιμα, κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά στη συμμετοχή. «Ζούμε στο 2025, θα πρέπει να πάμε μπροστά», ανέφερε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη διευκόλυνσης της διαδικασίας.
Παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες, ειδικοί και θεσμικοί φορείς επισημαίνουν ότι απαιτείται αναλυτικό θεσμικό και τεχνικό πλαίσιο πριν την οριστική υιοθέτηση του μέτρου. Η συζήτηση επικεντρώνεται σε ζητήματα ακεραιότητας της ψήφου, αποτροπής διπλοψηφιών, προστασίας προσωπικών δεδομένων και διατήρησης του επιπέδου εποπτείας που προσφέρει η φυσική παρουσία στα εκλογικά κέντρα. Παράλληλα, αναδεικνύεται η ανάγκη ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των πολιτών, καθώς η μετάβαση σε ψηφιακό μοντέλο αποτελεί σημαντική αλλαγή στον τρόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος.
Το επόμενο διάστημα αναμένεται η παρουσίαση των τεχνικών προδιαγραφών και του νομοθετικού πλαισίου, με το Υπουργείο Εσωτερικών να επιδιώκει σταδιακή, ελεγχόμενη εφαρμογή και αξιολόγηση των επιπτώσεων στη συμμετοχή και στη διαφάνεια της διαδικασίας.
