Ευρώπη σε επιφυλακή: συνοδεύει τον ζελένσκι στον λευκό οίκο
Οι βρυξέλλες βρίσκονται σε καθεστώς συναγερμού, με την ηγεσία της ευρωπαϊκής ένωσης να αποφασίζει ένα ασυνήθιστο διπλωματικό βήμα: να βρεθεί φυσικά στο πλευρό του βολοντίμιρ Ζελένσκι στην ουάσινγκτον, προκειμένου να αποτραπούν αιφνιδιασμοί και τετελεσμένα στον λευκό οίκο. η πρόεδρος της ευρωπαϊκής επιτροπής, ούρσουλα Φον ντερ λάιεν, ανακοίνωσε ότι θα παραστεί στη συνάντηση που έχει προγραμματιστεί για αύριο ανάμεσα στον ουκρανό πρόεδρο και τον πρόεδρο των ηνωμένων πολιτειών, ντόναλντ τραμπ. στο ίδιο αεροπλάνο προγραμματίζεται να επιβιβαστούν ο γερμανός καγκελάριος μερτς, ο γάλλος πρόεδρος μακρόν, η ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια μελόνι, ο γγ του νατο ρούτε και, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ενδεχομένως και άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες. η επιλογή της φυσικής παρουσίας δεν είναι τυπική∙ αποτελεί μήνυμα ότι η ευρώπη απαιτεί ρόλο και λόγο σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση αγγίζει την αρχιτεκτονική ασφάλειας της ηπείρου της.
This afternoon, I will welcome @ZelenskyyUa in Brussels.
Together, we will participate in the Coalition of Willing VTC.
At the request of President Zelenskyy, I will join the meeting with President Trump and other European leaders in the White House tomorrow.
Η Φον ντερ Λάιεν έκανε γνωστό ότι θα υποδεχθεί τον Ζελένσκι στις Βρυξέλλες αργότερα σήμερα, πριν από μια έκτακτη σύνοδο ευρωπαίων ηγετών. ο στόχος είναι διττός: αφενός να χαραχθεί κοινή γραμμή, αφετέρου να μεταφερθεί στην ουάσινγκτον μια ενιαία ευρωπαϊκή φωνή απέναντι σε προτάσεις που, όπως φοβούνται αρκετές πρωτεύουσες, μπορεί να εμφανιστούν ως «μονοδρομικές λύσεις» και να πιέσουν το κίεβο να αποδεχθεί δυσμενείς όρους. η ανησυχία ότι ο ουκρανός πρόεδρος θα βρεθεί μπροστά σε τελεσίγραφο για τους όρους ειρήνευσης με τη ρωσία έχει ενισχυθεί τις τελευταίες ώρες, τροφοδοτούμενη από διαρροές και ετεροχρονισμένες τοποθετήσεις Αμερικανικών και Ρωσικών πηγών.
Σύμφωνα με πηγή που επικαλείται το Reuters, ο τραμπ έχει ήδη μεταφέρει στον ζελένσκι ότι ο βλαντίμιρ πούτιν πρότεινε «πάγωμα» των γραμμών του μετώπου, με αντάλλαγμα την παραχώρηση από το κίεβο της ολόκληρης περιφέρειας του ντονέτσκ — μιας βιομηχανικά κρίσιμης και στρατηγικά πολυπόθητης ζώνης για τη μόσχα. η πρόταση απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τον ζελένσκι. σήμερα, η ρωσία ελέγχει περίπου το ένα πέμπτο της ουκρανικής επικράτειας, συμπεριλαμβανομένων των τριών τετάρτων του ντονέτσκ, περιοχής στην οποία εισέβαλε για πρώτη φορά το 2014. στο παρασκήνιο, ο πούτιν φέρεται να επιδιώκει τον πλήρη έλεγχο του ντονμπάς — δηλαδή των περιφερειών ντονέτσκ και λουχάνσκ — και να ζητά την απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από τα κομμάτια που παραμένουν εκτός ρωσικού ελέγχου.
Η απαίτηση αυτή, όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, τέθηκε στη συνάντηση πούτιν–τραμπ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της αλάσκας. σε αντάλλαγμα, η μόσχα θα προχωρούσε σε αναδίπλωση δυνάμεων από κατεχόμενες ζώνες στις βορειοανατολικές περιφέρειες σούμι και χάρκοβο και θα «πάγωνε» τις γραμμές στο μέτωπο της νότιας ουκρανίας, στις περιοχές χερσώνα και ζαπορίζια. πρόκειται για «πακέτο» που επαναφέρει στο τραπέζι την ιδέα μιας αποσπασματικής σταθεροποίησης του μετώπου με γεωγραφικά επιλεκτικές υποχωρήσεις, χωρίς όμως να απαντά στις θεμελιώδεις πολιτικές και νομικές εκκρεμότητες της εισβολής.
Στον αντίποδα των ευρωπαϊκών θέσεων που μέχρι σήμερα έθεταν ως προϋπόθεση την κατάπαυση του πυρός προ της διαπραγμάτευσης, ο ντόναλντ τραμπ δήλωσε ότι συμφώνησε με τον πούτιν πως ο δρόμος προς τον τερματισμό του πολέμου περνά από μια ευθεία ειρηνευτική συμφωνία και όχι από ένα προκαταρκτικό «χαρτί» για εκεχειρία. «όλοι συμφώνησαν ότι ο καλύτερος τρόπος για να τερματιστεί ο φρικτός πόλεμος μεταξύ ρωσίας και ουκρανίας είναι να προχωρήσουμε απευθείας σε μια ειρηνευτική συμφωνία, η οποία θα τερματίσει τον πόλεμο, και όχι σε μια απλή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, η οποία συχνά δεν τηρείται», έγραψε στο truth social. η διατύπωση αυτή σηματοδοτεί μετατόπιση σε σχέση με όσα υπογράμμιζε πριν από τη σύνοδο, όταν προέτασσε ότι χωρίς εκεχειρία δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστικό πλαίσιο συνομιλιών. για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, η απουσία προϋπάρχουσας κατάπαυσης του πυρός τροφοδοτεί τον φόβο πως μια «ειρήνη-εξπρές» θα παγιώσει κατακτήσεις επί του πεδίου και θα νομιμοποιήσει de facto αλλαγές συνόρων.
Απέναντι σε αυτή τη λογική, ο ζελένσκι προειδοποιεί ότι η άρνηση της μόσχας να σταματήσει τις επιθέσεις καθιστά ασταθές οποιοδήποτε οικοδόμημα συμφωνίας. «η παύση των σκοτωμών είναι βασικό στοιχείο για τον τερματισμό του πολέμου», σημείωσε σε ανάρτησή του στο x, επιμένοντας ότι η ασφάλεια των πολιτών και η προστασία κρίσιμων υποδομών δεν μπορούν να αποτελέσουν παράπλευρο ζήτημα για χάρη μιας γρήγορης πολιτικής εικόνας. από τη μεριά των ευρωπαίων, η συνοδεία στην ουάσινγκτον επιδιώκει να λειτουργήσει ως ασπίδα για το κίεβο, αλλά και ως μοχλός πίεσης προς την αμερικανική πλευρά να εντάξει την ευρωπαϊκή διάσταση στην τελική φόρμουλα: εγγυήσεις ασφαλείας, μηχανισμό εποπτείας, χρονοδιαγράμματα αποστρατιωτικοποίησης συγκεκριμένων ζωνών και σαφή οδικό χάρτη για την άρση κυρώσεων μόνο κατ’ αντιστοιχία με μετρήσιμα βήματα από τη ρωσία.
Η εικόνα που διαμορφώνεται παραμονές της συνάντησης είναι εύθραυστη: μια αγορά χρόνου μέσω «παγώματος» των γραμμών θα μπορούσε να εκληφθεί ως αποκλιμάκωση, αλλά αφήνει ανοιχτά όλα τα κρίσιμα ερωτήματα κυριαρχίας, αποκατάστασης δικαίου και επιστροφής προσφύγων. για την ευρώπη, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συνεπειών —ενεργειακά, οικονομικά, δημογραφικά και σε επίπεδο ασφάλειας—, η παρουσία στην αίθουσα όπου θα ληφθούν αποφάσεις είναι αναγκαία συνθήκη για να αποφευχθεί μια διαδικασία «τύπου ανακοινωθέντος», όπου οι πραγματικοί ενδιαφερόμενοι απλώς ενημερώνονται εκ των υστέρων. η αποστολή των ηγετών, λοιπόν, δεν είναι συμβολική. είναι μια προσπάθεια να διασωθεί η έννοια της συλλογικής ευρωπαϊκής στρατηγικής μέσα σε μια αλληλουχία κινήσεων υψηλού ρίσκου, όπου κάθε πρόταση που παγιώνει τα δεδομένα του πολέμου στο έδαφος κινδυνεύει να μετεξελιχθεί σε πολιτικό προηγούμενο για όλη την ήπειρο.
Καθώς η διπλωματική σκακιέρα μετακινείται προς την ουάσινγκτον, το μήνυμα από τις βρυξέλλες είναι σαφές: κανένα «γρήγορο κλείσιμο» του ουκρανικού ζητήματος δεν μπορεί να σταθεί χωρίς ευρωπαϊκό αποτύπωμα και χωρίς ελάχιστες δικλίδες ασφάλειας για μια βιώσιμη ειρήνη. ο χρόνος προς το ραντεβού του λευκού οίκου μετρά αντίστροφα και η ευρωπαϊκή συνοδεία στο πλευρό του ζελένσκι είναι η πιο ηχηρή υπενθύμιση ότι οι αποφάσεις που θα παρθούν θα δεσμεύσουν όχι μόνο την ουκρανία και τη ρωσία, αλλά και την ευρωπαϊκή ασφάλεια για τα χρόνια που έρχονται.
