ΦΠΑ σε αναμονή: Η καθυστέρηση στις επιστροφές στεγνώνει την αγορά

Ο φαύλος κύκλος των καθυστερήσεων στις επιστροφές ΦΠΑ συνεχίζει να ταλαιπωρεί επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι βασίζονται σε αυτές τις επιστροφές για να διατηρήσουν τη ρευστότητά τους και να αντέξουν το διαρκώς αυξανόμενο οικονομικό φορτίο της καθημερινής λειτουργίας. Οι καθυστερήσεις δεν πλήττουν μόνο τα λογιστικά ισοζύγια, αλλά θέτουν εν αμφιβόλω τη βιωσιμότητα πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων που λειτουργούν ήδη στα όρια.

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης διαβεβαιώνει πως οι επιστροφές ΦΠΑ θα προχωρούν πλέον χωρίς καθυστέρηση. Παράλληλα, αυστηροποιείται το πλαίσιο συμμόρφωσης: η ΑΑΔΕ θα επιβάλλει πρόστιμα σε όσους υποβάλλουν εκπρόθεσμα τις δηλώσεις τους ή παραλείπουν να τις υποβάλουν καθόλου. Ο στόχος είναι σαφής: να λυθεί το πρόβλημα των καθυστερημένων αιτήσεων, που έχει οδηγήσει σε πάνω από 1.000 εκκρεμότητες επιστροφής με αναμονές άνω των 90 ημερών, στερώντας κρίσιμη ρευστότητα από την αγορά.

Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, οι αιτήσεις για επιστροφή ΦΠΑ περνούν από έλεγχο βάσει κριτηρίων ανάλυσης κινδύνου. Προτεραιότητα δίνεται σε όσους ανήκουν στη λεγόμενη «χρυσή λίστα», δηλαδή φορολογούμενους που πληρούν συγκεκριμένα αξιόπιστα κριτήρια και θεωρούνται χαμηλού ρίσκου. Αυτό το σύστημα, ενώ υποτίθεται ότι επιταχύνει τη διαδικασία για τους συνεπείς, αφήνει πλήθος άλλων επαγγελματιών και επιχειρήσεων εγκλωβισμένους σε μια αργοκίνητη γραφειοκρατία που παραλύει την οικονομική τους δράση.

Η αποκατάσταση της ισορροπίας στην αγορά απαιτεί όχι μόνο υποσχέσεις για ταχύτερες επιστροφές, αλλά και ένα διαφανές, αξιόπιστο σύστημα που δεν θα εξαιρεί κανέναν αδικαιολόγητα. Σε διαφορετική περίπτωση, ο ΦΠΑ από εργαλείο ρευστότητας κινδυνεύει να μετατραπεί σε οικονομική παγίδα.

Ο χρόνιος βραχνάς των καθυστερήσεων στις επιστροφές ΦΠΑ παραμένει ανοιχτή πληγή για την αγορά, αφαιρώντας κρίσιμη ρευστότητα από επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που στηρίζονται στα επιστρεφόμενα ποσά για να καλύψουν αυξανόμενα λειτουργικά κόστη και να σταθούν όρθιοι μέσα σε ένα ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον. Η κυβέρνηση υπόσχεται επιτάχυνση των διαδικασιών, αλλά και αυστηροποίηση του πλαισίου συμμόρφωσης, με πρόστιμα για καθυστερήσεις ή παραλείψεις στις υποβολές δηλώσεων.

Στο επίκεντρο της νέας προσπάθειας βρίσκεται η ανάγκη να ξεμπλοκαριστούν πάνω από 1.000 εκκρεμή αιτήματα επιστροφής που έχουν μείνει αδιεκπεραίωτα για περισσότερες από 90 ημέρες. Οι διαδικασίες αξιολόγησης των αιτήσεων παραμένουν βασισμένες σε ανάλυση κινδύνου, με ξεκάθαρη προτεραιότητα στους φορολογούμενους που πληρούν αυστηρά κριτήρια και εντάσσονται στη λεγόμενη «χρυσή λίστα». Πρόκειται για επιχειρήσεις και επαγγελματίες που έχουν ελεγχθεί για τουλάχιστον τρεις φορολογικές περιόδους και στους οποίους το ποσοστό απόκλισης μεταξύ αιτούμενου και τελικώς επιστραφέντος ποσού δεν υπερβαίνει το 5%. Επιπλέον, δεν έχουν βεβαιωθεί σε βάρος τους φορολογικές ή τελωνειακές παραβάσεις και δεν θεωρούνται ύποπτοι για εμπλοκή σε ενδοκοινοτικές απάτες, βάσει εσωτερικών κριτηρίων που εφαρμόζονται κεντρικά και δεν δημοσιοποιούνται.

Παράλληλα, εισάγονται ρυθμίσεις για ταχύτερη επιστροφή ΦΠΑ σε περιπτώσεις διασυνοριακών αιτήσεων που αφορούν υποκείμενους σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Για όσες περιπτώσεις εγκρίνονται χωρίς να απαιτείται η αναζήτηση επιπρόσθετων στοιχείων, το 40% του ΦΠΑ θα επιστρέφεται εντός 4,5 μηνών, ενώ το 95% των αιτήσεων θα έχει διεκπεραιωθεί έως 8,5 μήνες από την υποβολή τους, είτε απαιτηθούν πρόσθετα δικαιολογητικά είτε όχι.

Το στοίχημα παραμένει αν οι εξαγγελίες θα μεταφραστούν σε πράξη και αν οι μικρομεσαίοι της αγοράς θα δουν τελικά τους λογαριασμούς τους να αναπνέουν από τις επιστροφές που τους αναλογούν. Διότι, όσο η γραφειοκρατία επιμένει να «κρατά» τα λεφτά, τόσο η πραγματική οικονομία συνεχίζει να ασφυκτιά.

Από τα τέλη Ιουνίου ενεργοποιείται το νέο ψηφιακό σύστημα επιβολής προστίμων για τις εκπρόθεσμες δηλώσεις ΦΠΑ, το οποίο φέρνει ριζικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί μέχρι σήμερα ο ελεγκτικός μηχανισμός. Με την εφαρμογή του, η διαδικασία επιτάσσεται: το πρόστιμο θα επιβάλλεται αυτόματα και θα κοινοποιείται ηλεκτρονικά στους φορολογούμενους αμέσως μόλις υποβληθεί εκπρόθεσμα η δήλωση.

Η σημερινή κατάσταση χαρακτηρίζεται από μεγάλες καθυστερήσεις, καθώς απαιτούνται μήνες για να ελεγχθούν και να καταγραφούν οι παραβάσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Οι πράξεις επιβολής προστίμων εκδίδονται με καθυστέρηση, με αποτέλεσμα η συμμόρφωση να έρχεται, πολλές φορές, όταν η ζημιά έχει ήδη γίνει. Το νέο σύστημα έρχεται να εξαλείψει αυτό το κενό, ενισχύοντας την άμεση ανταπόκριση της φορολογικής διοίκησης και στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα για μηδενική ανοχή στην καθυστέρηση υποχρεώσεων.

Η στόχευση είναι διπλή: να επιτευχθεί συμμόρφωση σε πραγματικό χρόνο και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, περιορίζοντας την απώλεια εσόδων και αποτρέποντας την καταχρηστική συμπεριφορά. Το μήνυμα προς τους φορολογούμενους είναι σαφές: η συνέπεια δεν είναι πλέον ζήτημα επιλογής, αλλά μονόδρομος, με το ψηφιακό σύστημα να μην αφήνει περιθώρια για αδράνεια ή εφησυχασμό.