Βράδυ Σαββάτου, 13 Απριλίου 2024: Οι ειδοποιήσεις στο κινητό μου έρχονται η μία μετά την άλλη. Το Ιράν (αντ)επιτέθηκε στο Ισραήλ. Μπαίνω να διαβάσω. Πάμε σε γενικευμένη σύρραξη; Θα γίνει τελικά ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος; Πώς θα αντιδράσουν οι μεγάλοι παίκτες ισχύος που εμπλέκονται στη Μέση Ανατολή; Ερωτήματα κοινά σε όλους με τους οποίους μίλησα εκείνο το βράδυ. Το μόνο που δεν αναρωτηθήκαμε ήταν τι θα συμβεί με τις τιμές του μαύρου χρυσού. Η αλήθεια είναι ότι κάπως είχαμε προετοιμαστεί για αυτό. Άλλωστε, το κοντέρ στις αντλίες των βενζινάδικων είχε ακουμπήσει ταβάνι εδώ και μέρες.
Ακολουθώντας τα βήματα της διεθνούς ανόδου των τιμών του πετρελαίου κατά 18%, η μέση τιμή της βενζίνης ξεκίνησε στα 1,82 ευρώ το λίτρο στο ξεκίνημα του 2024 και στιγμές πριν η Τεχεράνη ανταποδώσει το πλήγμα στην πρεσβεία της στη Συρία, έφτανε το 1,96 ευρώ. Βέβαια, μια σύντομη περιήγηση στις νησιωτικές περιοχές της χώρας, όπως και στην ευρύτερη περιφέρεια, θα αποδείκνυε ότι το πράγμα είχε ξεφύγει προ πολλού με τα ταμπλό στα πρατήρια βενζίνης να σημειώνουν τιμές που άγγιζαν ακόμη και τα 2,20- 2,30 ευρώ. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι δύο μέρες μετά το χτύπημα του Ιράν στο Ισραήλ, ο Πρόεδρος των Πρατηριούχων Υγρών Καυσίμων Αττικής, κύριος Νίκος Παπαγεωργίου προανήγγειλε ότι οι τιμές θα πάρουν φωτιά μέχρι και το Πάσχα, ενώ μελλοντικά δεν θα εγκαταλείψουν εύκολα την τιμή των 2 ευρώ [Ρ/Σ «Parapolitika 90,1»].
Η εργαλειοποίηση του διεθνούς περιβάλλοντος
Εργαλειοποιείται το διεθνές περιβάλλον για να διαμορφώνονται οι τιμές στην Ελλάδα; Αυτό το ερώτημα απηύθυνε το NEWS 24/7 στον δημοσιογράφο, οικονομολόγο και διδάσκοντα σε ΑΕΙ Ελλάδας και Κύπρου, κ. Λεωνίδα Βατικιώτη. Όπως ο ίδιος εξηγεί: «Η επίρριψη της ευθύνης στον πόλεμο της Ουκρανίας ή την Μέση Ανατολή λειτουργεί σαν προπέτασμα καπνού για τα καρτέλ. Μάρτυρας είναι τα υπερκέρδη που εμφανίζουν οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες μονοπωλούν την αγορά και κάνουν κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης τους».
Το ζήτημα φαίνεται να αποκτά μεγαλύτερη διάσταση καθώς, όπως είπαμε, ενόψει του Πάσχα η τιμή της βενζίνης αναμένεται να ανέβει αισθητά. Αν αυτό συμβεί, σίγουρα δεν θα οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στις διεθνείς εντάσεις, λένε στο NEWS 24/7καλά ενημερωμένες πηγές που θέλουν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και το συνηθισμένο φαινόμενο οι τιμές να τραβούν την ανιούσα κάθε Χριστούγεννα, Πάσχα και κατά την περίοδο των θερινών διακοπών, αφού σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς έχουμε συγκεκριμένη προσφορά, η οποία ορίζεται από τα αποθέματα.
Τώρα, γιατί τα αποθέματα δεν αυξάνονται εγκαίρως, ώστε να μην αυξηθούν οι τιμές, όταν όλοι γνωρίζουμε πότε θα αυξηθεί η ζήτηση, είναι ένα ερώτημα που προκύπτει εύλογα. Για τον λόγο αυτό ρώτησα τον κύριο Βατικιώτη, ο όποιος απαντά λέγοντας πως «αν τα αποθέματα υπολείπονταν της ζήτησης θα υπήρχαν άδεια ράφια. Δε νομίζω να υπάρχει πολίτης αυτής της χώρας που να έχει παρατηρήσει έλλειψη σε προϊόντα σε σούπερ μάρκετ ή εμπορικά. Η υπερβάλλουσα ζήτηση, που δεν αποτυπώνεται σε καμία στατιστική, είναι μια ακόμη δικαιολογία που χρησιμοποιείται από τις μεγάλες επιχειρήσεις για να καλυφθεί η αισχροκέρδεια».
Το σύστημα Platts και η ελληνική «ιδιαιτερότητα»
Το ζήτημα με τα αποθέματα δεν αποτελεί τη μόνη ελληνική «ιδιαιτερότητα». Πριν πάμε όμως εκεί, είναι αναγκαίο να εξηγήσουμε τον πάγιο τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές στα πετρελαιοειδή. Ψάχνοντας απαντήσεις, ζητήσαμε την συμβολή του διδάσκοντα Διεθνή Χρηματοοικονομική και Τραπεζική στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κου. Κώστα Μελά.
Όπως εξηγεί στο NEWS 24/7: «Για να υπολογίσουμε την τιμή της βενζίνης και άλλων καυσίμων πρέπει πρώτα να ανατρέξουμε στην τιμή Platts. Περί τίνος πρόκειται; Η Platts είναι μια εξειδικευμένη εταιρεία που ιδρύθηκε το 1909 με έδρα το Λονδίνο και καθορίζει την αξία σε δολάρια ΗΠΑ στην οποία μπορεί να πωλείται η βενζίνη ανά τόνο από εταιρείες διύλισης. Αυτή η τιμή ονομάζεται τιμή Platts ή δείκτης Platts και υπολογίζεται ως σταθμισμένος μέσος όρος των τιμών των πετρελαιοειδών σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες. Ουσιαστικά, η εταιρεία αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς για εκατοντάδες ενεργειακές εταιρείες, εμπόρους και επενδυτικές τράπεζες, διότι εκφράζει ποια είναι η πραγματική αξία των διυλισμένων προϊόντων με βάση τις φυσικές ανταλλαγές σε μια συγκεκριμένη ημέρα και σε ένα συγκεκριμένο μέρος. Στην πράξη, το 90% των 250 κορυφαίων ενεργειακών εταιρειών στον κόσμο και το 100% των 50 κορυφαίων φορέων εκμετάλλευσης ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αναφέρονται στους δείκτες Platts, οι οποίοι ελέγχουν τις πάνω από 8.500 τιμές spot, δείκτες και τιμές συμβολαίου που δημοσιεύονται καθημερινά από το πρακτορείο. Για την περίπτωση της Ελλάδος, οι τιμές αναφοράς αναφέρονται στις αντίστοιχες τιμές Platts της γεωγραφικής περιοχής Ανατολικής Μεσογείου».
Παρ όλα αυτά, πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα αν και η τιμή της βενζίνης προσδιορίζεται με βάση αυτό το σύστημα, όλο και περισσότεροι μιλούν για τον κεντρικό ρόλο που παίζουν οι παράγοντες του κλάδου της διύλισης.
