Η αμερικανική πολιτική δασμών οδηγεί τους Ευρωπαίους φαρμακοβιομήχανους σε στροφή προς τις ΗΠΑ
Η πολιτική των ΗΠΑ όσον αφορά τους δασμούς και η αδιαμφισβήτητη κυριαρχία της στην παγκόσμια φαρμακευτική αγορά ωθούν τους Ευρωπαίους φαρμακοβιομήχανους σε ενίσχυση των επενδύσεών τους στην Αμερική — από νέες παραγωγικές μονάδες μέχρι εισαγωγές στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ και συμφωνίες με εκπτώσεις στις τιμές.
Από τις αρχές του 2025, οι ευρωπαϊκές φαρμακευτικές εταιρείες έχουν αυξήσει αισθητά την παρουσία τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πιο πρόσφατη κίνηση έρχεται από τον βρετανικό κολοσσό AstraZeneca, ο οποίος ανακοίνωσε στις 29 Σεπτεμβρίου άμεση εισαγωγή στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE), λίγους μόλις μήνες μετά τη δέσμευσή του για επενδύσεις ύψους 50 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ έως το 2030.
Η επίσης βρετανική Indivior εγκατέλειψε την εγγραφή της στο Λονδίνο τον Ιούλιο για να διαπραγματεύεται αποκλειστικά στο Nasdaq, ενώ οι ελβετικές Roche και Novartis ανακοίνωσαν σχέδια επέκτασης στις ΗΠΑ αξίας 23 και 50 δισ. δολαρίων αντίστοιχα. Η γαλλική Sanofi έχει δεσμευτεί για τουλάχιστον 20 δισ. δολάρια σε αμερικανικά έργα μέχρι το 2030.
Ο μαγνήτης των ΗΠΑ και τα πολιτικά μηνύματα της Ουάσινγκτον
Οι κινήσεις αυτές αντικατοπτρίζουν τόσο την έλξη που ασκεί η αγορά των ΗΠΑ — η οποία το 2024 αντιπροσώπευε πάνω από το 50% των παγκόσμιων πωλήσεων συνταγογραφούμενων φαρμάκων — όσο και τα πολιτικά μηνύματα που εκπέμπει η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
«Οι φαρμακευτικές εταιρείες είναι απολύτως ενήμερες για τις θέσεις του Λευκού Οίκου και κινούνται ανάλογα»,δήλωσε ο Russ Mould, διευθυντής επενδύσεων στην βρετανική πλατφόρμα AJ Bell.
Ο Mould προσέθεσε ότι καμία ηγεσία μεγάλης φαρμακευτικής δεν θέλει να βρεθεί σε μειονεκτική θέση στην πιο ισχυρή αγορά του πλανήτη.
Η κυριαρχία των ΗΠΑ στην αγορά
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (EFPIA), η Βόρεια Αμερική αντιπροσώπευε το 54,8% των παγκόσμιων πωλήσεων συνταγογραφούμενων φαρμάκων το 2024, έναντι 22,7% για την Ευρώπη.
Ακόμα, την περίοδο 2019–2023, 2 στα 3 νέα φάρμακα έκαναν πρώτη κυκλοφορία στις ΗΠΑ, σε αντίθεση με μόλις 16% στις πέντε μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης.
Αυτή η κυριαρχία αφήνει τις ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες ευάλωτες στον δασμολογικό κίνδυνο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΕ εξήγαγε φάρμακα αξίας σχεδόν 120 δισ. ευρώ (127 δισ. δολαρίων) στις ΗΠΑ το 2024, καθιστώντας την Αμερική τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο στον φαρμακευτικό τομέα.
Μόνη της, η Βρετανία εξήγαγε φαρμακευτικά προϊόντα αξίας 7 δισ. λιρών (8,5 δισ. δολαρίων) κατά το διάστημα μέχρι τον Μάρτιο του 2025, σύμφωνα με επίσημα κυβερνητικά στοιχεία.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η πολιτική των δασμών, σε συνδυασμό με τις πιέσεις Τραμπ για χαμηλότερες τιμές φαρμάκων, εντείνουν τις στρατηγικές μετατοπίσεις των φαρμακευτικών.
«Φαίνεται ότι αυτή είναι η κατεύθυνση», δήλωσε η Susannah Streeter, αναλύτρια χρηματοοικονομικών και αγορών στην βρετανική Consultable.
Αν μια εταιρεία χτίσει εργοστάσιο στις ΗΠΑ, απαλλάσσεται από επιπλέον δασμούς, κάτι που αναγκάζει τους κολοσσούς του κλάδου να επανεξετάσουν τις επιλογές τους για μελλοντική παραγωγή, σημείωσε.
Η μεταφορά εγγραφών σε αμερικανικά χρηματιστήρια εξαρτάται από το πού βρίσκεται το βασικό εμπορικό συμφέρον κάθε εταιρείας. Για παράδειγμα, τα έσοδα της AstraZeneca από τις ΗΠΑ αντιστοιχούσαν στο 42% των παγκόσμιων πωλήσεών της το πρώτο τρίμηνο του 2025.
Μικρότερες φαρμακευτικές εταιρείες είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσουν, λόγω του κόστους και της ανάγκης για σταθερή πελατειακή βάση στις ΗΠΑ.
Γιατί εγκαταλείπουν τη Βρετανία και την ΕΕ
Η Βρετανία δαπανά μόνο 9% του προϋπολογισμού υγείας της για φάρμακα, έναντι 15–17% στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, σύμφωνα με την Ένωση Βρετανικών Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (ABPI).
Επιπλέον, το βρετανικό καθεστώς επιστροφής εσόδων (rebates) ασκεί πίεση στις εταιρείες:
Το 2025, οι εταιρείες επέστρεψαν κατά μέσο όρο 23,4% των εσόδων τους από νέα φάρμακα στο NHS.
Το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί σε 24,3% το 2026 και 26% το 2027.
Αντίστοιχα, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Γαλλία, οι επιστροφές κυμαίνονται από 5% έως 12%.
Παράλληλα, η ΕΕ επανεξετάζει το καθεστώς προστασίας πατεντών, προτείνοντας 8 έως 10 χρόνια προστασίας για νέα φάρμακα, έναντι μεγαλύτερων περιόδων στο παρελθόν.
Παρά τις αμερικανικές πιέσεις για χαμηλότερες τιμές, η αγορά των ΗΠΑ παραμένει πιο κερδοφόρα, χάρη στο μέγεθός της, τη ρευστότητα του χρηματιστηρίου και την προτεραιότητα που δίνεται στις νέες κυκλοφορίες.
Στις 30 Σεπτεμβρίου, η Pfizer συμφώνησε να μειώσει τις τιμές των φαρμάκων της στο Medicaid, ώστε να συμβαδίζουν με εκείνες άλλων ανεπτυγμένων χωρών. Η ελβετική ένωση Scienceindustries εκτίμησε ότι και άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες θα προχωρήσουν σε παρόμοιες συμφωνίες.
Η AstraZeneca και η Sanofi ήδη ανακοίνωσαν μέτρα ενίσχυσης της προσιτότητας των φαρμάκων τους στις ΗΠΑ.
Η πτωτική ρευστότητα του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου είναι επίσης σημαντικός παράγοντας για τη μεταφορά εγγραφών:
«Η ρευστότητα στο Λονδίνο είναι σαφώς χαμηλότερη σε σχέση με τις ΗΠΑ», παρατηρεί η Streeter. «Υπάρχουν ανησυχίες γύρω από αυτό, ιδιαίτερα για τις εισηγμένες εταιρείες».
Παραμένει ασαφές πώς θα εφαρμοστούν οι δασμοί των ΗΠΑ σε βάθος χρόνου. Με βάση συμφωνία του Ιουλίου, οι δασμοί για τα φαρμακευτικά προϊόντα της ΕΕ περιορίζονται στο 15%.
Η βρετανική κυβέρνηση εργάζεται ώστε να εξασφαλίσει ευνοϊκότερους εμπορικούς όρους για τα φάρμακα που παράγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, βάσει των επερχόμενων αξιολογήσεων των ΗΠΑ για την «εθνική ασφάλεια» των εισαγωγών.
Η Morningstar, σε έκθεσή της στις 25 Σεπτεμβρίου, εκτιμά ότι έναςδασμός 15% θα μειώσει τα κέρδη κατά 9% για τις αμερικανικές και 6% για τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι η επίπτωση αυτή θα περιοριστεί μέσω στρατηγικών όπως η ανάθεση παραγωγής σε τρίτους και η εξασφάλιση πολλαπλών προμηθευτών.
Παρότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες καλούνται να επωμιστούν υψηλότερο αρχικό κόστος για επέκταση στις ΗΠΑ, το αντάλλαγμα είναι η μείωση του εμπορικού και πολιτικού ρίσκου στο μέλλον.
