«Ανάπλαση Α.Ε.»: Στον τόπο αυτόν η έννοια της ισονομίας και ωσαύτως της ισότητας, έχει πολλαπλώς καταγραφεί και αναλυθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δυστυχώς σήμερα ακόμη αναζητούμε το ακριβές νόημά τους και βιώνουμε πολλαπλώς τις συνέπειες της μη εφαρμογής τους.

του Βασίλη Μαστρογιάννη

Ένα Πολίτευμα κρίνεται από τη σταθερότητά του, τη Δημοκρατική του λειτουργία, το κράτος δικαίου, και την ισότητα όλων απέναντι στο νόμο. Δύο παραδείγματα κι ένας νεολογισμός, καταδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο, γιατί αυτή η χώρα βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο λειτουργίας της Δημοκρατίας, στην καλύτερη περίπτωση, και δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι στοιχεία του μεσαίωνα (με πάρα πολλά άλλα παραδείγματα) τα βιώνουμε ακόμα.

Τα παραδείγματα αφορούν τον “Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης” και την πρόσφατη τροπολογία για την “Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.”. Ο νεολογισμός αφορά το «πρόσωπο εγνωσμένου κύρους», κοινή αναφορά και στις δύο περιπτώσεις.

Με το Ν 3852/2010 εισήχθη ο θεσμός του “Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης” και αντίστοιχα αυτός του “Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης”. Η απροθυμία των αιρετών να υλοποιήσουν θεσμούς έξω από την πολιτική τους επιρροή, οδήγησαν στην απαξίωσή του, στην μερική του εφαρμογή και εν τέλει στην ανάγκη ριζικής τροποποίησής του.

Έτσι με το Ν 4555/2018 οι ανωτέρω θεσμοί, αντικαταστάθηκαν από τον Δημοτικό και Περιφερειακό Διαμεσολαβητή, αντίστοιχα. Η καινοτομία αυτής της νέας ρύθμισης, εκτός από την υποχρέωση ευρύτερης συναίνεσης (λόγω της απλής αναλογικής) για τον διορισμό του Διαμεσολαβητή, ήταν η θεσμοθέτηση (παράλληλα με τα προσόντα που απαιτούνται για διορισμό στο Δημόσιο) κριτηρίων και υποχρεωτικών (τυπικών) προσόντων, όπως κατοχή πτυχίου ή μεταπτυχιακού τίτλου στα αντικείμενα των νομικών, διοικητικών κ.α. επιστημών, επαγγελματική εμπειρία πέντε ετών κλπ.

Η ανωτέρω ρύθμιση παρά τις ατέλειές της (θα έπρεπε να θέτει μετρήσιμα κριτήρια (μόρια) για τα σχετικά προσόντα, σύμφωνα με τη διαδικασία του ΑΣΕΠ), έβαζε εντούτοις τα θεμέλια για μια πιο διαφανή διαδικασία επιλογής. Δυστυχώς με το Ν 4623/2019 καταργήθηκαν οι παραπάνω διατάξεις και διαδικασίες και επανήλθε με το άρθρο 7, η απόλυτα «αξιοκρατική και διαφανής» διαδικασία του «προσώπου εγνωσμένου κύρους», χωρίς πρόβλεψη προσόντων και προϋποθέσεων. Η ίδια ακριβώς φράση («ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΓΝΩΣΜΕΝΟΥ ΚΥΡΟΥΣ»), χρησιμοποιείται και στο άρθρο 109 του ν. 5079/2023 που τροποποίησε το άρθρο 3 ΤΟΥ Ν 4539/ 2028 και αφορά την “ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑΣ Α.Ε.”, νυν “ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΧΩΡΩΝ Α.Ε.”.

Πελατειακό κράτος με την «ΑΝΑΠΛΑΣΗ»

Δεν θα αναφερθώ τώρα στον τρόπο νομοθέτησης, στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και τους λόγους προώθησης αυτής της τροπολογίας, αλλά θα εστιάσω για μια ακόμα φορά στον τρόπο επιλογής των ημετέρων στη βάση του πανίσχυρου πελατειακού κράτους για κάθε θέση, εκμεταλλευόμενοι γενικές διατάξεις και ακόμα γενικότερους όρους και ορισμούς, για να μην υπάρχει περίπτωση αμφισβήτησης του επιλεγόμενου προσώπου. Μια πρόταση (ανέφικτη προφανώς) που μπορεί να κάνει κανείς είναι να συσταθεί μια επιστημονική επιτροπή που θα προσδιορίσει επακριβώς την έννοια αυτού του όρου “εγνωσμένου κύρους”.

Αυτή είναι όμως η μαεστρία του “νομοθέτη” να εφευρίσκει τρόπους εξυπηρέτησης, χωρίς αμφισβητήσεις και δυνατότητες προσφυγών ή ενστάσεων. Να θυμίσω μόνο ότι έννοιες και αρχές όπως οι προαναφερόμενες (ισονομία και ισοπολιτεία) αξιοκρατία, ίσες ευκαιρίες, δικαιώματα του πολίτη, αρχή της νομιμότητας, της αμεροληψίας, της προηγούμενης ακρόασης, της διαφάνειας κ.α. καθορίζουν την ποιότητα της δημόσιας διοίκησης και διαχωρίζουν το σύγχρονο από το τριτοκοσμικό κράτος. Καλές γιορτές και καλά μυαλά στις πολιτικές ηγεσίες!

Η επικοινωνία, το χαλί και η πραγματικότητα…

Και πάμε σε ένα άλλο θέμα τώρα. Η χώρα μας βρίσκεται για ακόμη μία φορά –παρά τον επικοινωνιακό εφησυχασμό– σε μία κρίσιμη καμπή. Ζούμε σε μια ιδιόμορφη νεοφιλελεύθερη “ευγονική” με στοιχεία ψευδο-τεχνοκρατικής ισότητας ευκαιριών και μάλιστα σε ένα περιβάλλον ασταθές χωρίς κανόνες και όρια, που οδηγεί με τη λογική του κοινωνικού αυτοματισμού στην ανθρωποφαγία, τον ρατσισμό, τον αποκλεισμό και τη βίαιη συμπεριφορά.

Στο εσωτερικό μέτωπο η ακρίβεια, η αυξανόμενη και σε κάποιες περιπτώσεις ανεξέλεγκτη βία (κυρίως των νέων), με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα, η δαιδαλώδης και ακαταλαβίστικη πρόταση για την επιλογή παρόχου και κατηγορίας ενέργειας, ο πληθωρισμός και η δυσβάσταχτη αύξηση των επιτοκίων (κυρίως των στεγαστικών δανείων), που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε νέα γενιά κόκκινων δανείων, καθώς και το φορολογικό που χτυπάει ισοπεδωτικά, άμετρα και οριζόντια τις επαγγελματικές κατηγορίες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα για τον ελληνικό λαό. Ένα μείγμα έντασης, απογοήτευσης, παράδοσης και αυξανόμενου άγχους, τόσο για την καθημερινότητά του, όσο και για το μέλλον του, που φαντάζει αβέβαιο.

Η επικοινωνιακή προσπάθεια της κυβέρνησης να ωραιοποιήσει μια θολή πραγματικότητα και να αντιστρέψει την τραγικότητα έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όριά της. Τα προβλήματα πλέον δεν μπορούν να κρυφτούν κάτω από το χαλί. Κατ’ αρχήν σχετικά με το φορολογικό, αυτό που φαντάζει προφανές είναι η παραδοχή της Πολιτείας ότι αδυνατεί να πατάξει ή να περιορίσει την φοροδιαφυγή.

Επί δικαίων και αδίκων…

Οδηγείται έτσι για μια ακόμη φορά στη λογική των τεκμηρίων, επί δικαίων και αδίκων, με συνέπεια να δημιουργείται η εντύπωση αφενός ότι έχουμε να κάνουμε με ένα αδύναμο και ανοργάνωτο κράτος, αφετέρου ότι για μια ακόμη φορά δεν θα επιτευχθούν οι φορολογικοί στόχοι. Κι αυτό, καθότι οι μεγάλοι φοροφυγάδες θα πληρώνουν το ελάχιστο συγκριτικά με τα πραγματικά εισοδήματά τους. Από την άλλη, οι περισσότεροι που δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα θα αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στα υψηλά γι’ αυτούς τεκμήρια.

Όλες οι σοβαρές χώρες αυτό το ζήτημα το έχουν λύσει από χρόνια με βάση δύο άξονες:

• Πρώτον με τα κίνητρα προς τους καταναλωτές, οι οποίοι θα επιδιώκουν να λαμβάνουν απόδειξη σε κάθε περίπτωση, εφόσον αυτή θα έχει ένα θετικό αποτέλεσμα για τους ίδιους (αφαίρεση εξόδων από την ατομική φορολόγηση).
• Δεύτερον με τον έλεγχο ενός εκάστου στη βάση των εσόδων-εξόδων (ετήσιος ισολογισμός), προκειμένου να εντοπίζονται τα πραγματικά του εισοδήματα και το πραγματικό κόστος ζωής του.

Σήμερα που πανηγυρίζουμε για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τις σύγχρονες τεχνολογίες, τα προαναφερόμενα είναι στην πραγματικότητα ζητήματα απλών εφαρμογών.

Όσον αφορά τα προτεινόμενα χρώματα για την επιλογή προγράμματος ενέργειας, αυτό που μπορεί να πει κανείς είναι ότι η πολυπλοκότητα του συστήματος αποτελεί την δικαιολογία του ανεξέλεγκτου “ανταγωνισμού” που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην υπερβολική χρέωση των καταναλωτών. Ήδη η τιμή της κιλοβατώρας είναι διπλάσια συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ.

Η δύσκολη πραγματικότητα…

Για την αύξηση των επιτοκίων και για την ακρίβεια, επισημαίνεται ότι η υποχρέωση της Πολιτείας, όταν οι κανόνες της αγοράς δεν λειτουργούν, είναι να παρεμβαίνει και να την ρυθμίζει, όπως γίνεται σε όλες τις σοβαρές χώρες. Τέλος για τη βία που αποτελεί πλέον ενδημικό φαινόμενο, καλό είναι η Πολιτεία να συνειδητοποιήσει, έστω και τώρα, ότι το ασφαλές περιβάλλον αποτελεί προϋπόθεση για την ειρηνική συμβίωση των πολιτών, αλλά και για την διασφάλιση των ευνοϊκού περιβάλλοντος για ανάπτυξη, προσέλκυση  επενδύσεων και υγιή επιχειρηματικότητα.

Τα εξωτερικά θέματα κινούνται κι αυτά σε τεντωμένο σχοινί και απαιτείται σχεδιασμός και στρατηγική για να αποφευχθούν οι περιπέτειες. Η Τουρκία, η Γάζα και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία είναι θέματα που δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Η περίοδος είναι δύσκολη και όλες οι πολιτικές ηγεσίες, με πρώτη την κυβέρνηση, που θα πρέπει επιτέλους να πάψει να αναπαύεται στις δάφνες της εκλογικής της επιτυχίας και να αντιμετωπίσει με σοβαρότητα και σχέδιο τα ακανθώδη προβλήματα, θα πρέπει να λειτουργούν με βάση αυτή την παραδοχή.