Η Ευρώπη ηγείται παγκοσμίως στην κατάταξη της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης — αλλά η Ελλάδα υστερεί ξανά

Η Ευρώπη παραμένει το «πιο φιλόξενο» μέρος στον κόσμο για την ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), που δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή. Η κατάταξη για το 2025 δείχνει ότι οι σκανδιναβικές και οι χώρες της Βαλτικής κατέχουν τις κορυφαίες θέσεις, ενώ πολλές περιοχές της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, παρουσιάζουν σημαντικά προβλήματα.

Στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης βρίσκονται η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Δανία, χάρη σε ισχυρά θεσμικά πλαίσια προστασίας των δημοσιογράφων, την ανεξαρτησία των ΜΜΕ και την ευρεία πρόσβαση στην πληροφόρηση. Ιδιαίτερα η Νορβηγία επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά την πρωτοκαθεδρία της στον τομέα, ενώ η Εσθονία αποτελεί πλέον την «έκπληξη» της δεκάδας.

Αντιθέτως, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 89η θέση παγκοσμίως, την χειρότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεχίζοντας την καθοδική της πορεία και για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά. Οι λόγοι που επικαλούνται οι RSF είναι ιδιαίτερα ανησυχητικοί: η υπόθεση παρακολούθησης δημοσιογράφων μέσω του λογισμικού κατασκοπείας Predator, κυβερνητικές παρεμβάσεις στα ΜΜΕ, καταχρηστικές αγωγές εκφοβισμού (SLAPPs) και ελλιπή νομικά εργαλεία για την προστασία της ερευνητικής δημοσιογραφίας. Όλα αυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η ελευθερία του Τύπου είναι περιορισμένη και η ανεξαρτησία των δημοσιογράφων αμφισβητείται ευθέως.

Οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα καταγγέλλουν πιέσεις, επιθέσεις, περιορισμούς στην πρόσβαση σε πληροφορίες, καθώς και την οικονομική εξάρτηση πολλών μέσων ενημέρωσης από κρατική χρηματοδότηση ή φιλικά προσκείμενους επιχειρηματίες. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την ατιμωρησία σε περιπτώσεις βίας ή παρακολούθησης δημοσιογράφων — ένα κλίμα που γεννά ανησυχία για τη δημοκρατική λειτουργία της ενημέρωσης στη χώρα.

Η κατάσταση είναι ανάλογη και στα Δυτικά Βαλκάνια. Χώρες όπως η Κροατία (60η), η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (86η), η Σερβία (96η) και το Κόσοβο (99η) καταγράφουν χαμηλές επιδόσεις, με προβλήματα που σχετίζονται με την πολιτική πίεση, τις απειλές προς δημοσιογράφους και την περιορισμένη πρόσβαση σε κρατικά μέσα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η εικόνα είναι ιδιαίτερα σκοτεινή. Οι RSF τονίζουν ότι για πρώτη φορά από το 2002 η μέση παγκόσμια βαθμολογία για την ελευθερία του Τύπου έπεσε κάτω από το 55 στα 100. Οι συνθήκες για τη δημοσιογραφία περιγράφονται ως «δύσκολες» ή «πολύ σοβαρές» σε πάνω από το 50% των χωρών που αξιολογήθηκαν, λόγω αυξανόμενης λογοκρισίας, βίας, συγκέντρωσης των ΜΜΕ σε λίγα χέρια και οικονομικής αστάθειας.

Στο άλλο άκρο της λίστας βρίσκονται χώρες με δραματικά περιορισμένη ελευθερία του Τύπου: η Ερυθραία, η Βόρεια Κορέα, η Κίνα, η Συρία και το Ιράν παραμένουν οι πιο επικίνδυνες χώρες για τους δημοσιογράφους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ειδικά στη Λωρίδα της Γάζας, όπου δεκάδες δημοσιογράφοι έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω της ισραηλινής επίθεσης.

Αρνητική είναι και η πορεία των Ηνωμένων Πολιτειών, που έπεσαν στην 57η θέση, χάνοντας δύο θέσεις σε σχέση με πέρυσι. Οι RSF επισημαίνουν «ανησυχητική επιδείνωση» της κατάστασης, ιδίως λόγω των συνεχιζόμενων επιθέσεων κατά δημοσιογράφων, της αποδυνάμωσης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και της αβεβαιότητας γύρω από την ανεξαρτησία των ΜΜΕ, ειδικά ενόψει των επερχόμενων εκλογών.

Η φετινή έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα λειτουργεί ως καμπανάκι κινδύνου τόσο για την Ελλάδα όσο και για πολλές άλλες χώρες. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι αυξάνονται, όχι μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και σε δημοκρατίες όπου οι θεσμοί αποδυναμώνονται και η ανεξαρτησία των μέσων τίθεται σε αμφισβήτηση.