Η Ν.Δ. σε τροχιά εσωτερικής κατάρρευσης και ο Μητσοτάκης σε αδιέξοδο

Η επιστροφή στην πολιτική «κανονικότητα» του Σεπτεμβρίου βρίσκει τη Νέα Δημοκρατία σε κατάσταση εσωτερικής αποσύνθεσης. Το κλίμα δεν είναι βαρύ μόνο στη βάση και στους βουλευτές του κόμματος, αλλά ακόμη και μέσα στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου καταγράφονται συνεχείς εκδηλώσεις απογοήτευσης και παραίτησης ανάμεσα σε υψηλόβαθμα στελέχη και συνεργάτες του πρωθυπουργού. Στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου μετά τις διακοπές, οι εικόνες με υπουργούς να γελούν αμήχανα έδωσαν το στίγμα της παρακμής, την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχειρούσε να συγκαλύψει την αίσθηση πανικού, αναζητώντας απελπισμένα σενάρια παράτασης της παραμονής του στην εξουσία.

Για πρώτη φορά δεν υπάρχει καμία εσωτερική εκτίμηση που να δημιουργεί προσδοκίες πολιτικής ανάκαμψης. Αντιθέτως, η κυρίαρχη αίσθηση είναι ότι έχει χαθεί ο έλεγχος, τόσο στο κοινωνικό πεδίο όσο και στο κυβερνητικό αφήγημα. Ακόμη και τα πιο πιστά στελέχη του μηχανισμού Μητσοτάκη παραδέχονται πλέον πως «το παιχνίδι δεν γυρίζει». Ομολογούν ότι η καθοδική πορεία του κόμματος έχει μπει σε μη αναστρέψιμη τροχιά και ότι κάθε επικοινωνιακή ή πολιτική πρωτοβουλία δεν είναι παρά μια μάχη αναβολής της τελικής κατάρρευσης. Η επιστροφή από τις θερινές διακοπές αντί να βελτιώσει το κλίμα, το επιδείνωσε, καθώς η ελπίδα ότι η «κοιλιά» του καλοκαιριού θα ήταν παροδική διαψεύστηκε πλήρως.

Μπροστά σε αυτή την εικόνα, ο πρωθυπουργός φαίνεται να καταφεύγει σε κινήσεις πολιτικού καιροσκοπισμού. Η απότομη σκλήρυνση της ρητορικής απέναντι στην Τουρκία και στο Μεταναστευτικό, έπειτα από μια εξαετία κατευνασμού και ανοιχτών συνόρων, ερμηνεύεται ως απόπειρα να συγκρατήσει τη βάση με όρους τεχνητής κρίσης. Η αναφορά του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη ότι η Ελλάδα θα απαντήσει «επί του πεδίου» αν η Τουρκία εμποδίσει την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Η κυβέρνηση επιχειρεί να δημιουργήσει εντυπώσεις αποφασιστικότητας, όπως είχε κάνει το 2020 με την κρίση στον Έβρο, με στόχο να συσπειρώσει το ακροατήριό της.

Ωστόσο, η κίνηση αυτή χαρακτηρίζεται επικίνδυνη, καθώς υπαγορεύεται από προεκλογικές σκοπιμότητες και όχι από στρατηγική εθνικής ασφάλειας. Η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει να χάνει έδαφος σε εκλογικά στρώματα με υψηλές ευαισθησίες στα εθνικά θέματα και στο ζήτημα της παράνομης μετανάστευσης, με αποτέλεσμα η απώλεια στήριξης να φαίνεται ακατάσχετη. Το ενδιαφέρον πλέον στρέφεται στο «καλάθι» της ΔΕΘ, το οποίο όμως προδιαγράφεται αδύναμο. Με δεδομένη την ακρίβεια, τη φορολογική εξάντληση και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης, τα 1,5 δισ. ευρώ μέτρων αντιμετωπίζονται ως «ψίχουλα». Ακόμη και εισηγήσεις που δέχεται ο πρωθυπουργός να «δώσει κι άλλα», δεν φαίνεται να αλλάζουν το αρνητικό κλίμα, αφού η εμπειρία δείχνει ότι οι εξαγγελίες συχνά μένουν ανεφάρμοστες ή σκοντάφτουν σε ευρωπαϊκές ενστάσεις.

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν τη διαρκή πτώση, με τη Νέα Δημοκρατία να υποχωρεί κάτω από το 20%, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις της «κυριακάτικης δημοκρατίας». Ακόμη και στην Κρήτη, που υπήρξε τα τελευταία χρόνια προπύργιο του κόμματος, το σκάνδαλο των εικονικών επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προκαλέσει κατακόρυφη πτώση των ποσοστών. Στη βόρεια Ελλάδα η εικόνα περιγράφεται ως «βατερλό». Η πρόσφατη παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Θεσσαλονίκη ερμηνεύεται ως απέλπιδα κίνηση για να συγκρατηθεί η κατάρρευση.

Από τη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός αναμένεται να εγκαινιάσει ένα σκηνικό ακραίας πολιτικής πόλωσης, όχι ως στρατηγική επαναπροσέγγισης της κοινωνίας, αλλά ως μηχανισμό κομματικής επιβίωσης. Αν και επιμένει ότι οι εκλογές θα γίνουν το 2027, οι αναφορές του στις «μονοκομματικές κυβερνήσεις» και στην «ανάγκη σταθερότητας» δείχνουν ότι εξετάζει αλλαγές στον εκλογικό νόμο, ώστε να μειωθεί το όριο αυτοδυναμίας. Στόχος είναι να διατηρηθεί στο πολιτικό παιχνίδι ακόμη και μέσω συνεργασιών.

Στο πλαίσιο αυτής της τακτικής έχουν ήδη ξεκινήσει οι επιθέσεις κατά των ηγεσιών της αντιπολίτευσης και προσωπικά κατά του Αλέξη Τσίπρα, ενόψει της επανεμφάνισής του με νέο κόμμα. Το Μέγαρο Μαξίμου θεωρεί ότι η επιστροφή του θα ευνοήσει τη Ν.Δ., ξυπνώντας μνήμες της περιόδου 2015-2019. Ωστόσο, υπάρχουν στελέχη που διαφωνούν, προειδοποιώντας ότι οι επιθέσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως «δώρο» για τον Τσίπρα, ο οποίος σχεδιάζει να επανέλθει με πιο κεντροαριστερό προφίλ, πιέζοντας τη Ν.Δ. σε έναν χώρο που κάποτε θεωρούσε προνομιακό.

Το αντι-Τσίπρα αφήγημα, που φιλοδοξεί να αναβιώσει την παλιά αντι-ΣΥΡΙΖΑ γραμμή, θεωρείται παρωχημένο, καθώς η Νέα Δημοκρατία έχει πια ένα εξαετές κυβερνητικό παρελθόν που κρίνεται για τα δικά της πεπραγμένα. Αντί να αποδομήσει τον αντίπαλο, κινδυνεύει να τον αναδομήσει, την ώρα που η ίδια βυθίζεται σε ένα κλίμα κατάρρευσης και πανικού.