Η μεγαλύτερη πολεμική σύγκρουση στην αφρικανική ήπειρο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο φαίνεται ότι ξεκινά, καθώς φιλοδυτικός πρόεδρος της Νιγηρίας Bola Ahmed Tinubu πήρε έγκριση από τη Γερουσία να ξεκινήσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Νίγηρα αποσκοπώντας στην επιστροφή της κυβέρνησης του Μοάμεντ Μπαζούμ που ανατράπηκε από το φιλορωσικό κίνημα της περασμένης εβδομάδας.
Την ίδια στιγμή νέα κυβέρνηση του Νίγηρα υπέγραψε συμφωνία με την ρωσικό εθελοντικό σώμα της Wagner, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην άμυνα της χώρας. Ήδη μονάδες της Wagner από τη Λιβύη, το Μάλι και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, χώρες στις οποίες βρίσκονται ήδη ανεπτυγμένες, έχουν μπει στο Νίγηρα και αναπτύσσονται κατά μήκος των οδών, των οποίων πιθανόν θα περάσουν να νιγηριανά στρατεύματα, πιθανότατα υποστηριζόμενα από τη γαλλική Αεροπορία.
Οι δυνάμεις της Wagner που αναπτύσσονται υπολογίζονται σε 3.000 άνδρες, στη παρούσα φάση, ενώ περίπου 10.000 εθελοντές του ίδιου σώματος είναι έτοιμοι για αναχώρηση από τη Λευκορωσία προς το Νίγηρα.
⚡️President of Nigeria has asked the Nigerian senate for support for possible “military intervention” into Niger — LSI
Η πιο σημαντική χώρα της περιοχής που έχει δηλώσει με σαφήνεια ότι θα υπερασπιστεί το Νίγηρα και τη νέα κυβέρνηση είναι η Αλγερία, η οποία αποτελεί, μαζί με την Αίγυπτο, την ισχυρότερη δύναμη της Αφρικής. Οι λοιπές χώρες που υποστηρίζουν τον Νίγηρα και έχουν δηλώσει πρόθεση στρατιωτικής υποστήριξης είναι η Γουινέα, η Μπουρκίνα Φάσο, η Λιβύη, το Τσαντ και το Μάλι.
Οι χώρες που υποστηρίζουν τη Νιγηρία και τους δυτικούς είναι η λεγόμενη Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ECOWA). Οι χώρες που την υποστηρίζουν είναι το Μπενίν, το Κάπε Βέρδε, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Λιβερία, η Σενεγάλη, η Γκάμπια, η Γκάνα, η Μαυριτανία, η Σιέρρα Λεόνε, η Γουινέα-Μπισάου και το Τονγκό.
Συγκεκριμένα ο πρόεδρος της Νιγηρίας, Bola Ahmed Tinubu, ζήτησε επίσημα από τη Γερουσία της Νιγηρίας να υποστηρίξει μια πλήρους κλίμακας στρατιωτική επέμβαση κατά της στρατιωτικής χούντας στο Νίγηρα, ενώ ζήτησε επίσης αποκλεισμό των χερσαίων και αεροπορικών δρόμων από και προς το Νίγηρα.
Tην ίδια ώρα, ο πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο, έθεσε τα στρατεύματα της χώρας του σε πλήρη πολεμική ετοιμότητα.
Νωρίτερα η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με ΗΠΑ, Νιγηρία και Τόνγκο.
Ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζέιμς Κλίβερλι επισκέφτηκε τη Νιγηρία και δήλωσε ότι η χώρα του θα εγκρίνει οποιαδήποτε ενέργεια της ECOWAS (της Νιγηρίας επί το πλείστον) κατά της στρατιωτικής κυβερνήσεως της Νιαμέι.
Στην Ευρώπη ανησυχούν για τις εξαγωγές ουρανίου το οποίο χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Οι φόβοι αυτοί επιβεβαιώθηκαν τη Δευτέρα όταν η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τις εξαγωγές ουρανίου στη Γαλλία.
Βέβαια, η Γαλλία θα έχει πολύ σημαντικό πρόβλημα καθώς μπορεί ο Νίγηρας να αντιπροσωπεύει μόλις το 5% της παραγωγής ουρανίου παγκοσμίως, ωστόσο είναι σημαντικός προμηθευτής του βαρέος μετάλλου για το Παρίσι, το οποίο εισάγει το 15% των ποσοτήτων που της είναι αναγκαίες από τον Νίγηρα, ενώ η ΕΕ εισάγει το 20% των αναγκών της σε ουράνιο από την ίδια χώρα.
Η Euratom, ο οργανισμός της ΕΕ για την πυρηνική ενέργεια, δήλωσε την Τρίτη στο Reuters ότι δεν βλέπει άμεσο κίνδυνο για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας στο ευρωπαϊκό μπλοκ ακόμα και εάν ο Νίγηρας διακόψει τις παραδόσεις του και πρόσθεσε ότι υπάρχουν αρκετά αποθέματα ουρανίου για να τροφοδοτήσουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της ΕΕ για τρία χρόνια.
Γάλλος αξιωματούχος του υπουργείου Ενέργειας ανέφερε στο Politico ότι η Γαλλία δεν εξαρτάται από καμία συγκεκριμένη περιοχή, εταιρεία ή χώρα και ότι “η κατάσταση στον Νίγηρα δεν θέτει κανένα κίνδυνο για την ασφάλεια εφοδιασμού της Γαλλίας με ουράνιο”.
Αξιωματούχοι της ΕΕ προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τις ανησυχίες, με τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Adalbert Jahnz να σημειώνει ότι οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας της ΕΕ διαθέτουν επαρκή αποθέματα ουρανίου για να αποκλιμακώσουν τον κίνδυνο εφοδιασμού τους, ενώ όπως είπε ο ίδιος στο AFP, “μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα υπάρχουν αρκετά κοιτάσματα στην παγκόσμια αγορά για να καλύψουν τις ανάγκες της ΕΕ”.
Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Όταν ξεκινούν ελλείψεις, αυξάνονται οι τιμές με τις οποίες αντικαθιστούν το προϊόν οι «εναλλακτικοί» παραγωγοί του προϊόντος.
Η ήδη εύθραυστη γαλλική οικονομία κινδυνεύει με «κραχ» ενώ η γαλλική κοινωνία όπως καταδεικνύουν και οι συνεχείς ταραχές είναι έτοιμη να εκραγεί.
Αν για παράδειγμα αυξάνονταν η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος τι συνέπειες θα είχε αυτό για την εσωτερική σταθερότητα στην Γαλλία;
Το 2022 ο Νίγηρας κάλυψε το 25,38% των αναγκών της ΕΕ και αναδείχθηκε στον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή ουρανίου στο μπλοκ. Στην 1η θέση ήταν το Καζακασταν με μερίδιο με 26,82% και στην τρίτη ο Καναδάς με 21,99%.
Η Γαλλία συγκαταλέγεται στους βασικούς εισαγωγείς ουρανίου από το Νίγηρα, χρησιμοποιώντας το ραδιενεργό μέταλλο για την τροφοδοσία της πυρηνικής της βιομηχανίας.
Οι χώρες που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζονται ουράνιο ως καύσιμο.
Η Γαλλία είναι ένα από τα 13 κράτη-μέλη της ΕΕ που χρησιμοποιούν πυρηνικά εργοστάσια για την παραγωγή ενέργειας, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην ΕΕ.
Ενώ ορισμένες χώρες έχουν μειώσει την εξάρτησή τους -η Γερμανία, για παράδειγμα, αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά την πυρηνική ενέργεια και το έπραξε νωρίτερα φέτος- άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, συνεχίζουν να βασίζονται στην πυρηνική ενέργεια.
Η Γαλλία υποστηρίζει ότι η πυρηνική ενέργεια προσφέρει μια εναλλακτική λύση χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έναντι των ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ανάγκη για ουράνιο σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να εμποδίσει την ΕΕ να υιοθετήσει πυρηνικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δήλωσε στο Politico ο Phuc-Vinh Nguyen, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο Ινστιτούτο Jacques Delors στο Παρίσι.
Το ουράνιο, και γενικότερα η πυρηνική ενέργεια, δεν υπόκειται προς το παρόν σε κυρώσεις από την ΕΕ. Εάν μειωθεί η προσφορά ουρανίου από τον Νίγηρα, τότε οι χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να αναζητήσουν αλλού προμήθειες.
Στο μεταξύ, η Ρωσία είναι μεταξύ των μεγαλύτερους εξαγωγέων ουρανίου στον κόσμο, παράγοντας περίπου 2.500 τόνους το 2022, σύμφωνα με την Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση.
«Μην εισβάλετε στο Νίγηρα»
Το Συμβουλευτικό Φόρουμ Arewa (ACF) της βόρειας Νιγηρίας, προειδοποίησε τον Πρόεδρο Bola Tinubu και την Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) ενάντια στη στρατιωτική επέμβαση στη Δημοκρατία του Νίγηρα.
Η οργάνωση, η οποία εξέφρασε την προειδοποίηση σε δήλωση που εξέδωσε την Παρασκευή μέσω του Γενικού Γραμματέα της, Murtala Aliyu, κάλεσε σε διάλογο για την επίλυση του ζητήματος.
Σύμφωνα με την ACF, η χρήση στρατιωτικής ισχύος στη Δημοκρατία του Νίγηρα δεν θα εγγυηθεί την ειρήνη και τη σταθερότητα στην υποπεριοχή της ECOWAS.
Η δήλωση ανέφερε εν μέρει: «Το ACF αντιμετωπίζει με ανησυχία τα εξελισσόμενα γεγονότα στον άμεσο γείτονα της Νιγηρίας, τη Δημοκρατία του Νίγηρα, και τις πιθανές επιπτώσεις στην περιοχή.
«Τα μέτρα που εξετάζονται θα έπρεπε να έχουν λάβει υπόψη τα ιστορικά προηγούμενα και τα αμοιβαία συμφέροντα των δύο χωρών και να σταθμίζουν τις συνέπειες της χρήσης στρατιωτικής βίας.
«Ενώ το ACF αναγνωρίζει τη θέση της ECOWAS στο να ασκήσει πίεση στους δράστες του πραξικοπήματος, ωστόσο η στρατιωτική επιλογή δεν θα πρέπει να αποτελεί προϋπόθεση για τις συνεχείς προσπάθειες της Νιγηρίας και της Κοινότητας να ενθρονίσουν τη δημοκρατία στην περιοχή τον 21ο αιώνα».
Η ACF σημείωσε ότι αν και η στρατιωτική επέμβαση μπορεί να δώσει μια προσωρινή λύση, το αποτέλεσμα θα έχει επιπτώσεις για τη Νιγηρία ως ηγέτη και τον περιφερειακό φορέα.
Για τον σκοπό αυτό, η ACF σημειώνει ότι «ενώ υποστηρίζει τη θέση για αποκατάσταση της δημοκρατικής κυριαρχίας στον Νίγηρα, καλεί την Αρχή των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων ECOWAS υπό την ικανή Προεδρία του Προέδρου Bola Tinubu, να ακολουθήσει το μονοπάτι του διαλόγου και τη διπλωματία και σίγουρα όχι την βία, για την επίλυση του τρέχοντος αδιεξόδου στον Νίγηρα προς όφελος της ειρηνικής συνύπαρξης με τον αδελφό γείτονά μας και της σταθερότητας της περιοχής των ECOWAS».
Αδιανόητη μία στρατιωτική επέμβαση της Γαλλίας στο Νίγηρα
Μία πιθανή στρατιωτική επέμβαση της Γαλλίας στον Νίγηρα με στόχο την καταστολή του πραξικοπήματος εκεί είναι αδιανόητη από γεωπολιτική άποψη, αλλά το Παρίσι δεν θα δεχθεί αφήσει τη χώρα χωρίς αντίσταση, δήλωσε στο Tass ο Yevgeny Korendyasov, πρώην πρεσβευτής της Ρωσίας στο Μάλι και τον Νίγηρα.
«Δεν θα φτάσει στο σημείο να ξεκινήσει ένοπλη επέμβαση. Αποκλείω ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Είναι αδιανόητο στις σύγχρονες συνθήκες, ειδικά γεωπολιτικά», είπε ο ειδικός.
Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι η Γαλλία «θα προσκολληθεί επίμονα σε αυτή τη χώρα και φυσικά δεν θα φύγει έτσι απλά, αλλά θα αντισταθεί μέχρι το πικρό τέλος».
Ο πρώην πρέσβης είναι βέβαιος ότι το Παρίσι θα επιδιώξει να διατηρήσει τις θέσεις του στην περιοχή παρά την προθυμία του να απόσχει από τη βίαια επίλυση της κρίσης.
Η εξάρτηση του Νίγηρα από τη Γαλλία
«Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, επειδή ο Νίγηρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γαλλική βοήθεια, όπως η αναπτυξιακή και η επισιτιστική και από πολύ στενή συνεργασία στο σύστημα υγείας και την εκπαίδευση. Οι κοινωνικοί τομείς εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την παρουσία Γάλλων γιατρών, δασκάλων και άλλων ειδικών», επεσήμανε.
Ο εμπειρογνώμονας παρατήρησε ότι η απόσυρση από τον Νίγηρα θα ήταν σοβαρό πλήγμα για την εικόνα των γαλλικών αρχών. «Το Παρίσι θα διατρέξει τον κίνδυνο να χάσει το καθεστώς της μεγάλης δύναμης», εξήγησε ο Korendyasov.
Η εξάρτηση της Γαλλίας από τον Νίγηρα
«Η αφρικανική πορεία στη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση και την ενίσχυση της επιρροής της χώρας στις διεθνείς υποθέσεις και στη διεθνή σκηνή συνολικά», σημείωσε.
«Η Γαλλία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Αφρική», δήλωσε. «Τα κοιτάσματα ουρανίου του Νίγηρα είναι στρατηγικής σημασίας όχι μόνο για το Παρίσι αλλά και για την Ουάσιγκτον», υπενθύμισε ο Korendyasov .
«Ο Νίγηρας είναι μια μικρή, έρημη χώρα, αλλά έχει μεγάλα κοιτάσματα ουρανίου. Μοιράζεται τη δεύτερη ή την τρίτη θέση με το Καζακστάν όσον αφορά τα αποθέματα ουρανίου. Όλα περιστρέφονται γύρω από αυτό», συνέχισε.
Τα συμφέροντα και η στάση των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία
Στο πλαίσιο των συμφερόντων της Ουάσιγκτον, ο αναλυτής επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές τους βάσεις στον Νίγηρα.
«Τόσο γεωγραφικά όσο και γεωπολιτικά, αυτό το σημείο στον κόσμο έχει ιδιαίτερη σημασία. Τουλάχιστον στο επίπεδο της Αφρικανικής Διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ», είπε. «Αυτή η περιοχή γίνεται πλέον το επίκεντρο των γεγονότων και η έδρα του ανταγωνισμού μεταξύ των Αμερικανών και των Ευρωπαίων», τόνισε.
Σχολιάζοντας τη θετική στάση απέναντι στη Ρωσία που εξέφρασαν ορισμένοι από αυτούς που υποστήριξαν τους ηγέτες της εξέγερσης στον Νίγηρα, ο Korendyasov την απέδωσε στη μεγάλη συμπάθεια για τη Ρωσία στην Αφρική γενικά.
«Στην Αφρική, η Ρωσία θεωρείται ο κύριος υπερασπιστής της ενίσχυσης της αρχής της κυριαρχίας και της ισότητας στις διεθνείς σχέσεις», είπε ο ειδικός. Πρόσθεσε ότι το ζήτημα της κυριαρχίας είναι «ιερό» για τους Αφρικανούς. «Εκεί οι Γάλλοι απέτυχαν τόσο στο Μάλι όσο και στην Μπουρκίνα Φάσο», συμπλήρωσε.
Κοινοί κίνδυνοι
Παράλληλα, ο Korendyasov τονίζει ότι εάν συνεχιστεί και διαρκέσει η αποσταθεροποίηση στον Νίγηρα, η ενίσχυση των ισλαμιστικών ομάδων στην περιοχή θα είναι μεγάλη πρόκληση τόσο για τη Ρωσία όσο και για τη Γαλλία.
«Η πρόθεση των ισλαμιστικών κύκλων να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση και να σύρουν αυτή τη χώρα στο μαντρί του ισλαμικού κράτους είναι πολύ ορατή», συνέχισε ο ειδικός.
«Το γεγονός ότι εξτρεμιστές και ισλαμιστές ενισχύουν τις θέσεις τους εκεί τον τελευταίο καιρό είναι ένα σκληρό γεγονός. Φυσικά, αυτό ανησυχεί τους Γάλλους και μας ανησυχεί επίσης, γιατί κάθε ισλαμικός εξτρεμισμός μας αφορά άμεσα», κατέληξε.
