Η σιωπή του Αντώνη Σαμαρά και το ψυχρό χαμόγελο του Κυριάκου Μητσοτάκη

Πριν από έναν χρόνο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Κώστας Καραμανλής και ο Αντώνης Σαμαράς βρέθηκαν στην ίδια αίθουσα του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Καραμανλής», για να τιμήσουν τα πενήντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Από εκείνον τον Νοέμβριο του 2022, το πολιτικό τοπίο άλλαξε δραματικά. Το νερό που τότε έμοιαζε να κυλά ήρεμα ανάμεσα στις διαφορετικές εκφάνσεις της Νέας Δημοκρατίας, στέρεψε. Στη θέση του άνοιξε ρήγμα βαθύ, ιδίως ανάμεσα στον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Αντώνη Σαμαρά, μετατρέποντας την παλιά κομματική συνύπαρξη σε ψυχρό πόλεμο.

Ενόψει της χθεσινής εκδήλωσης στην οδό Ρηγίλλης, στο Ωδείο Αθηνών, τα βλέμματα όλων στράφηκαν όχι στο περιεχόμενο της παρουσίασης, αλλά στη στιγμή που οι κάμερες θα απαθανάτιζαν τη χειραψία ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τον Μεσσήνιο πολιτικό. Δεν ήταν το ενδιαφέρον στραμμένο στον Κώστα Καραμανλή, αλλά αποκλειστικά στον Σαμαρά, του οποίου η στάση τα τελευταία χρόνια απέναντι στο Μέγαρο Μαξίμου έχει μετατραπεί σε διακριτή πολιτική απόσταση. Ωστόσο, η αναμενόμενη σκηνή δεν ήρθε ποτέ. Η απουσία του Αντώνη Σαμαρά από την εκδήλωση δεν ήταν ένα απλό επεισόδιο, αλλά ένα μήνυμα – καθαρό, σιωπηλό και απόλυτο.

Προς απογοήτευση αρκετών στελεχών της Νέας Δημοκρατίας που ήλπιζαν σε μια συμβολική χειραψία συμφιλίωσης, ο Σαμαράς δεν εμφανίστηκε. Κάποιοι σχολίαζαν ότι η επιλογή αυτή δεν ήταν προϊόν συγκυρίας αλλά απόφασης. Μια συνειδητή πολιτική δήλωση ότι οι γέφυρες με το σημερινό κόμμα έχουν κοπεί. Τι σημαίνει αυτό και πώς θα εκφραστεί στο μέλλον, κανείς δεν μπορεί ακόμη να πει με βεβαιότητα. Όμως το ρήγμα δεν κρύβεται πλέον.

Το χάσμα επισφράγισε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τη δήλωσή του μετά το τέλος της εκδήλωσης, η οποία σχολιάστηκε ευρέως. «Όπως βλέπετε, η Νέα Δημοκρατία είναι στην πρώτη γραμμή της τεχνητής νοημοσύνης εν συνόλω!» είπε στους δημοσιογράφους με χαμόγελο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι όσοι πραγματικά ανήκουν στη Νέα Δημοκρατία ήταν παρόντες. Ήταν μια φράση με δηλητήριο, μια κομψά διατυπωμένη αιχμή προς όσους κρατούν αποστάσεις από την ηγεσία του.

Η επικρατέστερη εκδοχή για την απουσία του Αντώνη Σαμαρά, η οποία ανακοινώθηκε την τελευταία στιγμή από τους συνεργάτες του, είναι πως ο πρώην πρωθυπουργός δεν επιθυμούσε σε καμία περίπτωση να καθίσει στην πρώτη σειρά του Ωδείου και να χειροκροτεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ίσως ούτε να ανεχθεί τα φλας των φωτογράφων και τις κάμερες να τον καταγράφουν τη στιγμή που δεν θα χειροκροτούσε. Προτίμησε τη σιωπή από την εικόνα. Έτσι, το μήνυμα που μεταφέρθηκε ήταν λιτό: «Ήταν προσωπική επιλογή». Οι συνεργάτες του έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι ο κ. Σαμαράς εύχεται κάθε επιτυχία στο βιβλίο του Ευριπίδη Στυλιανίδη, αποφεύγοντας κάθε πολιτική αιχμή.

Η αντίθεση έγινε ακόμη πιο εμφανής καθώς στην ίδια εκδήλωση έδωσε το παρών ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Ο Καραμανλής αντάλλαξε θερμή χειραψία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, επιβεβαιώνοντας μια θεσμική, αν και μάλλον τυπική, σχέση σεβασμού. Οι κάμερες αποτύπωσαν το στιγμιότυπο που δεν ήρθε ποτέ με τον Σαμαρά, υπογραμμίζοντας ακόμη περισσότερο το κενό ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Στο κατάμεστο Ωδείο Αθηνών παρευρέθησαν επίσης ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρόεδρος της Βουλής Νικήτας Κακλαμάνης, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, υπουργοί, υφυπουργοί, βουλευτές και δεκάδες κομματικά στελέχη. Η εκδήλωση, με αφορμή το νέο βιβλίο του Ευριπίδη Στυλιανίδη, μετατράπηκε σε μια επίδειξη ενότητας για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά και σε σκηνικό προβολής του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Ο πρωθυπουργός ανέβηκε στο βήμα για να μιλήσει για την Τεχνητή Νοημοσύνη, παρουσιάζοντάς την ως τη μεγάλη πρόκληση της εποχής. Υποστήριξε ότι η νέα τεχνολογική επανάσταση διαφέρει από όλες τις προηγούμενες και ότι η Ελλάδα δεν είναι απροετοίμαστη, αφού –όπως είπε– έχει ήδη διαμορφώσει μια συγκροτημένη στρατηγική για τη χρήση και ανάπτυξή της. Αναφέρθηκε στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην πολιτική προστασία, στην υγεία, στην εθνική άμυνα, αλλά και στις ψηφιακές υποδομές που αναπτύσσονται στη χώρα.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να συνδέσει το θέμα με τις πολιτικές προεκτάσεις του, μιλώντας για τα deep fakes που απειλούν την ποιότητα της δημοκρατίας και τις εκλογικές διαδικασίες. Επισήμανε ότι η νέα εποχή θέτει προκλήσεις που αφορούν όχι μόνο την οικονομία, αλλά και την ίδια τη λειτουργία των θεσμών. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, είπε, δεν μπορεί να αγνοηθεί ούτε στη συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, διαδικασία που –όπως προανήγγειλε– θα εκκινήσει εντός της παρούσας κοινοβουλευτικής περιόδου. «Είναι δεδομένο ότι η όποια διαδικασία Συνταγματικής Αναθεώρησης δεν μπορεί να αγνοήσει τις σημαντικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην ίδια την πολιτική και πολιτειακή μας οργάνωση», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Έτσι, μια εκδήλωση αφιερωμένη στην τεχνολογία μετατράπηκε σε σκηνή πολιτικού συμβολισμού. Από τη μία, ένας πρωθυπουργός που μιλά για την «τεχνητή νοημοσύνη» και βλέπει το κόμμα του στην «πρώτη γραμμή» των εξελίξεων. Από την άλλη, ένας πρώην πρωθυπουργός που επιλέγει τη σιωπή αντί για τη φωτογραφία. Ανάμεσά τους, ένα κόμμα που προσπαθεί να δείξει ενότητα, αλλά κουβαλά μέσα του τα σημάδια μιας βαθύτερης ρωγμής που καμία τεχνητή ή ανθρώπινη νοημοσύνη δεν μπορεί, προς το παρόν, να επουλώσει.