Διαδοχικά επεισόδια σημειώνονται το τελευταίο διάστημα γύρω από το περίπλοκο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου, με αποκορύφωμα την έκτακτη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε χθες στο Μέγαρο Μαξίμου. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ενημερώθηκε αναλυτικά από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και από τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ για τα νεότερα δεδομένα του έργου, ενώ σήμερα, εκτός απροόπτου, αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις. Ο πρωθυπουργός, ο οποίος βρισκόταν με τον αρμόδιο υπουργό Σταύρο Παπασταύρου στην Αμοργό, αποφάσισε αμέσως μετά την επιστροφή του να συγκαλέσει τη σύσκεψη στο Μαξίμου, προκειμένου να γίνει διεξοδική συζήτηση και αξιολόγηση της κατάστασης.
Το ζήτημα πήρε πολιτικές διαστάσεις μετά τις δηλώσεις του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος αντέδρασε σε ιδιαίτερα υψηλούς τόνους σε δημοσίευμα που έκανε λόγο για οικονομικές απαιτήσεις του ΑΔΜΗΕ αναφορικά με το έργο. Ο ΑΔΜΗΕ απάντησε άμεσα και κατηγορηματικά, χαρακτηρίζοντας το δημοσίευμα «αυθαίρετο και αδιασταύρωτο». Ο κ. Χριστοδουλίδης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, δήλωσε ότι υπάρχει πλήρης κατανόηση και συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης, επισημαίνοντας ότι στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, είχε υπάρξει ρητή συμφωνία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τα επόμενα βήματα. Ωστόσο, δεν έκρυψε την έντονη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο που παρουσιάστηκε το θέμα, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «αν ο επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ νομίζει πως με τέτοιες επιστολές ή πληρωμένες καταχωρήσεις εκβιάζεται η Κυπριακή Κυβέρνηση, προφανώς δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει». Τόνισε μάλιστα ότι «η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν και υπερασπίζεται αποκλειστικά τα συμφέροντα του κυπριακού λαού».
Η τοποθέτηση αυτή προκάλεσε έκπληξη στην Αθήνα, καθώς η ένταση της αντίδρασης δεν ήταν αναμενόμενη, παρότι στο παρελθόν είχαν διατυπωθεί ορισμένες επιφυλάξεις από κυπριακής πλευράς σχετικά με την οικονομική βιωσιμότητα του έργου. Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός είχε άλλωστε δηλώσει πριν από έναν μήνα ότι υπάρχουν παράγοντες που πρέπει να αξιολογηθούν προσεκτικά. Ο ΑΔΜΗΕ, με επίσημη ανακοίνωση, διευκρίνισε ότι αναγνωρίζει και διεκδικεί αποκλειστικά την πρώτη συμφωνημένη δόση των 25 εκατομμυρίων ευρώ για το 2025, απορρίπτοντας κατηγορηματικά τις πληροφορίες περί άμεσης απαίτησης 251 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία αποτελούν μέρος της συνολικής επένδυσης των 1,9 δισεκατομμυρίων ευρώ και θα ανακτηθούν σταδιακά σε βάθος 35 ετών, όπως έχει ρυθμιστεί θεσμικά.
Η διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου θεωρείται έργο στρατηγικής σημασίας, καθώς θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και θα ενισχύσει τη σταθερότητα του ηλεκτρικού συστήματος της Ανατολικής Μεσογείου. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, απαντώντας σε ερώτηση στη ΔΕΘ πριν από έναν μήνα, είχε υπογραμμίσει τη σημασία του έργου, σημειώνοντας ότι η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης είναι να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί, προσθέτοντας όμως ότι «η Κύπρος πρέπει να αποδείξει έμπρακτα ότι πραγματικά το θέλει». Η δήλωση αυτή είχε ερμηνευθεί τότε ως ήπια υπενθύμιση της ανάγκης για κοινό βηματισμό και συνέπεια μεταξύ των δύο πλευρών.
Αργά το βράδυ της Κυριακής, δημοσίευμα της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» άφηνε περιθώρια αποκλιμάκωσης, αναφέροντας ότι η κυπριακή κυβέρνηση φέρεται να δέχθηκε με ικανοποίηση τη διευκρίνιση του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος αναγνώρισε πλήρως το πλαίσιο συμφωνίας Ελλάδας–Κύπρου και τις πρόνοιές του για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του philenews, η Λευκωσία θεωρεί τις σχέσεις Ελλάδας–Κύπρου υπεράνω κάθε τεχνικού ζητήματος, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν τίθεται σε καμία περίπτωση θέμα διασάλευσης των διμερών σχέσεων.
Η συνεργασία των δύο κυβερνήσεων είχε επιβεβαιωθεί άλλωστε και στη συνάντηση Μητσοτάκη–Χριστοδουλίδη στη Νέα Υόρκη, όπου επαναβεβαιώθηκε η κοινή δέσμευση για την υλοποίηση του έργου, με τη στήριξη τόσο της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που έχουν ενημερωθεί και υποστηρίζουν ενεργά την πρωτοβουλία. Το έργο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενεργειακή ασφάλεια και τη διασύνδεση των νησιωτικών περιοχών της Ανατολικής Μεσογείου με το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Παράλληλα, το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης δεν αφήνει αδιάφορη την Άγκυρα, η οποία με μια σειρά κινήσεων και δηλώσεων επιχειρεί να αμφισβητήσει τον ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου στην περιοχή, προβάλλοντας το γνωστό αναθεωρητικό αφήγημα. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε πρόσφατη συνέντευξή του, είχε επισημάνει ότι «εάν υπάρξει διάθεση παρεμπόδισης από οποιαδήποτε τρίτη χώρα, είναι προφανές ότι θα υπάρξουν συνέπειες», υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα «δεν πρόκειται να σταματήσει να υπερασπίζεται τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο πεδίο».
Η υπόθεση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ παραμένει, έτσι, ένα ενεργειακό και διπλωματικό στοίχημα με μεγάλη γεωπολιτική σημασία, όπου η τεχνική πρόοδος και οι πολιτικές ισορροπίες συνδέονται άρρηκτα. Οι επόμενες κινήσεις Αθήνας και Λευκωσίας θα δείξουν αν οι πρόσφατες εντάσεις ήταν μια απλή παρεξήγηση ή προειδοποίηση για τα σύνθετα συμφέροντα που περιβάλλουν ένα έργο στρατηγικού χαρακτήρα για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.
