Ηλεκτρονικό μάτι κατά του μαύρου χρήματος

Μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα τέθηκε σε λειτουργία για να ενισχύσει την ικανότητα των ελεγκτικών αρχών στον εντοπισμό «μαύρου χρήματος» και στον περιορισμό της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, προσφέροντας κεντρική, διαλειτουργική και σε πραγματικό χρόνο πρόσβαση σε κρίσιμα δεδομένα.
Η πλατφόρμα, υπό την ονομασία «ψηφιακή πλατφόρμα συλλογής και τήρησης στατιστικών στοιχείων», αντλεί πληροφορίες από τράπεζες, εποπτικές αρχές, δημόσιους φορείς και άλλους αρμόδιους οργανισμούς, με στόχο μεγαλύτερη διαφάνεια και ακρίβεια στις συναλλαγές και γρηγορότερη ροή πληροφόρησης μέσα στη διαδικασία ελέγχου.
Η υλοποίηση έγινε από το υπουργείο εθνικής οικονομίας και οικονομικών σε συνεργασία με τη γενική γραμματεία πληροφοριακών συστημάτων και χρηματοδοτήθηκε από το ταμείο ανάκαμψης, ενώ στη βάση της έχουν οργανωθεί σχεδόν 4.000 πεδία δεδομένων που, σύμφωνα με τους αρμοδίους, καλύπτουν τις ανάγκες όλων των εμπλεκόμενων φορέων και τηρούν τις προβλέψεις για την προστασία προσωπικών δεδομένων.

Στην πλατφόρμα καταχωρούν και τηρούν στατιστικά στοιχεία οι δημόσιες αρχές που εμπλέκονται στην πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, με εγγεγραμμένους χρήστες την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου εθνικής οικονομίας και οικονομικών, το υπουργείο δικαιοσύνης, δικαστικές και εισαγγελικές αρχές, αστυνομικές και φορολογικές υπηρεσίες και άλλους θεσμικούς φορείς, οι οποίοι μετά από ηλεκτρονική ειδοποίηση καταχωρούν τα στοιχεία που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά τους.
Η λειτουργία βασίζεται σε διαβαθμισμένη και ελεγχόμενη πρόσβαση, ώστε μέσω υποσυστήματος διαχείρισης χρηστών κάθε εξουσιοδοτημένος φορέας να βλέπει μόνο τα δεδομένα και τις δυνατότητες που αντιστοιχούν στους ρόλους του, ενώ ειδικό υποσύστημα δημιουργίας αναφορών επεξεργάζεται τα καταχωρημένα στοιχεία και παράγει εκθέσεις που αξιοποιούνται, μεταξύ άλλων, για την ενημέρωση της ευρωπαϊκής επιτροπής.

Κεντρικό πλεονέκτημα αποτελεί η διασύνδεση με τραπεζικά συστήματα και εποπτικές αρχές και η δυνατότητα άντλησης στοιχείων σε πραγματικό χρόνο, στοιχείο που αυξάνει την αποτελεσματικότητα των ελέγχων, μειώνει τα «τυφλά σημεία» και επιταχύνει τη διοικητική απόκριση σε υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης τρομοκρατίας.
Παρά τα προφανή οφέλη στην ταχύτητα και την ακρίβεια, η μεγάλης κλίμακας συγκέντρωση δεδομένων εγείρει πρακτικά και θεσμικά ερωτήματα για το ποιος και με ποια εξουσιοδότηση αντλεί ποια πληροφορία, για τη διάρκεια τήρησης, για την πρόσβαση σε σύνθετες αναφορές και για τον έλεγχο των διασυνδέσεων μεταξύ συστημάτων, με τον κίνδυνο καταχρήσεων ή διαρροών να καθιστά αναγκαίες σαφείς, νομικά κατοχυρωμένες δικλείδες.

Οι ειδικοί προτείνουν αυστηρό καταγραφικό ίχνος και διαφανείς ελέγχους (audit trails) για κάθε πρόσβαση, ανεξάρτητη εποπτεία και δικαστικό έλεγχο των αιτημάτων άντλησης δεδομένων, εφαρμογή της αρχής της ελάχιστης συγκέντρωσης, σαφείς πολιτικές διαγραφής και περιορισμούς στην περαιτέρω διαβίβαση αναφορών, ώστε η πλατφόρμα να παραμείνει εργαλείο ασφάλειας και όχι μηχανισμός μόνιμης παρακολούθησης.
Το υπουργείο οικονομικών υπογραμμίζει ότι έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας προσωπικών δεδομένων και ότι η λειτουργία κινείται εντός του ισχύοντος νομικού πλαισίου, ενώ η τελική αξιοπιστία και χρησιμότητα του «ηλεκτρονικού ματιού» θα κριθεί από το πώς θα εφαρμοστούν οι δικλείδες ασφαλείας και από το ποιοι θα ασκήσουν τον εποπτικό ρόλο στην πράξη.