Ηνωμένο Βασίλειο: Νέοι κανόνες για τη μόνιμη διαμονή και την ιθαγένεια

Το Ηνωμένο Βασίλειο προχωρά σε σημαντική αυστηροποίηση των κριτηρίων για την απόκτηση μόνιμης διαμονής, με τη νέα κυβέρνηση να θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής της την ανάγκη ελέγχου του μεταναστευτικού φαινομένου που έχει φτάσει σε ανεξέλεγκτα επίπεδα. Όπως ανακοίνωσε η υπουργός Εσωτερικών Σαμπάνα Μαχμούντ, η οποία τοποθετήθηκε πρόσφατα στη θέση της, οι μετανάστες που επιθυμούν να παραμείνουν μόνιμα στο Ηνωμένο Βασίλειο θα υποβάλλονται πλέον σε αυστηρό έλεγχο: πλήρης γνώση της αγγλικής, καθαρό ποινικό μητρώο, σταθερή εργασία, καταβολή εισφορών και μηδενική εξάρτηση από κρατικά επιδόματα θα αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την αίτηση παραμονής.

Η αλλαγή σηματοδοτεί στροφή στη μεταναστευτική πολιτική, καθώς οι μέχρι πρότινος ελαστικές διαδικασίες επέτρεπαν σε χιλιάδες αλλοδαπούς να εδραιώνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς ουσιαστική κοινωνική ή οικονομική συμμετοχή. Πλέον, το διάστημα αναμονής για καθεστώς μόνιμης παραμονής θα διπλασιαστεί στα δέκα έτη, με ελάχιστες εξαιρέσεις για όσους αποδεικνύουν έντονη συμμετοχή σε κοινοτικά προγράμματα, μέσω εθελοντικής εργασίας ή άλλων μορφών προσφοράς. Τα μέχρι σήμερα πέντε χρόνια κρίνονται ανεπαρκή για να αποδείξει κανείς ουσιαστικό δέσιμο με τη χώρα.

Η Μαχμούντ, παρά το γεγονός ότι η ίδια προέρχεται από οικογένεια μεταναστών από το Πακιστάν, αναγνώρισε ευθέως ότι οι πολίτες έχουν δικαιολογημένες ανησυχίες για το μεταναστευτικό, προειδοποιώντας ότι «η αδιαφορία απέναντι στις αντιδράσεις της κοινωνίας θα ενισχύσει δυνάμεις όπως ο Νάιτζελ Φάρατζ και θα σπρώξει τις εργατικές τάξεις σε πιο ακραίες πολιτικές επιλογές». Επικαλέστηκε μάλιστα την πρόσφατη συγκέντρωση κατά της μαζικής μετανάστευσης στο Λονδίνο, με συμμετοχή που ξεπέρασε τους 150.000 διαδηλωτές, σημειώνοντας πως δεν μπορεί να αγνοηθεί ως μια απλή μειοψηφία.

Οι νέες ρυθμίσεις βρίσκονται ακόμη υπό δημόσια διαβούλευση, αλλά το Υπουργείο Εσωτερικών ξεκαθαρίζει ότι η στόχευση είναι διπλή: μείωση του αριθμού των μεταναστών και ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης με συγκεκριμένες υποχρεώσεις, όχι παροχές. Ήδη, ορισμένες στατιστικές καταδεικνύουν την υπερβολική εξάρτηση των μεταναστών από το κράτος πρόνοιας: το 12,7% των δικαιούχων του universal credit είναι μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων εισήλθαν μέσω των χαλαρών ρυθμίσεων της περιόδου Μπόρις Τζόνσον, της επονομαζόμενης “Boris wave”.

Παρότι οι φωνές που αντιδρούν μιλούν για κίνδυνο «πολιτών δύο ταχυτήτων», η κυβέρνηση επιμένει ότι πρόκειται για ένα συμβόλαιο αμοιβαιότητας: για να παραμείνει κανείς στη χώρα, πρέπει πρώτα να αποδείξει έμπρακτα τη δέσμευσή του. Η ύπαρξη τεστ χαρακτήρα, αυστηρότερου γλωσσικού επιπέδου και κοινωνικής προσφοράς θεωρείται πλέον απαραίτητη, καθώς ο πατριωτισμός των Βρετανών περνάει σε μια νέα φάση – όχι απορριπτική, αλλά απαιτητική.

Την ίδια ώρα, η πολιτική πίεση αυξάνεται. Η δημοσκοπική άνοδος του κόμματος Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ προκαλεί τριγμούς τόσο στους Εργατικούς όσο και στους Συντηρητικούς. Το κόμμα προτείνει την πλήρη κατάργηση του καθεστώτος μόνιμης παραμονής – ακόμη και για όσους το έχουν ήδη αποκτήσει – προκαλώντας αντιδράσεις, αλλά βρίσκοντας ανταπόκριση σε ευρεία κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται πως η χώρα τους αλλάζει ανεξέλεγκτα και εις βάρος τους. Η πρόταση Φάρατζ, την οποία η κυβέρνηση Στάρμερ απορρίπτει ως «ρατσιστική», έρχεται σε μια περίοδο όπου το 34% των Βρετανών δηλώνουν έτοιμοι να τον στηρίξουν, ενώ οι Εργατικοί ήδη υποχωρούν σε ποσοστά κάτω του 22%.

Οι νέες ρυθμίσεις ενδέχεται να θέσουν τέλος στην εποχή των χαλαρών συνόρων και της αυτόματης ενσωμάτωσης, εγκαινιάζοντας μια εποχή όπου η παρουσία στη χώρα δεν είναι πια αυτονόητο δικαίωμα αλλά προνόμιο που κερδίζεται. Οι αιτούντες άσυλο, οι οποίοι σήμερα ανέρχονται σε περίπου 120.000 και σε μεγάλο ποσοστό λαμβάνουν κρατικά επιδόματα, θα είναι μεταξύ των πρώτων που θα επηρεαστούν, καθώς αναμένεται να εφαρμοστεί πιο αυστηρό καθεστώς και για την πολιτογράφηση και για την πρόσβαση σε κοινωνικά προγράμματα.

Η κοινή συνισταμένη πίσω από τις προτάσεις δεν είναι άλλη από την ανάγκη ανάκτησης του ελέγχου: τόσο των συνόρων όσο και του εσωτερικού ιστού της κοινωνίας. Η Βρετανία δεν φαίνεται πλέον πρόθυμη να συνεχίσει στον δρόμο της πολυπολιτισμικής αυταπάτης χωρίς προϋποθέσεις. Αντίθετα, κινείται προς ένα μοντέλο επιλεκτικής ένταξης, στο οποίο η υπηκοότητα δεν θα είναι μια τυπική διαδικασία, αλλά ένα κεκτημένο με τίμημα.