Σε μια αγορά όπου η ποιότητα, η ασφάλεια και η συμμόρφωση με κανόνες καθορίζουν ολοένα και περισσότερο την ανταγωνιστικότητα, τα συστήματα ISO έχουν εξελιχθεί σε βασικό σημείο αναφοράς για τις σύγχρονες επιχειρήσεις. Πρόκειται για διεθνή πρότυπα που εκδίδονται από τον οργανισμό International Organization for Standardization (ISO) και καθορίζουν κοινές, διεθνώς αποδεκτές προδιαγραφές, ώστε προϊόντα, υπηρεσίες και εσωτερικά συστήματα λειτουργίας να είναι ποιοτικά, ασφαλή και αποδοτικά.
Όπως επισημαίνει η συμβουλευτική εταιρεία Anodos σε ενημερωτικό σημείωμα, τα πρότυπα αριθμούν χιλιάδες και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Μεταξύ των πιο γνωστών περιλαμβάνονται το ISO 9001:2015 για Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας, το ISO 14001:2015 για Περιβαλλοντική Διαχείριση, το ISO 45001:2018 για Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία, το ISO 27001:2022 για Ασφάλεια Πληροφοριών, το ISO 22000:2018 για Ασφάλεια Τροφίμων και το ISO 37001:2016 για την αντιμετώπιση της δωροδοκίας. Παράλληλα, σε κλάδους όπως τα τρόφιμα, συναντώνται και εξειδικευμένα πρότυπα και σχήματα πιστοποίησης όπως BRC, IFS και FSSC 22000.
Η εφαρμογή συστημάτων ISO συνδέεται με βελτίωση της ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών, ενίσχυση της αξιοπιστίας μιας επιχείρησης και ευκολότερη πρόσβαση στο εμπόριο, καθώς οι εταιρείες λειτουργούν πάνω σε κοινές προδιαγραφές. Όπως σημειώνεται, τα ISO διευκολύνουν και τη συμμόρφωση με διεθνείς κανόνες και τη νομοθεσία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις αποτελούν προϋπόθεση για εξαγωγική δραστηριότητα.
Στην πράξη, τα πρότυπα εισάγουν σαφείς διαδικασίες και κανόνες, οδηγώντας σε πιο σταθερή ποιότητα, περιορισμό λαθών και αστοχιών και πιο προβλέψιμα αποτελέσματα. Παράλληλα, ενισχύεται η ασφάλεια των προϊόντων, ενώ καθιερώνεται πιο συστηματική αξιολόγηση των προμηθευτών. Οι πιστοποιήσεις λειτουργούν ως διεθνές «σήμα αξιοπιστίας», ενισχύοντας την εμπιστοσύνη πελατών και συνεργατών ότι η επιχείρηση τηρεί συγκεκριμένα πρότυπα λειτουργίας. Ταυτόχρονα, βελτιώνεται η εσωτερική οργάνωση: οι διαδικασίες αποσαφηνίζονται, οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες ορίζονται καθαρότερα, μειώνονται ασυνεννοησίες και λειτουργικά κόστη, ενώ μέσα από τη λογική της συνεχούς βελτίωσης περιορίζονται σπατάλες και επαναληπτικές εργασίες και αυξάνεται η παραγωγικότητα. Στο ίδιο πλαίσιο, χαρτογραφείται και οργανώνεται το νομοθετικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η εταιρεία.
Κοινός παρονομαστής των προτύπων, σύμφωνα με την Anodos, είναι η ανάλυση επικινδυνότητας και η αξιολόγηση κινδύνων, ώστε να αναγνωρίζονται όχι μόνο οι απειλές αλλά και οι ευκαιρίες. Μια πιστοποιημένη επιχείρηση αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, καθώς ενισχύει τις πιθανότητες προσέλκυσης νέων πελατών, συμμετοχής σε διαγωνισμούς, επέκτασης σε ξένες αγορές και αποτελεσματικότερης διαχείρισης των ενδιαφερόμενων μερών, ενώ εμφανίζεται καλύτερα προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση δυσμενών καταστάσεων.
Ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτούν οι πιστοποιήσεις και στους δημόσιους διαγωνισμούς, όπου σε πολλές περιπτώσεις θεωρούνται ουσιαστικά απαραίτητες για συμμετοχή και ανάληψη έργου. Δημόσιοι φορείς θέτουν συχνά ως προϋπόθεση την εφαρμογή συστημάτων όπως το ISO 9001:2015 για την ποιότητα, το ISO 14001:2015 για το περιβάλλον, το ISO 45001:2018 για την υγεία και ασφάλεια και το ISO 37001:2016 για τη διαχείριση της δωροδοκίας, με στόχο τη διασφάλιση αξιοπιστίας και επαγγελματισμού των υποψήφιων αναδόχων.
Στον κλάδο των τροφίμων, υπογραμμίζεται ότι η εφαρμογή των επτά αρχών του HACCP είναι καθολική, ενώ για τις περισσότερες επιχειρήσεις απαιτείται και μελέτη HACCP, βάσει του ευρωπαϊκού κανονισμού 852/2004 και της υγειονομικής διάταξης ΦΕΚ 2161Β/2017. Επιπλέον, επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό υιοθετούν συχνά ειδικότερα πρότυπα, καθώς αποτελούν απαίτηση των πελατών τους. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι για εξαγωγές ελληνικού τυροκομείου στις ΗΠΑ απαιτείται εγγραφή στο μητρώο του FDA και ορισμός υπεύθυνου ασφάλειας τροφίμων PCQI, διαφορετικά προβλέπονται αυστηρές συνέπειες, όπως δέσμευση ή ανάκληση προϊόντων και προσωρινή απαγόρευση εξαγωγών.
Από τον τουρισμό και τις υπηρεσίες έως τη βιομηχανία, τα ISO περιγράφονται ως εργαλείο που δεν περιορίζεται σε ένα «χαρτί» πιστοποίησης, αλλά σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο λειτουργίας που ενισχύει ποιότητα, ασφάλεια και αξιοπιστία, αποτελώντας κρίσιμο μοχλό βιωσιμότητας και ανάπτυξης για κάθε σύγχρονη επιχείρηση.
