«Ιθάκη»: Το βιβλίο–προοίμιο για την πολιτική επιστροφή Τσίπρα και τη μάχη για τη νέα Κεντροαριστερά

Ύστερα από δύο χρόνια έντονης, αλλά σιωπηλής προετοιμασίας στο παρασκήνιο, ο Αλέξης Τσίπρας επανεμφανίζεται δυναμικά στο δημόσιο σκηνικό με την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, της «Ιθάκης». Στην πράξη, το βιβλίο μοιάζει με το τελευταίο βήμα πριν από την επίσημη ανακοίνωση του νέου πολιτικού φορέα, με τον ίδιο στο τιμόνι και με ξεκάθαρη στόχευση τη διαμόρφωση ενός μεγάλου κεντροαριστερού χώρου. Η «Ιθάκη» λειτουργεί ως εναρκτήριο λάκτισμα της μεγάλης του επιστροφής στην κεντρική πολιτική σκηνή, σηματοδοτώντας ταυτόχρονα μια προσπάθεια επανατοποθέτησης του ίδιου και της διαδρομής του.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρεί να παρουσιάσει μια πιο ώριμη εκδοχή του εαυτού του. Σε πρώτο επίπεδο, διακρίνεται η προσπάθειά του να ασκήσει αυτοκριτική σε ζητήματα που για χρόνια αποτελούσαν βαρίδια, να αναγνωρίσει συγκεκριμένα λάθη και να ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για το πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται την πολιτική του πορεία. Παράλληλα, αξιοποιεί το βιβλίο για να πάρει αποστάσεις από πρόσωπα και πρακτικές που φαίνεται πως δεν έχουν θέση στη νέα φάση που σχεδιάζει για το μέλλον.

Το ενδιαφέρον του κοινού είναι εντυπωσιακό και έχει αιφνιδιάσει ακόμη και τους ανθρώπους του εκδοτικού οίκου Gutenberg, οι οποίοι κάνουν λόγο για φαινόμενο χωρίς προηγούμενο. Οι προπαραγγελίες εξαντλήθηκαν σε χρόνο-ρεκόρ, έγιναν δύο ανατυπώσεις πριν καν φτάσει στα βιβλιοπωλεία, ενώ οι πωλήσεις έχουν ξεπεράσει κατά περίπου 150% τις αρχικές προβλέψεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν ήδη τυπωθεί γύρω στις 15.000 κόπιες και ετοιμάζεται άμεσα νέα παρτίδα 10.000 αντιτύπων. Ο τίτλος «Ιθάκη» είναι προσωπική επιλογή του ίδιου του Τσίπρα, ενώ το εξώφυλλο έχει σχεδιαστεί ώστε να παραπέμπει καθαρά σε ένα ταξίδι επιστροφής – ταυτόχρονα πολιτικό και προσωπικό.

Σημαντικό ρόλο στη δυναμική που διαμορφώνεται έπαιξαν και οι στοχευμένες διαρροές αποσπασμάτων πριν ακόμη το βιβλίο κυκλοφορήσει. Στη δημοσιότητα δόθηκαν αποσπάσματα που περιγράφουν τις πρώτες δραματικές ημέρες στο Μέγαρο Μαξίμου, τους κρίσιμους διαλόγους με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ γύρω από το δημοψήφισμα, αλλά και πιο προσωπικές στιγμές, όπως τα γενέθλια του γιου του που ξέχασε λόγω της έντασης των εξελίξεων. Την ίδια στιγμή, περιλαμβάνονται αναφορές – σε αρκετές περιπτώσεις αιχμηρές – σε πρώην στενούς συνεργάτες του, γεγονός που έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις και νέες εντάσεις σε χώρους και πρόσωπα που μέχρι πρόσφατα κινούνταν κοντά του.

Το ενδεχόμενο πλήρους πολιτικής επανόδου του Τσίπρα, ωστόσο, δεν είναι χωρίς εμπόδια. Στη Νέα Δημοκρατία, κυβερνητικά στελέχη μιλούν πλέον σχεδόν σαν να προεξοφλούν μια αναμέτρηση μαζί του στις επόμενες εθνικές εκλογές. Η χρονιά του 2015 ανασύρεται συνεχώς ως κεντρικό σημείο κριτικής, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει δημοσίως ότι δεν θεωρεί πιθανό ο ελληνικός λαός να εμπιστευθεί εκ νέου έναν ηγέτη που «οδήγησε το πλοίο στα βράχια». Για αρκετούς αναλυτές, η επιμονή αυτή συνιστά ένδειξη ότι στο κυβερνητικό στρατόπεδο βλέπουν στον Τσίπρα τον πραγματικό αντίπαλο, περισσότερο από το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ του Νίκου Ανδρουλάκη.

Στη Χαριλάου Τρικούπη, από την άλλη πλευρά, η αμηχανία είναι εμφανής. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τσίπρας συγκεντρώνει υψηλότερα ποσοστά «δυνητικής ψήφου» από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, εξέλιξη που έχει πυροδοτήσει έντονη εσωτερική συζήτηση. Η πρόσφατη δήλωση της Ράνιας Θρασκιά ότι το ΠΑΣΟΚ είναι ανοικτό σε διάλογο με τον Τσίπρα προκάλεσε εσωτερική αναταραχή, με κορυφαία στελέχη να σπεύδουν να τη διαψεύσουν δημοσίως, κλείνοντας κάθε παράθυρο σε ένα σενάριο συνεργασίας που δεν επιθυμούν καν να συζητείται.

Σε εξίσου δύσκολη τροχιά κινείται και ο ΣΥΡΙΖΑ, που φαίνεται να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Οι τελευταίες μετρήσεις τοποθετούν το κόμμα οριακά πάνω από το κατώφλι εισόδου στη Βουλή, τροφοδοτώντας τον φόβο ότι ένας νέος πολιτικός σχηματισμός υπό τον Τσίπρα θα μπορούσε να απορροφήσει μεγάλο μέρος της επιρροής του, οδηγώντας το σε βαθιά αποδυνάμωση ή και περιθωριοποίηση. Γι’ αυτό και η ηγεσία επιμένει στη γραμμή της «σύμπραξης των προοδευτικών δυνάμεων», επιδιώκοντας να κρατήσει ανοιχτούς διαύλους και να διαμορφώσει εικόνα ευρύτερου χώρου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Σωκράτης Φάμελλος εμφανίζεται συχνά σε κοινές εκδηλώσεις με στελέχη άλλων χώρων, σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανό το αφήγημα της προοδευτικής συνεργασίας.

Εντάσεις καταγράφονται και στη Νέα Αριστερά, η οποία δείχνει να ακροβατεί στα όρια εσωτερικής ρήξης. Από τη μία πλευρά, στελέχη όπως ο Αλέξης Χαρίτσης, η Έφη Αχτσιόγλου και ο Νάσος Ηλιόπουλος μιλούν ανοιχτά για την ανάγκη συμμαχιών. Από την άλλη, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο Νίκος Φίλης και ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης απορρίπτουν κατηγορηματικά οποιοδήποτε σενάριο συνεργασίας, ιδιαίτερα με τον Αλέξη Τσίπρα. Πολλοί εξ αυτών, που προέρχονται από την «Ομπρέλα», ανέμεναν έτσι κι αλλιώς ότι οι αναφορές του στο βιβλίο δεν θα είναι κολακευτικές – ούτε για τους ίδιους, ούτε για πρόσωπα όπως η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Γιάνης Βαρουφάκης.

Η κεντρική παρουσίαση της «Ιθάκης», που έχει προγραμματιστεί για τις 3 Δεκεμβρίου στο θέατρο «Παλλάς», προδιαγράφεται περισσότερο ως πολιτική συγκέντρωση παρά ως κλασική βιβλιοπαρουσίαση. Η αίθουσα των περίπου 1.500 θέσεων αναμένεται να γεμίσει, ενώ ήδη συζητείται και δεύτερη μεγάλη εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, ώστε το μήνυμα της επιστροφής να φτάσει ισχυρά και στο κοινό της Βόρειας Ελλάδας. Όλα δείχνουν ότι η «Ιθάκη» δεν είναι απλώς ένα προσωπικό αφήγημα. Είναι ο προπομπός μιας νέας πολιτικής διαδρομής που ήδη αναδιατάσσει ισορροπίες σε όλα τα κόμματα και δημιουργεί κλίμα αναμονής για το επόμενο βήμα του Αλέξη Τσίπρα.