Κάμερες χωρίς κανόνες: Η Ασπασία Κουρουπάκη προειδοποιεί για παράνομη καταγραφή πολιτών στους δρόμους της Αθήνας

Σειρά σοβαρών θεσμικών, τεχνικών και νομικών ερωτημάτων σχετικά με την εγκατάσταση σταθερών καμερών σε 600 λεωφορεία του ΟΑΣΑ φέρνει στη Βουλή η βουλευτής της ΝΙΚΗΣ στον Βόρειο Τομέα Αθηνών, Ασπασία Κουρουπάκη.

Η πρωτοβουλία αφορά τον διαγωνισμό που δημοσιεύθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2025 από την Ο.ΣΥ. Μ.Α.Ε. για την προμήθεια και λειτουργία «Συστήματος Καταγραφής και Ανάλυσης Συνθηκών Οδικού Δικτύου» με αριθμό πρωτοκόλλου 90861/02-11-2025. Σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα, το έργο προβλέπει την εγκατάσταση καμερών που θα καταγράφουν τόσο την κυκλοφορία όσο και τις τροχαίες παραβάσεις, με απευθείας αποστολή των δεδομένων σε αρμόδιο φορέα, όπως προβλέπει το άρθρο 107 του νέου ΚΟΚ (ν. 5209/2025).

Το νέο σύστημα, όπως περιγράφεται λεπτομερώς στα έγγραφα, θα συλλέγει και θα μεταφορτώνει αυτόματα δεδομένα όπως ταχύτητα κυκλοφορίας, παράβαση ερυθρού σηματοδότη, λωρίδες κυκλοφορίας, χρήση ζώνης, παραβίαση αποκλειστικών λωρίδων και παράτυπα παρκαρίσματα. Παρότι η κυβέρνηση και η Ο.ΣΥ. παρουσιάζουν την τεχνολογία αυτή ως εργαλείο ενίσχυσης της οδικής ασφάλειας, η βουλευτής της ΝΙΚΗΣ επισημαίνει ότι η διαδικασία εγείρει κρίσιμα ζητήματα προσωπικών δεδομένων και απουσίας σαφούς θεσμικού πλαισίου.

Η κ. Κουρουπάκη ζητά αρχικά να διευκρινιστεί εάν υπάρχει Κοινή Υπουργική Απόφαση που εξειδικεύει τη χρήση των καμερών αυτών, όπως απαιτεί το άρθρο 107 του ΚΟΚ, και γιατί οι προβλέψεις της δεν περιλαμβάνονται ρητά στους όρους του διαγωνισμού.

Θέτει επίσης ζήτημα για το ποιος θα έχει πρόσβαση στα καταγεγραμμένα δεδομένα, δεδομένου ότι οι κάμερες θα καταγράφουν παραβάσεις χωρίς την παρουσία αστυνομικού οργάνου, ενώ η βεβαίωση των παραβάσεων θα πρέπει να γίνεται από αρμόδια αρχή – κάτι που δεν προβλέπεται ρητά στη διαδικασία.

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της ερώτησης αφορά την απουσία προειδοποιητικής σήμανσης. Το άρθρο 107, παράγραφος 4, ορίζει ότι οι κάμερες επιτρέπεται να λειτουργούν μόνο αν υπάρχει σταθερή ή κινητή προειδοποίηση προς τους οδηγούς. Η προκήρυξη ωστόσο δεν περιλαμβάνει καμία σχετική δέσμευση. Η βουλευτής ζητά να μάθει πώς θα εξασφαλιστεί η νομιμότητα της χρήσης των καμερών, όταν 600 λεωφορεία θα κυκλοφορούν καταγράφοντας παραβάσεις χωρίς να έχει προβλεφθεί η αναγκαία ενημέρωση των πολιτών.

Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται και για το ποιος θα διαχειρίζεται τελικά τα δεδομένα. Σύμφωνα με τα έγγραφα του διαγωνισμού, προβλέπεται η συμμετοχή ιδιωτικής εταιρείας που θα αναλάβει ρόλο «φορέα διαχείρισης δικτύου καμερών», γεγονός που –όπως σημειώνει η κ. Κουρουπάκη– δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα για τη διασύνδεση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων με δημόσια αρχεία, χωρίς ρητές απαγορεύσεις για παρεμβάσεις ή παράνομες χρήσεις. Η ίδια διερωτάται πώς είναι δυνατόν ένας ιδιωτικός φορέας να διαχειρίζεται δεδομένα που προέρχονται από καταγραφή πολιτών σε δημόσιο δρόμο, εφόσον δεν έχουν προβλεφθεί αυστηρά θεσμικά πλαίσια ή μηχανισμοί εποπτείας.

Τέλος, η βουλευτής της ΝΙΚΗΣ αναδεικνύει ένα ακόμη κενό: το ενδεχόμενο οι οδηγοί των λεωφορείων να συμμετέχουν άθελά τους σε διαδικασία καταγραφής παραβάσεων και να αντιμετωπίσουν ευθύνη χωρίς να το γνωρίζουν. Καθώς οι κάμερες θα λειτουργούν αυτόματα, τίθενται ζητήματα για το κατά πόσο οι ίδιοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπόλογοι σε περίπτωση αμφισβήτησης των δεδομένων.

Με την ερώτηση αυτή, η ΝΙΚΗ ανοίγει ένα κρίσιμο μέτωπο δημόσιας συζήτησης: η τεχνολογία στους δρόμους δεν μπορεί να εφαρμόζεται πρόχειρα, χωρίς ξεκάθαρους κανόνες προστασίας των προσωπικών δεδομένων, χωρίς θεσμική κατοχύρωση και χωρίς διαφάνεια. Όπως τονίζει η βουλευτής, το Υπουργείο οφείλει να διευκρινίσει άμεσα το πλαίσιο λειτουργίας των καμερών, πριν προχωρήσει μια τόσο εκτεταμένη εγκατάσταση που αγγίζει ζητήματα ιδιωτικότητας, ασφάλειας και δημοκρατικού ελέγχου.