Κυκλάδες: Ανεβαίνει η αγωνία καθώς κλιμακώνονται οι σεισμοί

Οι συνεχείς σεισμοί που καταγράφονται στις Κυκλάδες από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στις τοπικές κοινότητες και τις αρμόδιες Αρχές, οι οποίες βρίσκονται σε επιφυλακή για την παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας και την προστασία των πολιτών. Συγκεκριμένα, τις τελευταίες ημέρες, η περιοχή της Θήρας και των γύρω νησιών πλήττεται από μια έντονη σεισμική ακολουθία, η οποία έχει καταγραφεί από τους σεισμογράφους ως ιδιαίτερα δραστήρια, με πάνω από 200 σεισμικές δονήσεις από την 1η Φεβρουαρίου.

Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι οι σεισμοί που καταγράφονται είναι τεκτονικής προέλευσης και σχετίζονται με υποθαλάσσια ρήγματα στην περιοχή της Ανύδρου, δηλαδή μεταξύ των νησιών Θήρα και Αμοργός. Η σεισμική δραστηριότητα δεν συνδέεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα, όπως αρχικά ανησυχούσαν κάποιοι κάτοικοι, καθώς η καλδέρα της Σαντορίνης παραμένει ήρεμη, χωρίς ενδείξεις ενεργοποίησης του ηφαιστείου. Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις των επιστημόνων, η αυξημένη σεισμική δραστηριότητα εντείνει την ανησυχία για τον ενδεχόμενο εκδήλωσης ισχυρότερου σεισμού, δεδομένου ότι το μήκος του ενεργού ρήγματος στην περιοχή έχει μεγαλώσει το τελευταίο διάστημα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σεισμική ακολουθία στη θαλάσσια περιοχή της Ανύδρου περιλαμβάνει συνεχείς σεισμικές δονήσεις, με την ισχυρότερη να καταγράφεται στα 4,9 Ρίχτερ. Οι σεισμολογικές έρευνες δείχνουν ότι το μέγεθος του ρήγματος που έχει ενεργοποιηθεί τα τελευταία 48ωρα φτάνει περίπου τα 30 χιλιόμετρα, καλύπτοντας το νότιο τμήμα του ρήγματος που είχε ενεργοποιηθεί κατά τον σεισμό του 1956. Ειδικότερα, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι οι σεισμοί συνεχίζουν να μετατοπίζονται σταδιακά προς τα βόρεια-ανατολικά, επηρεάζοντας περιοχές κοντά στις ακτές της Αμοργού, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την εκτίμηση του επόμενου πιθανότατα ισχυρότερου σεισμού.

Η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και Μείωσης της Σεισμικής Διακινδύνευσης, καθώς και η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, συνεδρίασαν και αποφάσισαν την εφαρμογή μιας σειράς προληπτικών μέτρων για την προστασία των κατοίκων και των επισκεπτών των νησιών που πλήττονται από την σεισμική δραστηριότητα. Τα μέτρα περιλαμβάνουν το κλείσιμο των σχολείων στη Θήρα, την Ανάφη, την Ίο και την Αμοργό μέχρι την Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2025, καθώς και την έκδοση συστάσεων για την αποφυγή συγκεντρώσεων σε εσωτερικούς χώρους και την απομάκρυνση από επικίνδυνες περιοχές όπως τα εγκαταλελειμμένα κτίρια και τα λιμάνια.

Επιπλέον, οι Αρχές συμβουλεύουν τους κατοίκους να προχωρήσουν σε ενέργειες πρόληψης, όπως η απομάκρυνση επικίνδυνων αντικειμένων από τα σπίτια τους (π.χ. βαριά αντικείμενα που μπορεί να πέσουν ή ψευδοροφές), να ελέγξουν την κατάσταση των κολυμβητικών δεξαμενών, απομακρύνοντας τα νερά από τις πισίνες, και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά τη μετακίνησή τους, ειδικά σε περιοχές με έντονες κλίσεις όπου είναι πιθανό να εκδηλωθούν κατολισθήσεις. Ειδικά σε περίπτωση νέας ισχυρής σεισμικής δόνησης, συστήνεται άμεση απομάκρυνση από τις παράκτιες περιοχές για την αποφυγή κινδύνου από πιθανό τσουνάμι ή άλλες δευτερεύουσες επιπτώσεις.

Στη διάρκεια των τελευταίων ημερών, η Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου έχει κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις της και βρίσκεται σε πλήρη συνεργασία με τις τοπικές Αρχές και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης για την υποστήριξη των πληττόμενων περιοχών. Έχουν πραγματοποιηθεί αυτοψίες από ειδικούς και συνεργεία του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), ενώ εκτάκτως έχουν τοποθετηθεί προστατευτικά πλέγματα σε σημεία της Σαντορίνης για την προστασία από κατολισθήσεις που προκαλούνται από τις συνεχείς σεισμικές δονήσεις.

Επιπρόσθετα, η αεροπορική εταιρεία SKY express και άλλοι φορείς έχουν προγραμματίσει έκτακτες πτήσεις για την απομάκρυνση των κατοίκων και των επισκεπτών από τη Σαντορίνη και τα άλλα νησιά της περιοχής, ενώ παράλληλα, έχουν προγραμματιστεί και έκτακτα πλοϊκά δρομολόγια για τη διευκόλυνση των μετακινήσεων.

Ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σε δηλώσεις του, τόνισε ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο έντονης σεισμικής ακολουθίας, και αν και το ενδεχόμενο ισχυρότερου σεισμού είναι υπαρκτό, η πιθανότητα να φτάσουμε σε μεγάλους σεισμούς, όπως 7,7 Ρίχτερ, είναι εξαιρετικά μικρή. Επέστησε όμως την προσοχή στο γεγονός ότι η προσεισμική ακολουθία ενδέχεται να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες ή μήνες, και η ετοιμότητα είναι απαραίτητη για την προστασία των πολιτών.

Η κατάσταση παραμένει σε πλήρη επιφυλακή, και οι Αρχές συνεχίζουν να παρακολουθούν την εξέλιξη του φαινομένου με στόχο να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την προστασία των κατοίκων και των επισκεπτών στην περιοχή.

Στα πλάνα που καταγράφηκαν λίγο μετά τις 12:30 το μεσημέρι της Δευτέρας στον όρμο του Αθηνιού, φαίνεται η σκόνη που έχει σηκωθεί μετά από κατολίσθηση:

🌋 Βρυχάται η γη κάτω από την Σαντορίνη έχουνε ξεκινήσει από τις πρωινές ώρες κατολισθήσεις στην Καλντέρα pic.twitter.com/d47Alroqp1

— Forecast Weather Greece (@ForecastGreece) February 3, 2025

Έκτακτο δρομολόγιο για Σαντορίνη βάζει η ATTICA GROUP με το επιβατικό οχηματαγωγό Κίσσαμος το οποίο εκτελεί την γραμμή Ηράκλειο – Πειραιάς και απόψε θα κάνει μία παράκαμψη για να περάσει και από το λιμάνι της Σαντορίνης. Αποπλέει από Ηράκλειο στις 21.00 και αναμένεται στην Σαντορίνη 01.00 η ώρα τα ξημερώματα Τρίτης.

Μετασχηματιστές, γεννήτριες και καλώδια μέσα σε νταλίκες του ΔΕΔΔΗΕ έφθασαν στη Σαντορίνη ώστε να είναι προετοιμασμένες οι Αρχές να τροφοδοτήσουν με ρεύμα το νησί σε περίπτωση black out.

Εγκαταλείπουν οι κάτοικοι την Σαντορίνη

Πολλοί άνθρωποι έχουν ξεκινήσει ήδη να φεύγουν από τα νησί της Σαντορίνης. Η εκπαιδευτικός Καρολίνα Ρικάκη από την Σαντορίνη, δήλωσε πως: «Υπάρχει πολύς κόσμος που θέλει να φύγει, αλλά υπάρχουν άτομα με παιδιά και πρέπει να δώσουν μία περιουσία. Τα αεροπλάνα χθες έκαναν 450 ευρώ. Μία 4μελής οικογένεια πού να πάει;».

Σε σχέση με τις οδηγίες που έχουν δοθεί στους κατοίκους του νησιού, ανέφερε:

«Να αποφύγουμε την Καλντέρα, τα λιμανάκια κάτω στην θάλασσα, τις παραλίες. Μας έχουν ενημερώσει για τα σημεία σε περίπτωση εκκένωσης. Πολλοί διανυκτέρευσαν στα αυτοκίνητά τους. Πολλοί άνθρωποι έμειναν στην πλατεία ενώ πολλοί συνάδελφοι που έχουν φύγει ήδη με τα πλοία. Τα σχολεία είναι κλειστά».

Αμοργός

Έντονη είναι η ανησυχία και στην Αμοργό. Η αντιδήμαρχος του νησιού, Καλλιόπη Δεσποτίδη, ανέφερε:

«Είναι κάτι που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Χθες συνεδρίασε το τοπικό όργανο της Πολιτικής Προστασίας και βγήκε ανακοίνωση με τα σημεία συγκέντρωσης, και στη συνέχεια βγήκε για τα σχολεία πως θα παραμείνουν κλειστά. Από χθες κλιμάκιο πυροσβεστικής από τη Νάξο ήρθε στο νησί και περιμένουμε και δυνάμεις από το ΕΚΑΒ προκειμένου να είμαστε έτοιμα αν συμβεί κάτι άσχημο. Από χθες και προχθές είναι έντονες οι δονήσεις».

Για ακόμα μια μέρα σχηματίζονται ουρές έξω από ταξιδιωτικά πρακτορεία. Οι θέσεις στα πλοία και στα αεροπλάνα με προορισμό την Αθήνα αποδεικνύονται απειροελάχιστες μπροστά στην ζήτηση που υπάρχει.

Η νύχτα που πέρασε βρήκε πολλούς να κοιμούνται στα αυτοκίνητα και σε χώρους που είχαν στηθεί προληπτικά σκηνές. Κάποιοι περίμεναν στο λιμάνι να φτάσει το πλοίο με προορισμό τον Πειραιά και άλλοι έσπευσαν στο αεροδρόμιο του νησιού για να βρουν εισιτήριο.

Ένα από τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι να αδειάσουν οι πισίνες στην Καλντέρα καθώς όπως εξηγούν οι ειδικοί η κίνηση του νερού σε περίπτωση ισχυρού σεισμού μπορεί να προκαλέσει ζημιές στις κατασκευές και να αυξήσει τους κινδύνους καταρρεύσεων.

Οι έλεγχοι για τυχόν ζημιές και τη στατικότητα των κτιρίων βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι Αρχές ξεκαθαρίζουν ότι η κινητοποίηση είναι προληπτική και πως ο χειρότερος σύμβουλος σε τέτοιες καταστάσεις είναι ο πανικός.

«Έχει μεγαλώσει το συνολικό μήκος του ενεργοποιημένου ρήγματος το τελευταίο 48ωρο»

Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, δήλωσε πριν από λίγο:

«Βρισκόμαστε σε μία έντονα εξελισσόμενη σεισμική δράση, ιδίως το τελευταίο Σαββατοκύριακο. Υπάρχει αύξηση του πλήθους και των μεγεθών των σεισμών, και τα επίκεντρα των σεισμών μετατοπίζονται πως τα βόρεια ανατολικά και κινούνται παράλληλα περίπου προς τις ακτές της Αμοργού. Αυτό σημαίνει πως έχει μεγαλώσει το συνολικό μήκος του ενεργοποιημένου ρήγματος το τελευταίο 48ωρο, είναι περίπου 30χλμ, το οποίο αποτελεί το νότιο τμήμα και μικρό τμήμα του μεγάλου ρήγματος που ενεργοποιήθηκε το 1956. Τα χαρακτηριστικά που ανέφερα μας έδειξαν πως βρισκόμαστε σε μία προσεισμική ακολουθία. Το ενδεχόμενο ισχυρότερου σεισμού είναι υπαρκτό. Είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να δούμε όμως το 7,7 Ρίχτερ. Πιο ρεαλιστικά μεγέθη είναι πιθανά. Να θυμίσω πως στο Αρκαλοχώρι η προσεισμική ακολουθία διήρκησε 4 μήνες. Να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτό το ενδεχόμενο».

«Μπορεί να δούμε τσουνάμι αλλά θα είναι μικρό»

Ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ, Ευθύμιος Λέκκας βρέθηκε στην Σαντορίνη για να κάνει τη δική του αυτοψία.

«Πριν από μία ώρα περίπου τελείωσε η κοινή συνεδρίαση των 2 επιτροπών, της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και της Επιτροπής Εκτίμησης Ηφαιστειακού Κινδύνου και συμμετείχαν εκπρόσωποι από όλα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια της χώρας. Έγινε ανταλλαγή των νέων δεδομένων και η κοινή συνιστώσα όλων των συναδέλφων ήταν η εξής: η σεισμική δραστηριότητα που εξελίσσεται κοντά στην Αμοργό, δεν θα πάψει αύριο, αλλά θα διαρκέσει μερικές μέρες στα ίδια μεγέθη. Το δεύτερο είναι πως δεν πρόκειται να πάμε σε πολύ μεγάλα μεγέθη. Είναι μικρά τα ρήγματα και δεν μπορούν να δώσουν μεγάλο σεισμό. Δεν θα ξαναδούμε σεισμό όπως το 1956. Τα 6 Ρίχτερ είναι το ακραίο σενάριο. Υπάρχει μία ηφαιστειακή δραστηριότητα, μικρή, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την εξελισσόμενη σεισμική ακολουθία. Μπορεί να δούμε τσουνάμι αλλά θα είναι μικρό. Ο κόσμος δεν θα πρέπει να πανικοβάλλεται».

«Είμαστε σε διαρκή εγρήγορση για την πιθανή ενεργοποίησης του ηφαιστείου»

Ο ηφαιστειολόγος και τέως πρόεδρος Ινστιτούτου Μελέτης & Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης, Γιώργος Βουγιουκαλάκης, είπε:

«Από τα στοιχεία που έχουμε ξέρουμε πως το ενεργό ηφαίστειο που βρίσκεται μέσα στην Καλντέρα, βρίσκεται σε μία πρώτη φάση μικρής ανησυχίας, την παρακολουθούμε με πλήθος μηχανημάτων και είμαστε σε διαρκή εγρήγορση. Πιθανά να εξελιχθεί όπως το 2011, δηλαδή να ‘κοιμηθεί’ το ηφαίστειο. Για το υποθαλάσσιο ηφαίστειο, το Κολούμπο, τα στοιχεία που έχουμε δεν δείχνουν να έχει επηρεαστεί με οποιονδήποτε τρόπο».

Το επίκεντρο των σεισμών στη νησίδα Άνυδρος

Το μικρό νησάκι, η βραχονησίδα Άνυδρος, είναι στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού. Τις τελευταίες δέκα ημέρες έχουν καταγραφεί 550 σεισμοί, με την σεισμική δραστηριότητα να βρίσκεται όπως φαίνεται σε πλήρη εξέλιξη.

Στο «νησί των Ρίχτερ», όπως το λένε οι ντόπιοι, βρίσκεται το κύριο ρήγμα, αυτό της Αμοργού και συνδέει την Σαντορίνη με την Αμοργό. Είναι το ρήγμα το οποίο είχε δώσει στην περιοχή το 1956 τον σεισμό 7,6 Ρίχτερ.

Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο ρήγμα που βρίσκεται κάτω από τη νησίδα της Άνυδρου ενεργοποιεί και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο στο Κολόμπο, στο οποίο μέχρι στιγμής δεν έχει σημειωθεί δραστηριότητα.

Από την αυτοψία στη νησίδα Άνυδρος παρατηρήθηκε ότι η στάθμη της θάλασσας έχει κατέβει, κι όπως λένε οι ναυτικοί αυτό το σημάδι είναι λίγο ανησυχητικό.

Οι χώροι συγκέντρωσης ανά οικισμό στην Αμοργό

• Παρότι δεν προκαλούν τσουνάμι όλοι οι σεισμοί μείνετε σε εγρήγορση.
• Παρατηρείστε αν υπάρχει σημαντική αύξηση ή πτώση της στάθμης του ύδατος, γεγονός που αποτελεί φυσική προειδοποίηση.
• Απομακρυνθείτε από τη θάλασσα και κατευθυνθείτε σε περιοχές της ενδοχώρας με μεγαλύτερο υψόμετρο. Ένα τσουνάμι μικρού μεγέθους σε ένα σημείο της ακτής μπορεί να μεταβληθεί σε μεγάλο τσουνάμι, σε απόσταση χιλιομέτρων.
• Μείνετε μακριά από την ακτή. Το τσουνάμι δεν αποτελείται μόνο από ένα μόνο κύμα αλλά από μια σειρά από κύματα οπότε επιστρέψτε μόνο αφού ενημερωθείτε από τις αρμόδιες Aρχές ότι δεν υπάρχει κίνδυνος.
• Μην πλησιάζετε τις ακτές για να παρακολουθήσετε ένα επερχόμενο τσουνάμι. Όταν το δείτε ίσως είναι αργά για να το αποφύγετε.

Ενα κανάλι στο Υoutube δείχνει τον χάρτη με την σεισιμική δραστηριότητα, αντλώντας στοιχεία από το Αμερικανικό σεισολογικό Ινστιτούτο

Τι αποφάσισαν οι σεισμολόγοι

Live εικόνα από το ηφαίστειο της Σαντορίνης

Ο καθηγητής Κώστας Συνολάκης, ειδικός σε φυσικές καταστροφές και ακαδημαϊκός στο Πολυτεχνείο Κρήτης, μίλησε για τις πρόσφατες σεισμικές δονήσεις που καταγράφηκαν στην υποθαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, αναλύοντας τα σενάρια που εξετάζονται από τους επιστήμονες και την Πολιτεία. Όπως εξήγησε, υπάρχουν τρία βασικά ενδεχόμενα:

1. Ενεργοποίηση ρήγματος: Το πρώτο σενάριο αφορά την ενεργοποίηση ενός ρήγματος, πιθανόν του ρήγματος που προκάλεσε τον μεγάλο σεισμό του 1956, ο οποίος είχε μέγεθος 7,5 Ρίχτερ. Ωστόσο, όπως σημείωσε, δεν αναμένεται να είναι τόσο ισχυρός σεισμός αυτή τη φορά.
2. Ενεργοποίηση ηφαιστείου της καλντέρας της Σαντορίνης: Το δεύτερο σενάριο αφορά την πιθανότητα να ενεργοποιηθεί το ηφαίστειο που βρίσκεται στην καλντέρα της Σαντορίνης.
3. Υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο: Το τρίτο σενάριο σχετίζεται με το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, το οποίο βρίσκεται βόρεια της Σαντορίνης και μπορεί να έχει ενεργοποιηθεί.

Όσον αφορά την ηφαιστειακή δραστηριότητα, ο καθηγητής αναφέρθηκε στην ιστορία της Σαντορίνης, σημειώνοντας ότι η τελευταία μεγάλη έκρηξη έγινε πριν από 3.500 χρόνια (η Μινωική έκρηξη), ενώ η τελευταία μικρότερη έκρηξη σημειώθηκε το 1950. Η Σαντορίνη φαίνεται να ακολουθεί έναν κύκλο εκρήξεων περίπου κάθε 50 χρόνια, με την επόμενη να εκτιμάται ότι θα είναι μικρότερη σε ένταση.

Ο κ. Συνολάκης τόνισε τη σημασία της προετοιμασίας για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων καταστροφών και επισήμανε ότι η σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη πιθανόν να διαρκέσει αρκετούς μήνες, όπως συνέβη και το 2011. Όσο αφορά το ενδεχόμενο τσουνάμι, εξήγησε ότι εξαρτάται από το μέγεθος του σεισμού και την τύχη της έκρηξης, αλλά η Πολιτεία είναι σε επιφυλακή και θα χρησιμοποιηθεί το σύστημα 112 για την έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων.

Τέλος, αναφορικά με ενδεχόμενες εκκενώσεις, ο καθηγητής ανέφερε ότι προς το παρόν δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, αλλά αυτό θα αξιολογηθεί συνεχώς, ανάλογα με την εξέλιξη της κατάστασης.