Ένα αρχαίο ιωνικό κιονόκρανο που είχε κλαπεί πριν από περισσότερα από εξήντα χρόνια από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας επέστρεψε στη χώρα μας, σε μια πράξη που συγκίνησε τις ελληνικές αρχές και έγινε είδηση σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Το κειμήλιο, κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο και διαστάσεων περίπου 23 εκατοστών ύψους και 33 εκατοστών πλάτους, είχε αφαιρεθεί τη δεκαετία του 1960 από το περίφημο Λεωνιδαίο — τον μεγάλο πολυτελή ξενώνα του 4ου αιώνα π.Χ. που φιλοξενούσε επίσημους επισκέπτες κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων.
German woman who stole 2,400-year-old Greek relic returns it 50 years later: ‘Never too late to do the right thing’ https://t.co/nbWNkLoSSF pic.twitter.com/lmJ1S1Aasf
— New York Post (@nypost) October 13, 2025
Η γυναίκα που το είχε αφαιρέσει, τότε νεαρή τουρίστρια από τη Γερμανία, κράτησε το αντικείμενο στο σπίτι της για δεκαετίες, ώσπου πρόσφατα αποφάσισε να το επιστρέψει, δηλώνοντας ότι την παρακίνησε η ηθική υποχρέωση και η επιθυμία να επανορθώσει το λάθος της. Το αρχαίο αντικείμενο παραδόθηκε οικειοθελώς στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ, το οποίο ανέλαβε να μεσολαβήσει για τον επαναπατρισμό του.
Η επίσημη τελετή παράδοσης πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή στο Συνεδριακό Κέντρο της Αρχαίας Ολυμπίας, παρουσία εκπροσώπων του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, αρχαιολόγων και πανεπιστημιακών. Το υπουργείο Πολιτισμού εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τη Γερμανίδα πολίτη, τονίζοντας ότι η πράξη της αποδεικνύει πως «ποτέ δεν είναι αργά για να κάνεις το σωστό».
Η συγκεκριμένη επιστροφή αποτελεί το τρίτο σημαντικό τεχνούργημα που επαναπατρίζεται από το Πανεπιστήμιο του Μύνστερ τα τελευταία χρόνια. Το 2019 είχε επιστραφεί στην Ελλάδα το Κύπελλο Μπρεάλ, συνδεδεμένο με τον Ολυμπιονίκη Σπύρο Λούη των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ το 2024 είχε επιστραφεί ένα μαρμάρινο ανδρικό κεφάλι ρωμαϊκής εποχής από τη Θεσσαλονίκη.
Κατά τη διάρκεια της τελετής, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, χαρακτήρισε την επιστροφή του κιονόκρανου «ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή για την Ελλάδα και τη Γερμανία», υπογραμμίζοντας ότι «ο πολιτισμός και η ιστορία δεν γνωρίζουν σύνορα, αλλά απαιτούν συνεργασία, υπευθυνότητα και αμοιβαίο σεβασμό». Όπως είπε, «κάθε τέτοια επιστροφή αποτελεί πράξη αποκατάστασης της δικαιοσύνης και γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους λαούς».
Από την πλευρά του, ο δρ. Τόρμπεν Σράιμπερ, επιμελητής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου του Μύνστερ, διαβεβαίωσε ότι το ίδρυμα θα συνεχίσει να επιστρέφει κάθε αντικείμενο που αποδεικνύεται ότι έχει αποκτηθεί παράνομα, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Ποτέ δεν είναι αργά για να κάνουμε το σωστό, το ηθικό και το δίκαιο».
Το Λεωνιδαίο, από όπου προέρχεται το κιονόκρανο, ήταν ένα από τα σημαντικότερα οικοδομήματα της Αρχαίας Ολυμπίας. Κτίστηκε γύρω στο 330 π.Χ. στη νοτιοδυτική γωνία του ιερού της Άλτεως και χρησίμευε ως πολυτελής ξενώνας για τους επίσημους επισκέπτες των Ολυμπιακών Αγώνων. Οφείλει το όνομά του στον Νάξιο αρχιτέκτονα και χορηγό του, Λεωνίδη, όπως αναφέρει αναθηματική επιγραφή σε τμήματα του επιστυλίου της εξωτερικής ιωνικής στοάς: «Λεωνίδης Λεωτού Νάξιος εποίησε».
Το κτίσμα ήταν σχεδόν τετράγωνο, με εξωτερικές ιωνικές κιονοστοιχίες συνολικά 138 κιόνων ύψους 5,55 μέτρων, και εσωτερική αυλή με περιστύλιο από 44 δωρικούς κίονες. Τα δωμάτια αναπτύσσονταν γύρω από την αυλή, με τα πιο ευρύχωρα στη δυτική πλευρά, ενώ στα ρωμαϊκά χρόνια υπέστη παρεμβάσεις και μετατράπηκε σε κατοικία Ρωμαίων αξιωματούχων. Τότε δημιουργήθηκε και διακοσμητική λίμνη στην κεντρική αυλή.
Το Λεωνιδαίο αποκαλύφθηκε πλήρως κατά τις γερμανικές ανασκαφές του 19ου και 20ού αιώνα, ενώ το 2003 πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και στερέωσης. Σήμερα, τμήματα της διακοσμητικής πήλινης σίμης του κτηρίου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, όπου πλέον το αρχαίο κιονόκρανο που επέστρεψε θα βρει τη θέση του, ως σύμβολο πολιτιστικής δικαιοσύνης και ιστορικής αποκατάστασης.
