Τα Χριστούγεννα είναι η λαμπρότερη γιορτή του χρόνου για μικρούς και μεγάλους. Αυτή την εποχή, διαπνεόμαστε από αγάπη, στοργή και δοτικότητα περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο του έτους. Κάνουμε φιλανθρωπίες και δώρα, φτιάχνουμε γλυκά και εδέσματα, περνάμε χρόνο με φίλους και συγγενείς. Τα Χριστούγεννα προσπαθούμε όλοι να γίνουμε λίγο καλύτεροι άνθρωποι, σαν ένα αγαθοποιό πνεύμα να εγκολπώνεται μέσα μας και να αναδεικνύει την καλύτερη εκδοχή μας. Ξυπνούν τα εσωτερικά μας παιδιά και προσμένουν την ανταμοιβή τους για την καλή τους διαγωγή, καθώς υποδέχονται το νέο χρόνο, διαλαλώντας «Ήμουν πολύ καλός όλη τη χρονιά», κι ας μην ήταν.
Κάθε χρόνο στολίζουμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το δέντρο της ζωής μας. Τα κλαδιά του συμβολίζουν τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, οι ρίζες του τις δικές μας ρίζες, δηλαδή την καταγωγή μας, ενώ οι αυλακώσεις του κορμού τις εμπειρίες μας, που εγγράφονται στον ψυχισμό μας και πλέκουν τη «μοίρα» μας. Σημειώνεται πως το πράσινο χρώμα, κατά τη θεωρία του Γιουνγκ, αποτελεί σύμβολο ανάπτυξης.
Βασικό στολίδι είναι τα φωτάκια-ελπίδες. Κάτω από το δέντρο μας απιθώνουμε επιμελώς το παρόν μας – το “present” στα αγγλικά έχει διττή σημασία, «δώρο» και «παρόν»– με φανταχτερά περιτυλίγματα εν είδει λιπάσματος. Τις επιτυχίες μας και τις αποτυχίες μας, τα κατορθώματα και τα λάθη μας, σχέσεις και ανθρώπους, ελπίδες ματαιωμένες και άλλες φλογισμένες, περιπάθειες, ηδυπάθειες, συμπάθειες και εγωπάθειες. Όσο καλύτερο το λίπασμα, τόσο πιο θαλερό και ζηρώδες θα είναι το δέντρο μας.
Η γιορτινή ατμόσφαιρα, ωστόσο, είναι διαποτισμένη και από μία υποψία νοσταλγικής μελαγχολίας. Τις γιορτινές μέρες αφυπνίζονται και επιδράμουν αναμνήσεις, αφήνοντάς μας γλυκόπικρη γεύση. Ο άνθρωπος, ωστόσο, μέσω της ανάκλησης πεπερασμένων στιγμών και εποχών εξασφαλίζει την αίσθηση συνέχειας του εαυτού. Ποιος ήταν, ποιος είναι και πως αυτό που είναι παρέχει συγκεκριμένες προοπτικές για το πώς θα εξελιχθεί. Επίσης, ενισχύει το αίσθημα του ανήκειν. Στα γιορτινά τραπέζια, που σμίγουν συνήθως οι οικογένειες, η εξιστόρηση ιστοριών από τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη χαλυβδώνει την οικογενειακή παράδοση, που συνέχει χάρη σε αυτές τις αφηγήσεις και τις επόμενες γενιές.
Επιπλέον, η νοσταλγία περιέχει και έναν ισχυρό σπόρο αισιοδοξίας, ειδικά εάν την εποχή που μας επισκέπτεται, δε μας βρίσκει και στα καλύτερα μας. Αναπολώντας τα παλιά, τότε που είμασταν πιο ευτυχισμένοι σε σχέση με το παρόν, μας υπενθυμίζει πως η ευτυχία και η δυστυχία είναι εναλλασσόμενες καταστάσεις στη ζωή. Κάποτε η ευτυχία θα μας γνέψει, αρκεί να «γρηγορούμε, ότι ουκ οίδαμεν την ημέραν ουδέ την ώραν».
Στο παρελθόν, ωστόσο, δεν ανήκουν μονάχα οι ευτυχισμένες στιγμές, αλλά και λάθη μας, που ενίοτε απέβησαν ολέθρια. Είναι ανακουφιστικό να γνωρίζουμε πως πλέον δε μας απειλούν άμεσα. Εξάρεται, συνεπώς, ο καθαρτικός, αλλά και προστατευτικός χαρακτήρας της νοσταλγίας, καθώς η ανάκληση μία οδυνηρής εμπειρίας θα αποτρέψει την επανάληψή της.
…Και καθώς εξυφαίνεται το ξόρκι της νοσταλγίας και ο κόσμος παρασύρεται σε μία συνωμοσία αγάπης, ακούγονται «Καλά Χριστούγεννα» χρωματισμένα με την προσμονή της επιστροφής μίας πάλαι ποτέ αθωότητας, που πίστευε στα θαύματα.
Πέτυ Ρεΐση,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Αναλύτρια Ομάδας
Πηγές:
Φέτος τα Χριστούγεννα ας στολίσουμε ένα διαφορετικό δέντρο, Δήμητρα Διδαγγέλου, Ψυχο-γραφήματα
Γιατί νιώθουμε νοσταλγία στις γιορτές; Απαντά η καθηγήτρια ψυχολογίας Krystine Batcho, Ελεάνα Πανδιά, Ψυχο-γραφήματα
