Νέα μελέτη του Στάνφορντ φωτίζει τον μηχανισμό πίσω από τη μυοκαρδίτιδα που προκαλούν τα εμβόλια mRNA

Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ επιχειρεί να απαντήσει σε ένα από τα πιο επίμονα ερωτήματα της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας: με ποιον ακριβώς τρόπο τα εμβόλια mRNA για την COVID-19 μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να οδηγήσουν σε μυοκαρδίτιδα. Οι ερευνητές περιγράφουν έναν μηχανισμό δύο φάσεων, όπου δύο συγκεκριμένες χημικές ουσίες δρουν συνεργικά και προκαλούν βλάβη στον καρδιακό μυ, ανοίγοντας τον δρόμο για στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης.

Ο επικεφαλής της έρευνας, καρδιολόγος Δρ Τζόζεφ Γου, διευθυντής του Ινστιτούτου Καρδιαγγειακής Έρευνας του Στάνφορντ, εξήγησε ότι οι επιστήμονες δέχονται επίμονα ερωτήματα σχετικά με το πώς ακριβώς ο εμβολιασμός μπορεί να πυροδοτήσει φλεγμονή στην καρδιά. Η ομάδα του αποφάσισε να αποτυπώσει με ακρίβεια τον μηχανισμό, αξιοποιώντας πειράματα τόσο σε ανθρώπινα κύτταρα όσο και σε ποντίκια, προκειμένου να καθοριστεί τι συμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα αμέσως μετά τη λήψη ενός εμβολίου τεχνολογίας mRNA.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι όταν το mRNA εισέρχεται στον οργανισμό, τα πρώτα ανοσοκύτταρα που το συναντούν —τα μακροφάγα— ενεργοποιούν απότομα την παραγωγή της κυτοκίνης CXCL10. Η ουσία αυτή λειτουργεί σαν «σήμα συναγερμού», προσελκύοντας επιπλέον ανοσοκύτταρα στο σημείο. Στη συνέχεια καταφθάνουν πιο εξειδικευμένα κύτταρα, τα οποία απελευθερώνουν ιντερφερόνη γάμα (IFN-gamma). Ο συνδυασμός των δύο χημικών ουσιών φαίνεται να προκαλεί άμεση βλάβη στα καρδιομυοκύτταρα, ενεργοποιώντας έναν φαύλο κύκλο φλεγμονής που μπορεί να οδηγήσει σε μυοκαρδίτιδα.

Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει παρατηρήσεις προηγούμενων μελετών, στις οποίες άτομα που παρουσίασαν καρδιακές βλάβες μετά τον εμβολιασμό εμφάνιζαν αυξημένα επίπεδα των ίδιων ουσιών στο αίμα τους. Παράλληλα, στα πειραματόζωα που έλαβαν το εμβόλιο παρατηρήθηκαν εντονότερες φλεγμονώδεις αντιδράσεις όχι μόνο στην καρδιά, αλλά και σε όργανα όπως το ήπαρ και τα νεφρά, στοιχείο που δείχνει πως ο ανοσολογικός μηχανισμός δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο καρδιακό σύστημα.

Ο Δρ Γου διευκρινίζει, ωστόσο, ότι τα πειράματα σε ποντίκια απαιτούσαν μεγαλύτερες ποσότητες εμβολίου από αυτές που λαμβάνει ένας άνθρωπος, κάτι που σημαίνει ότι οι αντιδράσεις στα ζώα ενδέχεται να είναι πιο έντονες και όχι απόλυτα αντιπροσωπευτικές της κλινικής πραγματικότητας. Παρά ταύτα, ο μηχανισμός που περιγράφηκε θεωρείται αξιόπιστη υπόθεση για το πώς μπορεί να προκληθεί μυοκαρδίτιδα ως παρενέργεια, μια επιπλοκή που ο ίδιος εξακολουθεί να χαρακτηρίζει σπάνια σε σχέση με τον κίνδυνο που ενέχει η ίδια η λοίμωξη από τον κορωνοϊό.

Οι δύο κυτοκίνες, CXCL10 και IFN-gamma, σχετίζονται και με άλλες φλεγμονώδεις αντιδράσεις, όπως πόνοι στις αρθρώσεις και στους μύες — συμπτώματα που επίσης αναφέρονται μετά τον εμβολιασμό. Αυτό ενισχύει τη θεωρία ότι το ανοσοποιητικό σύστημα, αναγνωρίζοντας το ξένο mRNA, απελευθερώνει έναν μηχανισμό άμυνας ο οποίος σε ένα μικρό ποσοστό ατόμων μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες συνέπειες.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της μελέτης αφορά τη δυνατότητα πρόληψης της καρδιακής φλεγμονής. Οι ερευνητές χορήγησαν σε ποντίκια μια φυσική ουσία φυτικής προέλευσης, τη γενιστεΐνη, λίγο πριν τον εμβολιασμό. Η ουσία αυτή, που προέρχεται από τη σόγια, διαθέτει αντιφλεγμονώδη δράση και λειτουργεί ως ασθενές φυτοοιστρογόνο. Στα πειράματα, η γενιστεΐνη απέτρεψε την εμφάνιση καρδιακής βλάβης χωρίς να ακυρώσει την ανοσολογική απόκριση του εμβολίου, καθώς τα ποντίκια συνέχισαν να παράγουν τις απαραίτητες αντιικές ενδείξεις.

Η επιλογή της γενιστεΐνης δεν ήταν τυχαία. Η μυοκαρδίτιδα εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρούς άνδρες, γεγονός που κάνει τους επιστήμονες να υποθέτουν ότι ορμονικοί παράγοντες ενδέχεται να παίζουν ρόλο στην ευαλωτότητα. Το οιστρογόνο είναι γνωστό για τις προστατευτικές του ιδιότητες έναντι της φλεγμονής, όμως η χορήγησή του σε αγόρια ή νέους άνδρες είναι αδύνατη. Η γενιστεΐνη, ως ήπιο φυτοοιστρογόνο, μπορεί να προσφέρει παρόμοιο όφελος χωρίς να προκαλεί ορμονικές παρεμβολές.

Ο Δρ Τζόζεφ Βάρον από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον σημείωσε ότι η έρευνα ανοίγει ένα νέο μονοπάτι για την ανάπτυξη προληπτικών ιατρικών παρεμβάσεων, υπογραμμίζοντας πως η ύπαρξη ενός φυσικού συμπληρώματος που μειώνει τον κίνδυνο βλάβης χωρίς να επηρεάζει τη δράση του εμβολίου αποτελεί σημαντικό βήμα για την ασφάλεια των εμβολιαστικών προγραμμάτων.

Παρά τον ενθουσιασμό για τα ευρήματα, ο Δρ Γου τονίζει ότι η μελέτη εξετάζει μόνο έναν από τους πιθανούς μηχανισμούς που μπορεί να οδηγούν σε μυοκαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό. Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να μελετά και άλλες πιθανές εξηγήσεις. Μία από αυτές αφορά τις αυτοάνοσες αντιδράσεις, δεδομένου ότι η πρωτεΐνη ακίδα που παράγεται μετά τον εμβολιασμό μοιάζει σε ορισμένα σημεία με ανθρώπινες πρωτεΐνες, υπάρχει η πιθανότητα τα αντισώματα που δημιουργούνται να επιτίθενται κατά λάθος σε υγιείς ιστούς, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς.

Άλλες υποθέσεις αγγίζουν την άμεση τοξική δράση των πρωτεϊνών ακίδας, ή το ενδεχόμενο ορμονικοί παράγοντες να τροποποιούν την αντίδραση του οργανισμού στο mRNA. Ο καρδιολόγος Δρ Πίτερ ΜακΚάλοου επισημαίνει ότι το νέο μοντέλο δεν απαντά στο κεντρικό ερώτημα γιατί τα εμβόλια mRNA οδηγούν στη συγκεκριμένη ανοσολογική έκρηξη. Υπενθυμίζει επίσης ότι προηγούμενες παθολογοανατομικές μελέτες έχουν εντοπίσει mRNA και πρωτεΐνες ακίδας σε καρδιακούς ιστούς μετά από περιστατικά μυοκαρδίτιδας.

Η μελέτη του Στάνφορντ προσφέρει για πρώτη φορά έναν ολοκληρωμένο βιολογικό μηχανισμό που θα μπορούσε να εξηγήσει ένα μέρος των περιστατικών μυοκαρδίτιδας και προτείνει μια πιθανή στρατηγική πρόληψης μέσω μιας φυσικής ουσίας. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει ότι η εικόνα είναι σύνθετη και απαιτεί περαιτέρω έρευνα για να αποτυπωθούν πλήρως οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ του εμβολίου, του ανοσοποιητικού συστήματος και των ορμονικών ή γενετικών παραγόντων που καθορίζουν την ατομική ευαλωτότητα.