Νέα σελίδα στις ράγες: Δεσμευτικές ρήτρες, επενδύσεις-μαμούθ και 23 νέα τρένα για τον ελληνικό σιδηρόδρομο

Σε νέα, αυστηρά ρυθμισμένη φάση εισέρχεται ο ελληνικός σιδηρόδρομος μετά τη διπλή συμφωνία που υπεγράφη τη Δευτέρα, θέτοντας σαφή χρονοδιαγράμματα, οικονομικές υποχρεώσεις και ρήτρες τόσο για τη Hellenic Train όσο και για το ελληνικό Δημόσιο. Η πρώτη συμφωνία αφορά την αναθεώρηση της σύμβασης παροχής υπηρεσιών μεταξύ της εταιρείας και του κράτους, ενώ η δεύτερη επισφραγίζει την προμήθεια 23 νέων ηλεκτροκίνητων συρμών Coradia Stream, συνολικής αξίας 308 εκατ. ευρώ, μέσω σύμβασης με τη Alstom.

Η αναθεωρημένη σύμβαση «κλειδώνει» επενδύσεις ύψους 420 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 308 εκατ. αφορούν την αγορά των νέων τρένων και τα υπόλοιπα επενδύσεις σε αμαξοστάσια, αναβαθμίσεις και ψηφιακά συστήματα. Παράλληλα, μεταβάλλει ριζικά το πλαίσιο χρηματοδότησης, εποπτείας και ελέγχου της σιδηροδρομικής λειτουργίας, εισάγοντας αυστηρές ρήτρες για καθυστερήσεις, ακινητοποιήσεις συρμών και πλημμελή συντήρηση, αλλά και ρήτρα καταγγελίας εφόσον τα νέα τρένα δεν βρίσκονται στη χώρα έως το 2027.

Από την 1η Ιανουαρίου 2026 ενεργοποιείται νέο καθεστώς ποινών για βλάβες που οδηγούν σε ακινητοποιήσεις, με δυνατότητα καταγγελίας της σύμβασης αν διαταραχθεί πάνω από το 10% των ετήσιων δρομολογίων, είτε για δύο συνεχόμενες ημέρες είτε για πέντε εντός ενός μήνα. Οι προβλεπόμενες ποινές φτάνουν έως το 1 εκατ. ευρώ υπέρ του Δημοσίου, ενώ διπλασιάζονται οι αποζημιώσεις των επιβατών. Θεσπίζεται, επίσης, υποχρεωτική εκπαίδευση του προσωπικού ασφαλείας και ψηφιακή παρακολούθηση της εκτέλεσης των δρομολογίων μέσω συστήματος γεωεντοπισμού.

Στο πλαίσιο της ίδιας συμφωνίας, η Hellenic Train αναλαμβάνει επιπλέον επενδύσεις 20 εκατ. ευρώ για την ανακαίνιση του υφιστάμενου στόλου και 35 εκατ. ευρώ για υποδομές συντήρησης και τεχνικά συστήματα. Η διάρκεια της σύμβασης παραμένει αμετάβλητη, σύμφωνα με την αρχική συμφωνία του 2022, και εκτείνεται έως το 2036.

Η σύμβαση με την Alstom αποτελεί την υλοποίηση του μνημονίου συνεργασίας που είχε υπογραφεί τον Μάιο του 2025 παρουσία των πρωθυπουργών Κυριάκος Μητσοτάκης και Τζόρτζια Μελόνι, έπειτα από εξάμηνες διαπραγματεύσεις. Πρόκειται για την πρώτη αγορά καινούργιων τρένων από το 2004 και τη μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στις χερσαίες μεταφορές της χώρας.

Οι νέοι συρμοί Coradia Stream εντάσσονται ως τρένα νέας γενιάς για υπεραστικές και προαστιακές μετακινήσεις, με χαμηλό δάπεδο, αυξημένη χωρητικότητα, σύγχρονες υποδομές άνεσης και πλήρη ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών συστημάτων ασφάλειας ERTMS και ETCS. Έχουν μέγιστη ταχύτητα 160 χλμ./ώρα, μειωμένη κατανάλωση ενέργειας και κατασκευή βασισμένη σε αρχές κυκλικής οικονομίας. Από τους 23 συρμούς, οι 12 προορίζονται για τον άξονα Αθήνα–Θεσσαλονίκη και οι 11 για τον Προαστιακό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με δεκαετή τεχνική υποστήριξη.

Η εκπαίδευση του προσωπικού ξεκινά τον Ιανουάριο του 2026, ενώ οι πρώτες παραλαβές αναμένονται το δεύτερο τρίμηνο του 2027, με στόχο την ολοκλήρωση έως το τέλος της ίδιας χρονιάς. Παράλληλα, προχωρούν μεγάλα έργα υποδομής στον βασικό σιδηροδρομικό άξονα, με πλήρη σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση έως το καλοκαίρι του 2026, μειώνοντας τον χρόνο ταξιδιού Αθήνα–Θεσσαλονίκη κάτω από τις 3,5 ώρες.

Το νέο καθεστώς προβλέπει επίσης αναπροσαρμοζόμενη αποζημίωση προς τη Hellenic Train με βάση τον πληθωρισμό και μηνιαία καταβολή από το 2026, ενώ για πρώτη φορά καθίσταται ρητή η υποχρέωση του Δημοσίου να αποζημιώνει την εταιρεία σε περίπτωση καθυστερήσεων στα έργα υποδομής.

Όπως επισημαίνει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, η σύνδεση της εκτέλεσης των δρομολογίων με τα έσοδα του διαχειριστή υποδομής εισάγει ένα νέο μοντέλο βιωσιμότητας, στο οποίο η λειτουργία και η αξιοπιστία του σιδηροδρόμου μετατρέπονται σε βασικό οικονομικό κίνητρο.