Ο αυτισμός εκτοξεύεται – 100 φορές πάνω οι διαγνώσεις σε 50 χρόνια, χωρίς γνωστές αιτίες ή θεραπεία

Μια από τις πιο αινιγματικές και ραγδαία αυξανόμενες νευροαναπτυξιακές διαταραχές της εποχής μας, ο αυτισμός, συνεχίζει να απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία. Πρόκειται για μια διαταραχή της ανάπτυξης του νευρικού συστήματος που επηρεάζει την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και χαρακτηρίζεται από στερεοτυπικά και περιορισμένα μοτίβα συμπεριφοράς. Παρά τη συνεχή ερευνητική προσπάθεια, ούτε οι αιτίες του αυτισμού είναι γνωστές, ούτε υπάρχει κάποια ουσιαστική θεραπευτική προσέγγιση.

Ο όρος «αυτισμός» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1943 από τον παιδοψυχίατρο Λέο Κάνερ, για να περιγράψει ένα παιδί με έντονα κοινωνικά και συναισθηματικά ελλείμματα. Το παιδί αυτό, ο 10χρονος τότε Ντόναλντ Τρίπλετ, έζησε μέχρι το 2023 και θεωρείται ο πρώτος διαγνωσμένος αυτιστικός στον κόσμο.

Από τότε μέχρι σήμερα, η εικόνα έχει αλλάξει δραματικά. Το 1975, η διάγνωση αυτισμού αφορούσε 1 στα 5.000 παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2018, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε 1 στα 60. Η καμπύλη της αύξησης δεν δείχνει σημάδια σταθεροποίησης· αντίθετα, οι διαγνώσεις συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται με εκθετικό ρυθμό.

Το φάσμα του αυτισμού (ASD) περιλαμβάνει ένα εύρος διαταραχών, από τον κλασικό αυτισμό μέχρι το σύνδρομο Άσπεργκερ, με διαφορετικό βαθμό σοβαρότητας και λειτουργικότητας. Ειδικά στο σύνδρομο Άσπεργκερ, παρατηρείται διατήρηση της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης, ενώ τα προβλήματα εστιάζονται κυρίως στις κοινωνικές δεξιότητες και στα στερεοτυπικά ενδιαφέροντα.

Η εκτόξευση των διαγνώσεων έχει προκαλέσει συζητήσεις για το εάν πρόκειται για πραγματική αύξηση ή αποτέλεσμα αλλαγών στη διαγνωστική πρακτική. Πράγματι, τα κριτήρια διάγνωσης για το αυτιστικό φάσμα έχουν τροποποιηθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1980, οδηγώντας σε ευρύτερη αναγνώριση και εντοπισμό περιστατικών.

Ωστόσο, ανάλυση δεδομένων που πραγματοποιήθηκε το 2017 από το τμήμα ειδικής εκπαίδευσης των ΗΠΑ (IDEA), έδειξε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των νέων διαγνώσεων μεταξύ 1988 και 2002 —σε ποσοστό 75% με 80%— αποδίδεται σε πραγματική αύξηση των περιστατικών και όχι σε διαγνωστική υπερβολή ή στατιστικό σφάλμα.

Όσο για την αιτία, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει σε κάποιο συγκεκριμένο βιολογικό ή περιβαλλοντικό παράγοντα που να εξηγεί την έκρηξη των περιστατικών. Γενετικοί παράγοντες, περιβαλλοντικές επιδράσεις και η αλληλεπίδραση αυτών εξετάζονται διαρκώς, χωρίς ωστόσο σαφή ενοχοποιητικά στοιχεία.

Αυτό που είναι πλέον ξεκάθαρο, μετά από δεκάδες μελέτες και έρευνες, είναι ότι ο αυτισμός δεν προκαλείται από τα εμβόλια. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε το 1998, όταν ο Βρετανός γιατρός Άντριου Γουέικφιλντ και 12 ακόμα συνεργάτες του δημοσίευσαν μελέτη που συσχέτιζε τον αυτισμό με το τριπλό εμβόλιο MMR. Η επιστημονική και ιατρική κοινότητα ερεύνησε εκτενώς τον ισχυρισμό αυτό και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα δεδομένα της μελέτης ήταν κατασκευασμένα. Ο ίδιος ο Γουέικφιλντ διαγράφηκε από τον ιατρικό σύλλογο και το άρθρο αποσύρθηκε.

Παρά την απόρριψη της «υπόθεσης των εμβολίων» από την επιστήμη, η σύγχυση και ο φόβος παραμένουν. Η αύξηση του αυτισμού παραμένει ένα άλυτο μυστήριο — μια πραγματικότητα που προκαλεί ανησυχία και αναζητεί απαντήσεις.