Οι αγρότες δείχνουν αξιοπρέπεια και η κυβέρνηση χάνει την ψυχραιμία της

Το πρωί της Κυριακής, όσοι πέρασαν από τα μπλόκα των αγροτών στη Λάρισα αντίκρισαν μια κινητοποίηση διαφορετική από όσες συνήθως συναντά κανείς στους ελληνικούς δρόμους. Η παλαιά εθνική οδός παρέμενε κλειστή, ωστόσο οι αγρότες είχαν αφήσει ανοιχτές παράπλευρες διαδρομές, ώστε η κυκλοφορία να συνεχίζεται χωρίς άσκοπη ταλαιπωρία για τους πολίτες. Η διέλευση από τις παρακάμψεις μπορεί να καθυστερούσε τους οδηγούς, όμως αποκάλυπτε μια διαμαρτυρία οργανωμένη, με απόλυτο σεβασμό προς την καθημερινότητα των άλλων.

Η διαδρομή ως την εθνική οδό στο ύψος του Κιλελέρ κράτησε περίπου μισή ώρα. Όμως αυτή η μικρή καθυστέρηση φάνηκε μάλλον ασήμαντη μπροστά στην εικόνα ενός αγροτικού κόσμου αποφασισμένου να διεκδικήσει το δίκιο του με τρόπο αξιοπρεπή, αλλά σταθερό. Ανάλογη στάση είχε κρατηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα στον Έβρο, όταν οι αγρότες επέτρεψαν –έστω μέσω ενός χωματόδρομου– την πρόσβαση του πρωθυπουργού στην Κομοτηνή. Μάλιστα, με χιούμορ που θύμιζε παλιότερες εποχές, «βάφτισαν» εκείνο το πρόχειρο πέρασμα «οδό Κυριάκου Μητσοτάκη», καταγράφοντας στο TikTok μια ειρωνική αλλά ειρηνική στιγμή.

Οι περισσότεροι από 100.000 αγρότες που βρίσκονται σε κινητοποιήσεις δεν έχουν, όπως αναφέρουν οι ίδιοι, περιθώρια πολυτέλειας. Είναι απλήρωτοι, πιεσμένοι από επιδοτήσεις που έχουν παγώσει λόγω των ευρημάτων της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας· αρκετοί νιώθουν στα όρια οικονομικής κατάρρευσης. Κι όμως, παρά τη δεινή τους θέση, οι αντιδράσεις τους δεν είχαν εξαρχής χαρακτήρα σύγκρουσης. Προτίμησαν την αναμονή, για να διαπιστώσουν εάν τα 3,7 δισ. ευρώ στα οποία αναφέρεται η κυβέρνηση αποτελούν πραγματική δέσμευση και όχι κενή υπόσχεση.

Η στάση αυτή θύμισε τη γνωστή συμβουλή του Κωνσταντίνου Καραμανλή: «Να αφήνεις πάντα αξιοπρεπή οδό διαφυγής στον αντίπαλό σου». Οι αγρότες το έκαναν σχεδόν κατά γράμμα. Αλλά, όπως σχολιάζουν πλέον πολλοί, το έκαναν μάταια.

Καθώς οι κινητοποιήσεις συνεχίζονταν, η κυβέρνηση επέλεξε να υψώσει τους τόνους. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος –σε δηλώσεις που ακούστηκαν από ραδιοφωνικούς δέκτες σε όλη τη χώρα– προανήγγειλε την άμεση ενεργοποίηση των «επιχειρησιακών σχεδίων» της ΕΛ.ΑΣ., προκειμένου να εξασφαλιστεί το άνοιγμα των δρόμων. Στα λόγια του, οι αγρότες δεν ήταν πλέον κοινωνικές ομάδες με πρόσωπο και όνομα· ήταν απλώς «κάποιοι» που κλείνουν δρόμους.

Η φρασεολογία αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη. Πολλοί αναρωτήθηκαν αν αυτοί οι ίδιοι «κάποιοι» δεν ήταν άραγε οι πολίτες στους οποίους η κυβέρνηση είχε απευθυνθεί με ζήλο στις εκλογές του 2023. Αν ο σεβασμός διαρκεί μόνο όσο χρειάζονται οι ψήφοι. Η απειλή χρήσης βίας –με χημικά, με προσαγωγές, με γκλομπ– ανέσυρε μνήμες παλαιότερων εποχών και έδωσε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τους αγρότες περισσότερο ως εμπόδιο παρά ως συνομιλητές.

Η απόσταση μεταξύ κυβέρνησης και πραγματικότητας

Κυβερνητικοί κύκλοι δείχνουν να βλέπουν την ελληνική κοινωνία μέσα από γραφεία και οθόνες, όχι από την πραγματική ζωή. Τα troll accounts που αναπαράγουν επιθετικά μηνύματα εναντίον των αγροτών στα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να καλλιεργήσουν έναν ύπουλο κοινωνικό αυτοματισμό, δημιουργώντας τεχνητή αντιπαράθεση ανάμεσα σε «Αθηναίους» και «επαρχιώτες». Το κλίμα αυτό ενισχύεται και από τηλεοπτικές εκπομπές που προωθούν διχαστικά δίπολα για χάρη τηλεθέασης.

Την ίδια στιγμή, η αντιπαράθεση μεταφέρεται και σε άλλα θέματα. Τα πρόσφατα λουκέτα στα καταστήματα των ΕΛ.ΤΑ. σε απομακρυσμένες περιοχές αξιοποιήθηκαν ως αφορμή για νέους γύρους ειρωνικών σχολίων εις βάρος της περιφέρειας, σαν να ζει η μισή Ελλάδα σε κάποιον γραφικό αναχρονισμό.

Πέρα από την επικοινωνιακή ένταση, υπάρχει και μια ουσιαστική διάσταση: η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει «μαθήματα νομιμότητας» σε ανθρώπους που νιώθουν εγκαταλελειμμένοι από το ίδιο το κράτος. Σε ανθρώπους που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τις παρατυπίες, τα δίκτυα διαφθοράς και τις παρεμβάσεις υπέρ ημετέρων, τις οποίες καταγγέλλουν πλέον ευθέως ευρωπαϊκοί θεσμοί. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται πώς μια κυβέρνηση με ανοιχτά ζητήματα διαχείρισης και ελέγχου έχει το θράσος να κουνά το δάχτυλο στους αγρότες.

Την ίδια ώρα, η πλήρης καταστροφή ζωικού κεφαλαίου λόγω της περίεργης «ευλογιάς» δημιούργησε τεράστια προβλήματα στην τροφοδοσία. Στη Θεσσαλονίκη, εστιατόρια ενημερώνουν τους πελάτες ότι δεν μπορούν να σερβίρουν φέτα, προτείνοντας υποκατάστατα. Για τους παραγωγούς, αυτό ισοδυναμεί με οικονομική αφαίμαξη· για τους καταναλωτές, με πλήγμα στην αγροτική αυτάρκεια της χώρας.

Το συμπέρασμα που προκύπτει μέχρι στιγμής είναι αποκαλυπτικό: οι αγρότες της Λάρισας συμπεριφέρονται ως συγκροτημένη, πολιτισμένη δύναμη· με μετριοπάθεια, με σεβασμό και με διάθεση διαλόγου. Αντίθετα, η κυβέρνηση δείχνει συχνά μια αμηχανία που αγγίζει τα όρια της μικροπρέπειας, σαν να αντιδρά περισσότερο με θυμό παρά με καθαρό πολιτικό νου.

Σε μια περίοδο κατά την οποία ο πρωτογενής τομέας βρίσκεται σε οριακό σημείο, το χάσμα που έχει δημιουργηθεί δεν είναι απλώς πολιτικό· είναι βαθύ, κοινωνικό και αξιακό. Και όσο οι αγρότες επιμένουν με αξιοπρέπεια, τόσο πιο έντονη γίνεται η αντίθεση με μια εξουσία που μοιάζει να έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα.