ΟΗΕ: Κρίσιμη ψηφοφορία για το σχέδιο Τραμπ στη Γάζα
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αναμένεται εντός της ημέρας να προχωρήσει σε ψηφοφορία επί αμερικανικού σχεδίου απόφασης, το οποίο ενστερνίζεται και ουσιαστικά υιοθετεί το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Λωρίδα της Γάζας, με κεντρικό σημείο την ανάπτυξη διεθνούς ένοπλης δύναμης σταθεροποίησης. Η διαδικασία διεξάγεται υπό την έντονη πίεση της Ουάσιγκτον, η οποία αφήνει σαφώς να εννοηθεί ότι, αν το κείμενο δεν εγκριθεί, υπάρχει το ενδεχόμενο να ξαναρχίσουν οι εχθροπραξίες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Το αμερικανικό σχέδιο απόφασης, που έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα μέσα από πολύωρες και λεπτές διαπραγματεύσεις μεταξύ των μελών του Συμβουλίου, «υποστηρίζει» ρητά το σχέδιο Τραμπ, το οποίο επέτρεψε να τεθεί σε ισχύ, στις 10 Οκτωβρίου, μια εύθραυστη κατάπαυση του πυρός στον παλαιστινιακό θύλακο. Στην περιοχή αυτή μαινόταν επί περισσότερο από δύο χρόνια ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, με αφετηρία την αιφνιδιαστική έφοδο του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος στο νότιο τμήμα της ισραηλινής επικράτειας στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε έναν από τους πιο αιματηρούς κύκλους βίας των τελευταίων δεκαετιών.
Σύμφωνα με το κείμενο που έχει περιέλθει σε γνώση του Γαλλικού Πρακτορείου, το σχέδιο απόφασης «εξουσιοδοτεί» την ανάπτυξη μιας «διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης» στη Λωρίδα της Γάζας. Η δύναμη αυτή, η οποία αναφέρεται με το ακρωνύμιο ΔΔΣ, καλείται να χρησιμοποιήσει «όλα τα απαραίτητα μέσα» προκειμένου να ασκήσει την εντολή της, με ρητή υποχρέωση σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Η αποστολή της καθορίζεται σε πολλαπλά επίπεδα, τα οποία περιλαμβάνουν την εγγύηση της ασφάλειας των συνόρων της περιοχής, σε στενή συνεργασία κυρίως με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, την προώθηση και επίβλεψη της αποστρατιωτικοποίησης της Λωρίδας της Γάζας μέσω του αφοπλισμού «μη κρατικών ένοπλων οργανώσεων», την προστασία των αμάχων και την εκπαίδευση ενός αναδιαρθρωμένου παλαιστινιακού αστυνομικού σώματος, το οποίο θα αναλάβει σε βάθος χρόνου την εσωτερική ασφάλεια.
Την ίδια στιγμή, στο κείμενο δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη αναφορά στη σύνθεση της διεθνούς δύναμης, ούτε διευκρινίζεται ποια κράτη θα συμμετάσχουν, ποιο θα είναι το ποσοστό συμβολής του καθενός ή ποιος ακριβώς θα είναι ο μηχανισμός διοίκησης και λογοδοσίας της ΔΔΣ. Η απουσία αυτών των λεπτομερειών έχει προκαλέσει επιφυλάξεις σε ορισμένα μέλη του Συμβουλίου, τα οποία φοβούνται ότι μια τόσο ασαφής εντολή μπορεί να οδηγήσει σε τριβές επί του πεδίου και σε ερμηνείες που θα εξαρτώνται από τις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες.
Το αμερικανικό σχέδιο είκοσι σημείων για τη Γάζα, στη βάση του οποίου επιτεύχθηκε η συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς τον περασμένο μήνα και το οποίο επισυνάπτεται στο υπό συζήτηση σχέδιο απόφασης, προβλέπει επίσης τη σύσταση μιας «επιτροπής ειρήνης». Στην επιτροπή αυτή θα προεδρεύει ο Ντόναλντ Τραμπ, γεγονός που του δίνει κεντρικό ρόλο στην πολιτική διαχείριση της επόμενης ημέρας στη Γάζα, όχι μόνο ως αρχιτέκτονα του σχεδίου αλλά και ως θεσμικό σημείο αναφοράς σε κάθε μελλοντική αναθεώρηση ή εξειδίκευση των όρων του. Η επιτροπή ειρήνης καλείται να παρακολουθεί την εφαρμογή των δεσμεύσεων των δύο πλευρών, να εισηγείται βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και να λειτουργεί ως δίαυλος συνεννόησης ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη και τη διεθνή κοινότητα.
Σε αντίθεση με προηγούμενες εκδοχές του, το πιο πρόσφατο κείμενο που διανεμήθηκε στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και αναμένεται να τεθεί σε ψηφοφορία στις 17.00 (τοπική ώρα, τα μεσάνυχτα της Δευτέρας προς Τρίτη ώρα Ελλάδας), περιλαμβάνει πλέον σαφή αναφορά σε ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος. Το κείμενο τονίζει ότι, αφότου προχωρήσει μια ουσιαστική μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής και ξεκινήσει η ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας, «μπορεί εντέλει να υπάρχουν οι συνθήκες για έναν αξιόπιστο δρόμο προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και καθεστώς κράτους». Με άλλα λόγια, η απόφαση συνδέει ευθέως τη σταθεροποίηση της Γάζας και την ενίσχυση των παλαιστινιακών θεσμών με μια μελλοντική προοπτική κρατικής υπόστασης, χωρίς όμως να καθορίζει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή δεσμευτικά βήματα.
Το ενδεχόμενο αυτό απορρίπτεται κατηγορηματικά από την κυβέρνηση του Ισραήλ. «Η αντίθεσή μας σε οποιοδήποτε κράτος της Παλαλαιστίνης σε οποιοδήποτε έδαφος δεν έχει αλλάξει», επανέλαβε χθες ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, υπογραμμίζοντας ότι η θέση του Ισραήλ παραμένει αμετάβλητη παρά τις διεθνείς πιέσεις και τη ρητορική περί λύσης δύο κρατών. Η δήλωση αυτή καθιστά σαφές ότι η ισραηλινή ηγεσία βλέπει με δυσπιστία κάθε αναφορά σε παλαιστινιακή κρατική οντότητα, ακόμη και αν αυτή συνδέεται με αυστηρούς όρους αποστρατιωτικοποίησης.
Στον αντίποδα των αμερικανικών χειρισμών, η Ρωσία, η οποία έχει καταθέσει δικό της, ανταγωνιστικό σχέδιο απόφασης προς συζήτηση, δικαιολόγησε την πρωτοβουλία της υποστηρίζοντας ότι το αμερικανικό κείμενο δεν πηγαίνει αρκετά μακριά στο ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικότητας. Η μόνιμη αντιπροσωπεία της Μόσχας στον ΟΗΕ τόνισε την «ακλόνητη δέσμευσή» της στη λύση των δύο κρατών και υπογράμμισε ότι επιθυμεί πιο σαφείς αναφορές και εγγυήσεις για τον τελικό στόχο. Το ρωσικό κείμενο, το οποίο επίσης έχει συμβουλευτεί το Γαλλικό Πρακτορείο, δεν εξουσιοδοτεί σε αυτό το στάδιο ούτε τη δημιουργία «επιτροπής ειρήνης», ούτε την ανάπτυξη στρατιωτικής δύναμης στη Γάζα. Αντίθετα, ζητά από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να ετοιμάσει και να παρουσιάσει στο Συμβούλιο διαφορετικές «επιλογές» για ενδεχόμενη μελλοντική διεθνή παρουσία, αφήνοντας ανοικτό το πεδίο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις.
Απαντώντας σε αυτό που εξέλαβαν ως «προσπάθειες να σπαρθεί διχόνοια» στο εσωτερικό του Συμβουλίου Ασφαλείας, στελέχη της κυβέρνησης των ΗΠΑ ενέτειναν τις διπλωματικές τους κινήσεις τις τελευταίες ημέρες, επιδιώκοντας να εξασφαλίσουν ένα σαφές πράσινο φως για το κείμενό τους. «Οποιαδήποτε άρνηση να υποστηριχθεί η απόφαση αυτή είναι ψήφος υπέρ συνέχισης της κυριαρχίας των τρομοκρατών της Χαμάς ή υπέρ της επανέναρξης του πολέμου με το Ισραήλ, της καταδίκης της περιφέρειας και του πληθυσμού της σε αιώνια σύγκρουση», υπογράμμισε την Παρασκευή ο Αμερικανός πρεσβευτής στον ΟΗΕ Μάικ Γουόλτς, σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε στη Washington Post. Με τη ρητορική αυτή, η Ουάσιγκτον επιχειρεί να παρουσιάσει το σχέδιο απόφασης όχι μόνο ως τεχνικό κείμενο, αλλά ως κρίσιμο δίλημμα ανάμεσα στη συνέχιση της βίας και σε μια έστω εύθραυστη σταθεροποίηση.
Η αμερικανική διπλωματία προέβαλε ταυτόχρονα την ευρεία, όπως τη χαρακτηρίζει, διεθνή υποστήριξη προς το σχέδιο. Σε αυτό το πλαίσιο, έδωσε στη δημοσιότητα κοινή δήλωση με το Κατάρ, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, την Ινδονησία, το Πακιστάν, την Ιορδανία και την Τουρκία, επιδιώκοντας να αναδείξει ότι το κείμενο δεν έχει μόνο δυτική στήριξη, αλλά και σημαντική αποδοχή από χώρες της περιοχής και του μουσουλμανικού κόσμου. Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στο να μειώσει τα περιθώρια αντίδρασης από άλλα μέλη του Συμβουλίου και να καταδείξει ότι μια απόρριψη της απόφασης θα έθετε τις χώρες αυτές απέναντι όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε βασικούς περιφερειακούς παράγοντες.
Διπλωματικές πηγές που μίλησαν στο Γαλλικό Πρακτορείο εκτιμούσαν ότι, παρά τις δημόσιες επικρίσεις της Ρωσίας, η οποία διαθέτει δικαίωμα αρνησικυρίας, και παρά τους δισταγμούς άλλων χωρών μελών – ιδίως εκείνων που ανησυχούν για την έλλειψη σαφήνειας ως προς την εντολή της επιτροπής ειρήνης και της διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης – είναι μάλλον απίθανο να απορριφθεί τελικά το αμερικανικό σχέδιο απόφασης. Σύμφωνα με την ανάλυση του Ρίτσαρντ Γκόουαν, ερευνητή του διεθνούς κέντρου μελετών International Crisis Group, «οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι, αν και πολλά μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας θα παίξουν το παιγνίδι των Αμερικανών, στην πραγματικότητα μοιράζονται τις ανησυχίες για το περιεχόμενο του αμερικανικού σχεδίου και για τον τρόπο με τον οποίο η Ουάσιγκτον προσπάθησε να επιταχύνει την υιοθέτησή του». Ο ίδιος εκτιμά ότι η Μόσχα δεν θα προχωρήσει στη χρήση βέτο, καθώς το κείμενο υποστηρίζεται από σημαντικές αραβικές χώρες, γεγονός που δυσκολεύει μια μετωπική ρωσική σύγκρουση με το σύνολο σχεδόν του αραβικού μπλοκ.
«Το πιο πιθανό είναι η Κίνα και η Ρωσία να επιλέξουν την αποχή, να εκφράσουν τον σκεπτικισμό τους για το σχέδιο και στη συνέχεια να καθίσουν και να παρακολουθούν τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσπαθούν να το εφαρμόσουν», πρόσθεσε η ίδια πηγή, σκιαγραφώντας το σενάριο μιας απόφασης που θα εγκριθεί μεν, αλλά θα συνοδεύεται από έντονο διεθνή σκεπτικισμό ως προς τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητά της επί του πεδίου.
