Πετρέλαιο αντί πυρών: Το «σιωπηλό» στοίχημα της Ουάσιγκτον απέναντι στο καθεστώς Μαδούρο

Σε μια στρατηγική «σιωπηλής σύγκρουσης» φαίνεται να στρέφεται πλέον η Ουάσιγκτον απέναντι στη Βενεζουέλα, με τον πετρελαϊκό αποκλεισμό να αναδεικνύεται ως το πιο ρεαλιστικό και νομικά υπερασπίσιμο εργαλείο άσκησης πίεσης για αλλαγή καθεστώτος στο Καράκας. Όπως επισημαίνεται σε εκτενή ανάλυση της Washington Post, πρόσφατο επεισόδιο στη θάλασσα αποτυπώνει με σαφήνεια τη λογική της αποτροπής: Ρωσικό δεξαμενόπλοιο που κατευθυνόταν προς τη Βενεζουέλα άλλαξε πορεία, μετά την κατάληψη από τον αμερικανικό στρατό άλλου πλοίου που μετέφερε πετρέλαιο από το Καράκας προς την Κούβα και την Κίνα.

Η εξέλιξη αυτή ήρθε λίγο μετά την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινώσει πλήρη αποκλεισμό όλων των δεξαμενόπλοιων που τελούν υπό καθεστώς κυρώσεων και εισέρχονται ή εξέρχονται από τη Βενεζουέλα. Ο στόχος είναι σαφής: να στερηθεί το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο τον βασικό οικονομικό του πνεύμονα, χωρίς στρατιωτική εμπλοκή και χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός.

Η Washington Post, ωστόσο, επισημαίνει ότι η στρατηγική αυτή δεν στερείται σοβαρών κινδύνων. Πρώτον, ελλοχεύει το ενδεχόμενο ναυτικής αντιπαράθεσης που θα μπορούσε να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε ευρύτερη σύγκρουση. Δεύτερον, υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω επιδείνωσης της ήδη οξείας ανθρωπιστικής κρίσης στη Βενεζουέλα, με πιθανό νέο κύμα μεταναστών προς τα αμερικανικά σύνορα. Τρίτον, δεν διασφαλίζεται ότι μια ενδεχόμενη μελλοντική κυβέρνηση στο Καράκας θα αποδειχθεί περισσότερο φιλική προς τα αμερικανικά συμφέροντα. Παρά τα ρίσκα, η εφημερίδα εκτιμά ότι ο πετρελαϊκός αποκλεισμός συνιστά σαφώς πιο συνεκτική επιλογή σε σύγκριση με τις αεροπορικές επιδρομές στο πλαίσιο του λεγόμενου «πολέμου κατά των ναρκωτικών», οι οποίες έχουν στοιχίσει δεκάδες ζωές χωρίς απτό πολιτικό αποτέλεσμα.

Το πετρέλαιο αποτελεί τη σαφή αχίλλειο πτέρνα της Βενεζουέλας, καθώς αντιστοιχεί σε περίπου 90% των εξαγωγών της χώρας, η οποία διαθέτει τα μεγαλύτερα επιβεβαιωμένα αποθέματα παγκοσμίως, άνω των 300 δισ. βαρελιών. Σύμφωνα με την ανάλυση της Washington Post, ακόμη και υπό καθεστώς σκληρών κυρώσεων και χρόνιας κακοδιαχείρισης, το καθεστώς Μαδούρο κατάφερε να αυξήσει τις εξαγωγές, γεγονός που καταδεικνύει πόσο κρίσιμη είναι η ροή του «μαύρου χρυσού» για την πολιτική του επιβίωση. Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% του βενεζουελάνικου πετρελαίου διακινείται μέσω της μαύρης αγοράς, με βασικούς αποδέκτες την Κούβα και την Κίνα, επιτρέποντας στον Τραμπ να υποστηρίζει ότι δεν επιβάλλει νέες κυρώσεις, αλλά απλώς ενισχύει την εφαρμογή των ήδη υφιστάμενων.

Ο Νικολάς Μαδούρο θεωρείται διεθνώς παράνομος ηγέτης, κατηγορείται για νοθεία εκλογών και βίαιη καταστολή της αντιπολίτευσης και διατηρεί τη στήριξη χωρών όπως η Ρωσία και το Ιράν, την ώρα που η πλειονότητα των πολιτών της Βενεζουέλας επιθυμεί την απομάκρυνσή του από την εξουσία. Το κρίσιμο ερώτημα, όπως το θέτει η Washington Post, είναι αν ο Μαδούρο μπορεί να αντέξει πολιτικά περισσότερο απ’ όσο η Ουάσιγκτον μπορεί να αντέξει στρατηγικά. Ένας αποτελεσματικός αποκλεισμός απαιτεί χρόνο για να πλήξει σε βάθος την οικονομία, ενώ δεν αποκλείεται ο Βενεζουελανός ηγέτης να επιχειρήσει να μετατρέψει την εξωτερική πίεση σε εργαλείο εσωτερικής συσπείρωσης.

Για την Ουάσιγκτον, το ιδανικό σενάριο παραμένει η ειρηνική αποχώρηση του Μαδούρο και μια πολιτική μετάβαση στο Καράκας. Μέχρι τότε, όμως, το πετρέλαιο φαίνεται να είναι το μοναδικό χαρτί που μπορεί να ανατρέψει ουσιαστικά τους συσχετισμούς.