Πρόστιμα ΑΑΔΕ: Τι ισχύει και πώς αποφεύγονται

Νέα εγκύκλιος της ΑΑΔΕ δίνει σαφείς οδηγίες για το πότε επιβάλλονται πρόστιμα και σε ποιες περιπτώσεις οι φορολογούμενοι μπορούν να τα αποφύγουν, με τα ποσά να κυμαίνονται από 100 έως 500 ευρώ ανάλογα με το είδος της δήλωσης και το λογιστικό σύστημα που τηρεί ο υπόχρεος. Τα πρόστιμα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα παραβάσεων, από την απλή καθυστέρηση υποβολής φορολογικής ή πληροφοριακής δήλωσης έως την παράλειψη παροχής στοιχείων που ζητά η φορολογική διοίκηση, ενώ προβλέπονται ρητές εξαιρέσεις ώστε μικρές ή τυπικές παραλείψεις να μη μετατρέπονται σε δυσανάλογες κυρώσεις.

Η συνηθέστερη κύρωση είναι 100 ευρώ για κάθε μη υποβολή ή εκπρόθεσμη υποβολή δήλωσης πληροφοριακού χαρακτήρα ή φορολογικής δήλωσης και αφορά μεταξύ άλλων δηλώσεις εισοδήματος, δηλώσεις παρακράτησης φόρου, ανακεφαλαιωτικούς πίνακες ενδοκοινοτικών συναλλαγών, δηλώσεις μίσθωσης ακινήτων, το απολογιστικό κόστος οικοδομής και το έντυπο Ε9. Στο Ε9, αν οι ίδιες μεταβολές παραλειφθούν για περισσότερα έτη, το πρόστιμο επιβάλλεται μόνο μία φορά, ενώ στον ενφια δεν προβλέπεται κύρωση καθώς οι πράξεις προσδιορισμού φόρου εκδίδονται αυτόματα. Το ίδιο βασικό πρόστιμο των 100 ευρώ ισχύει για παραλείψεις σχετικές με ειδικούς φόρους και τέλη, όπως ο φόρος πλοίων, το ψηφιακό τέλος συναλλαγής, ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων, τα τέλη κινητής και σταθερής τηλεφωνίας ή συνδρομητικής τηλεόρασης, ο ειδικός φόρος σε είδη πολυτελείας, ο φόρος ασφαλίστρων, η εισφορά δακοκτονίας, το τέλος ανακύκλωσης και το περιβαλλοντικό τέλος πλαστικής σακούλας.

Για βασικές φορολογικές δηλώσεις, όπως εισοδήματος και φπα, τα πρόστιμα είναι αυξημένα και διαβαθμίζονται με βάση τα τηρούμενα βιβλία, με 250 ευρώ για όσους τηρούν απλογραφικά και 500 ευρώ για όσους τηρούν διπλογραφικά, αποτυπώνοντας τη βαρύτητα των παραλείψεων σε μεγαλύτερης κλίμακας δραστηριότητες. Η επιβολή ισχύει ανεξάρτητα από το αν η δήλωση είναι χρεωστική, μηδενική ή πιστωτική, γεγονός που καθιστά κρίσιμη την τήρηση των προθεσμιών.

Η εγκύκλιος συνοδεύεται από πρακτικά παραδείγματα που αποσαφηνίζουν την εφαρμογή των διατάξεων, με φυσικό πρόσωπο με επιχειρηματική δραστηριότητα και απλογραφικά βιβλία που ξέχασε να δηλώσει εισπραχθέντα μισθώματα να επιβαρύνεται με 100 ευρώ επειδή τα ποσά δεν συνδέονται με την επαγγελματική του δραστηριότητα, ενώ αν η παράλειψη αφορά μη εκπιπτόμενη δαπάνη της επιχείρησης το πρόστιμο ανεβαίνει στα 250 ευρώ. Υπόχρεος με απλογραφικό σύστημα που υποβάλλει εκπρόθεσμα δήλωση φπα για το α΄ τρίμηνο 2025 με φόρο προς πληρωμή άνω των 30 ευρώ πληρώνει 250 ευρώ, με το ίδιο πρόστιμο να επιβάλλεται και σε μηδενική ή πιστωτική δήλωση, ενώ σε αντίστοιχη περίπτωση με διπλογραφικά βιβλία το πρόστιμο ανέρχεται στα 500 ευρώ. Φυσικό πρόσωπο με απλογραφικά βιβλία που λαμβάνει δάνειο από ιδιώτη για αγορά κατοικίας και υποβάλλει εκπρόθεσμα το ψηφιακό τέλος συναλλαγής καταβάλλει 100 ευρώ, καθώς η πράξη δεν αφορά επιχειρηματική δραστηριότητα, ενώ ιδιοκτήτης με έως δύο ακίνητα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης που καθυστερεί το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση επίσης πληρώνει 100 ευρώ, αφού η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν θεωρείται επιχείρηση. Ανώνυμη εταιρεία με διπλογραφικό σύστημα που λαμβάνει ποσό αιτία δωρεάς και καθυστερεί τη δήλωσή του επιβαρύνεται με το βασικό πρόστιμο των 100 ευρώ.

Το πλαίσιο που καθορίζει η ΑΑΔΕ καταδεικνύει ότι ακόμη και φαινομενικά μικρές παραλείψεις μπορούν να έχουν κόστος, ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις με διπλογραφικά βιβλία, ενώ οι προβλεπόμενες εξαιρέσεις και τα ενδεικτικά σενάρια προσθέτουν αναλογικότητα και σαφήνεια ώστε να αποφεύγονται αχρείαστες επιβαρύνσεις. Η έγκαιρη και ορθή υποβολή όλων των δηλώσεων παραμένει η ασφαλέστερη οδός για την αποτροπή προστίμων και περιττών ταλαιπωριών.