Πρόταση Μομφής κατά φον ντερ Λάιεν: Ιστορική ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο εν μέσω σκανδάλων και πολιτικών πιέσεων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να εξετάσει και να ψηφίσει επί της πρότασης μομφής κατά της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στη διάρκεια της ολομέλειας που θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 9 Οκτωβρίου, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico. Η πρόταση μομφής κατατέθηκε τα μεσάνυχτα της 10ης Σεπτεμβρίου από δύο ιδεολογικά αντίθετες πολιτικές ομάδες: τους δεξιούς «Πατριώτες για την Ευρώπη» και την Αριστερά, γεγονός που συνιστά πρωτοφανή εξέλιξη για την ιστορία του θεσμού. Σύμφωνα με κοινοβουλευτικές πηγές, οι Πατριώτες ήταν οι πρώτοι που υπέβαλαν επίσημα την πρότασή τους, με διαφορά μόλις 20 δευτερολέπτων από την αντίστοιχη κίνηση της Αριστεράς.

Η χρονική συγκυρία των προτάσεων, λίγες μόνο ώρες μετά την ετήσια ομιλία της Von der Leyen για την Κατάσταση της Ένωσης, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και ερωτήματα σχετικά με τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί για την εξέταση και ψηφοφορία επί των δύο παράλληλων προτάσεων. Οι τεχνικές λεπτομέρειες της διαδικασίας, που δεν έχει προηγούμενο στην ΕΕ, παραμένουν υπό συζήτηση, ενώ η πολιτική ένταση κλιμακώνεται.

Οι λόγοι που επικαλούνται οι δύο πολιτικές ομάδες για την κατάθεση της πρότασης μομφής διαφέρουν αλλά επικεντρώνονται στην ίδια πολιτική φιγούρα. Οι «Πατριώτες για την Ευρώπη» επικρίνουν την Von der Leyen για έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας, ειδικά στον τρόπο που διαχειρίστηκε εμπορικές συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και χώρες της Λατινικής Αμερικής. Από την πλευρά της, η Αριστερά εστιάζει στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ, επισημαίνοντας την αδράνεια και την αδιαφορία που, όπως υποστηρίζουν, επιδεικνύει η Επιτροπή απέναντι στην ανθρωπιστική κρίση στη Λωρίδα της Γάζας.

Ωστόσο, κοινό έδαφος και για τις δύο παρατάξεις αποτελεί το σκάνδαλο διαφθοράς «Pfizergate», το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής κρίσης. Η υπόθεση αφορά τις διαπραγματεύσεις που φέρεται να πραγματοποίησε προσωπικά η πρόεδρος της Επιτροπής με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, για την προμήθεια εμβολίων συνολικού ύψους 35 δισ. ευρώ.

Οι συνομιλίες φέρεται να έγιναν μέσω ιδιωτικών τηλεφωνικών κλήσεων και μηνυμάτων από το προσωπικό της τηλέφωνο. Όταν ζητήθηκαν τα μηνύματα από τις αρμόδιες αρχές, η Von der Leyen απάντησε ότι «διεγράφησαν κατά λάθος», προκαλώντας νέο κύμα καταγγελιών για συγκάλυψη και κατάχρηση εξουσίας. Η υπόθεση επιβαρύνθηκε περαιτέρω όταν αποκαλύφθηκε ότι ο σύζυγός της διατηρεί δεσμούς με τη φαρμακοβιομηχανία Orgenesis, συνεργάτη της Pfizer.

Η πολιτική θέση της Von der Leyen έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Σε πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήχθη σε πέντε μεγάλες χώρες – Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Πολωνία – το 75% των πολιτών δήλωσε δυσαρέσκεια από την απόδοσή της. Οι επικρίσεις δεν περιορίζονται στα ζητήματα διαφθοράς, αλλά επεκτείνονται και στον τρόπο που διαχειρίζεται τις σχέσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα με τον πρώην πρόεδρο Donald Trump, καθώς και με τις γεωπολιτικές κρίσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.

Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει καλέσει ανοιχτά την Ursula Von der Leyen να παραιτηθεί, κατηγορώντας την για «μιλιταριστική» προσέγγιση στη διεθνή πολιτική. Παράλληλα, ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής Γκέοργκε Πιπερέι υπέβαλε μήνυση εναντίον της για δυσφήμιση, έπειτα από προσωπικές της δηλώσεις.

Η κεντρική ερώτηση που απασχολεί τώρα το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό είναι κατά πόσο είναι πιθανή η αποπομπή της Von der Leyen από την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για να εγκριθεί μία πρόταση μομφής, απαιτείται η συγκέντρωση 361 θετικών ψήφων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – δηλαδή η απόλυτη πλειοψηφία επί του συνόλου των ευρωβουλευτών, όχι μόνο των παρόντων.

Τον περασμένο Ιούλιο, ανάλογη προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς, συγκεντρώνοντας μόλις 170 ψήφους υπέρ της απομάκρυνσής της. Παρά την αυξανόμενη πίεση, τα σκάνδαλα και την απώλεια πολιτικού κεφαλαίου, η πλειοψηφία των αναλυτών εκτιμά ότι η πρόεδρος της Επιτροπής πιθανότατα θα καταφέρει να παραμείνει στη θέση της, καθώς οι βασικές ομάδες του Κοινοβουλίου – οι Σοσιαλδημοκράτες, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Φιλελεύθεροι – φαίνεται να μην επιθυμούν την αποσταθεροποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενόψει των κρίσιμων γεωπολιτικών εξελίξεων.

Παρ’ όλα αυτά, η συζήτηση και η ψηφοφορία του Οκτωβρίου αναμένεται να αποτελέσουν κρίσιμη στιγμή για την πολιτική καριέρα της Ursula Von der Leyen, αλλά και για τη συνοχή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το αποτέλεσμα δεν θα κρίνει μόνο τη θέση της προέδρου, αλλά θα καταγράψει και το εύρος της δυσαρέσκειας εντός του Ευρωκοινοβουλίου απέναντι σε ένα μοντέλο ηγεσίας που, σύμφωνα με τους επικριτές της, έχει ξεπεράσει τα όρια της θεσμικής λογοδοσίας.