Πρόταση Πούτιν σε Τραμπ για τερματισμό του πολέμου – Η Μόσχα εμφανίζεται έτοιμη για υποχωρήσεις

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times , ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπέβαλε πρόταση για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, απευθείας προς τον πρώην πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ. Η πρόταση αυτή περιλαμβάνει βασικά σημεία που καταδεικνύουν την πρόταση της Μόσχας να διαπραγματευτεί και να προχωρήσει σε συγκεκριμένες υποχωρήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι θα διασφαλιστεί το συγκεκριμένο συμφέρον της.

Η αποκάλυψη των Financial Times φέρνει στοφέρνει στο φως μια νέα διάσταση στις διπλωματικές διεργασίες γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ώρα που ο Τραμπ διατηρεί ισχυρές πολιτικές βλέψεις για την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Η πρόταση του Πούτιν, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το δημοσίευμα, διατυπώθηκε ανεπίσημα αλλά με σαφές πολιτικό και στρατηγικό περιεχόμενο, το οποίο δείχνει ότι η ρωσική ηγεσία εξετάζει εναλλακτικές εξόδους από την παρατεταμένη σύρραξη.

Στην πρόταση αυτή, η Μόσχα εμφανίζεται πρόθυμη να επανεξετάσει τη στάση της σε δύο αμφισβητούμενα ζητήματα, όπως τα σύνορα και το καθεστώς των κατεχόμενων περιοχών, με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου ασφαλείας που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και κατ’ επέκταση να επηρεάσει τη στάση του Κιέβου. Η επιλογή του Πούτιν να απευθυνθεί στον Τραμπ, , υποδηλώνει την εκτίμησή του ότι μια μελλοντική επανεκλογή του Ρεπουμπλικανού πρώην προέδρου θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μια συμφωνία πιο κοντά στις ρωσικές επιδιώξεις.

Η είδηση ​​αυτή έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Ουάσινγκτον εντείνει τη στρατιωτική και οικονομική της στήριξη προς την Ουκρανία, ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται χωρίς να διαφαίνεται άμεσο τέλος. Παράλληλα, οι διεθνείς πιέσεις για εξεύρεση λύσης αυξάνονται, καθώς οι συνέπειες της σύγκρουσης βαθαίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζουν τις αγορές ενέργειας, την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και τη γεωπολιτική σταθερότητα.

Αν και δεν έχει υπάρξει επίσημη επιβεβαίωση από την πλευρά του Τραμπ ή της ρωσικής κυβέρνησης για την εν λόγω πρόταση, το δημοσίευμα έχει ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο διπλωματικό χώρο και ανακάλυψε τα σενάρια για μυστικές διαπραγματεύσεις ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2024. ζήτημα και την τακτική της να επιδιώκει λύσεις μέσω προσώπων που θεωρεί πιο δεκτικά στα αιτήματά της.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εμφανίστηκε τις τελευταίες εβδομάδες με πιο διαλλακτική στάση σε σχέση με το ενδεχόμενο ειρήνευσης στην Ουκρανία, καθώς, σύμφωνα με την κάλυψη των Financial Times , πρότεινε την παύση των εχθρικών επιχειρήσεων σε σημεία πέρα ​​από τη σημερινή γραμμή του μετώπου, στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων με τον πρώην πρόνο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η πρόταση αυτή διατυπώθηκε κατά τη διάρκεια συνάντησης στην Αγία Πετρούπολη, στην οποία ο Πούτιν συνομίλησε με τον Στιβ Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ. Ο Ρώσος πρόεδρος φέρεται να εξέφρασε προθυμία για υποχώρηση από τις διεκδικήσεις σε περιοχές τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών, οι οποίες παραμένουν υπό τον έλεγχο του Κιέβου, κάτι που συνιστά την πρώτη ένδειξη ελαστικότητας της Μόσχας από την έναρξη της εισβολής.

Η κίνηση αυτή ερμηνεύεται ως στρατηγικό άνοιγμα της Ρωσίας προς μια πιθανή πολιτική λύση, αλλά και ως σαφές μήνυμα προς την Ουάσινγκτον ότι μια μελλοντική κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να θεωρηθεί πιο διατεθειμένη να επανεξετάσει την προσέγγιση των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ουκρανίας. Παράλληλα, το δημοσίευμα επισημαίνει ότι από την αμερικανική πλευρά έχουν διατυπωθεί προτάσεις για ενδεχόμενη συμφωνία, που περιλαμβάνει την αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικής, καθώς και την αποδοχή του de facto ελέγχου της Μόσχας στα κατεχόμενα τμήματα των τεσσάρων περιφερειών.

Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές εκφράζουν επιφυλάξεις, σημειώνοντας πως η φαινομενικά ελκυστική πρόταση ενδέχεται να αποτελεί τακτικό ελάττωμα. Προειδοποιούν ότι ο Πούτιν ίσως επιχειρεί να παγιδεύσει τον Τραμπ σε μια συμφωνία που θα εδραιώσει τις ρωσικές θέσεις στο έδαφος, μετατρέποντας τις σε τετελεσμένα τα οποία είναι δύσκολο να ανατραπούν στο μέλλον. Το ενδεχόμενο αυτό αναζωπυρώνει τον σκεπτικισμό σε κύκλους των Δυτικών συμμάχων, οι οποίοι εκφράζουν ανησυχίες για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες μιας συμφωνίας που δεν θα περιλαμβάνει τη συναίνεση της ίδιας της Ουκρανίας.

Η κίνηση του Πούτιν έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, όπου η στρατιωτική σύγκρουση παραμένει σε αδιέξοδο, ενώ οι πολιτικές στις ΗΠΑ και οι διεθνείς πιέσεις για τερματισμό του πολέμου εντείνονται. Η πρόταση προς τον Τραμπ καταδεικνύει ότι η Μόσχα επιχειρεί να επηρεάσει εκ των προτέρων το πολιτικό σκηνικό στην Ουάσινγκτον, στοιχηματίζοντας ενδεχομένως σε μια επανεκλογή του πρώην προέδρου που θα προσφέρει πιο ευνοϊκούς όρους για διαπραγμάτευση.

Σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση εισέρχονται οι διεργασίες για πιθανή ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, με τις διπλωματικές επαφές να ενταχθούν αλλά και να συνοδεύονται από απουσίες και βεβαιότητα. Σήμερα, Τετάρτη 23 Απριλίου, έχει προγραμματιστεί στο Λονδίνο συνάντηση υψηλόβαθμου επιπέδου μεταξύ Ουκρανών αξιωματούχων και εκπροσώπων από Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να εξεταστούν διάφορες προτάσεις που έχουν κατατεθεί οι τελευταίες εβδομάδες για τον τερματισμό της τάξης.

Ωστόσο, δύο βασικά πρόσωπα των αμερικανικών πρωτοβουλιών δεν θα παραστούν. Ο στενός συνεργάτης του Ντόναλντ Τραμπ και ενδιάμεσος στις ανεπίσημες συνομιλίες με τη ρωσική πλευρά, Στιβ Γουίτκοφ, καθώς και ο νυν υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, φέρονται να αποσυρθούν από τη συνάντηση. Παρόλα αυτά, ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για το ζήτημα της Ουκρανίας, να δώσει το «παρών», διατηρώντας τη σύνδεση της ομάδας Τραμπ με τις διαβουλεύσεις.

Την ίδια στιγμή, ρωσικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι ο Γουίτκοφ θα έχει νέα τη Μόσχα μέσα στην εβδομάδα, υποδηλώνοντας ότι οι συνομιλίες με τη ρωσική πλευρά συνεχίζονται με ένταση, αν και μακριά από τη φώτα της δημοσιότητας. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επιβεβαίωσε την πρόοδο των διαπραγματεύσεων, σημειώνοντας ότι οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη, είναι απαιτητικές και δεν μπορούν να διεξαχθούν δημόσια, λόγω της ευαισθησίας και της πολυπλοκότητας της κατάστασης.

Σε αυτό το κλίμα, ο Ντόναλντ Τραμπ, με την ανάρτησή του την Κυριακή του Πάσχα, εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι η Ρωσία και η Ουκρανία θα μπορούσαν να συμφωνήσουν εντός της εβδομάδας, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα εποχή συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και όπως έγραψε χαρακτηριστικά, «να κάνουν μια περιουσία». Η δήλωσή του ερμηνεύτηκε από πολλούς ως υπαινιγμός για μελλοντική οικονομική στήριξη, επενδύσεις ή εμπορικές επενδύσεις, εφόσον υπάρξει ειρήνη.

Στον αντίποδα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, εμφανίστηκε επιφυλακτικός και ξεκαθάρισε ότι μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει κάποια επίσημη πρόταση από την πλευρά του Τραμπ. Σε σημερινές του δηλώσεις, ο Ουκρανός πρόεδρος τόνισε ότι ναι μεν υπάρχουν ανταλλαγές ιδεών και ανεπίσημες συζητήσεις, αλλά δεν έχει υποβληθεί κάποιο σχέδιο με συγκεκριμένα βήματα ή εγγυήσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Παρά ταύτα, ξεκαθάρισε ότι σε περίπτωση που υπάρξει τέτοια πρόταση, θα εξετάσει σοβαρά και θα απαντήσει επίσημα.

Ο Ζελένσκι επανέλαβε ότι παραμένει ανοιχτός σε απευθείας συνομιλίες με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, με την προϋπόθεση ότι προηγουμένως θα έχει ολοκληρωθεί η κατάληψη του πυρός. Η δήλωσή του αυτή διατηρεί ανοιχτό το ενδεχόμενο πολιτικής διαπραγμάτευσης, αλλά υπό όρους που να εγγυώνται, έστω προσωρινά, το τέλος των πολεμικών υπηρεσιών και την ασφάλεια του ουκρανικού λαού.

Ανώτεροι Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στους Financial Times ότι αντιμετώπισανότι αντιμετώπισαν θετικά ορισμένες από τις ιδέες που προτάθηκαν από τον Ντόναλντ Τραμπ και την ομάδα του, αν και απέφυγαν να προσδιορίσουν ποιες ακριβώς ήταν αυτές. Οι δηλώσεις τους αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο διαλόγου, αλλά δεν αποκαλύπτουν τον βαθμό αποδοχής ή τις «κόκκινες γραμμές» του Κιέβου.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ένα από τα βασικά σενάρια που επεξεργάζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες αφορά την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής ειρηνευτικής δύναμης εντός της Ουκρανίας, ανεξάρτητος από το ΝΑΤΟ. Το σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης που θα εκτείνεται κατά μήκος της γραμμής του μετώπου — πάνω από 1.000 χιλιόμετρα — όπου θα σταθμεύει αυτή η δύναμη, προκειμένου να επιβλέπει την εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός.

Η αποστολή αυτή προβλέπεται να λειτουργήσει σε συνεργασία με ουκρανικές και ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες θα βρίσκονται εκατέρωθεν της λεγόμενης «γραμμής επαφής». Στο πλαίσιο μιας πιθανής συμφωνίας, η Ουκρανία θα αναλάμβανε δέσμευση ότι δεν θα επιχειρήσει την ανακατάληψη των ρωσοκατεχόμενων περιοχών δια της βίας, ενώ η Ρωσία θα έθετε τέλος στην αργή, σταδιακή προώθηση των στρατευμάτων της.

Ωστόσο, εξακολουθεί να μην είναι σαφές στις επαφές του με τους Ουκρανούς αξιωματούχους ο Τραμπ ζήτησε την επίσημη αναγνώριση της ρωσικής προσάρτησης της Κριμαίας, που αποτελεί κομβικό ζήτημα για το Κίεβο. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από την πλευρά του, ήταν ξεκάθαρος και κατηγορηματικός: η Ουκρανία δεν σκοπεύει να αναγνωρίσει ποτέ την απώλεια της χερσονήσου. Όπως δήλωσε σήμερα, «η Κριμαία είναι ουκρανικό έδαφος, ανήκει στον λαό της Ουκρανίας, και δεν υπάρχει τίποτα να συζητήσουμε πάνω σε αυτό».

Η στάση του Ζελένσκι υπογραμμίζει το χάσμα που δεν υπάρχει, παρά τις πρόσφατες διπλωματικές ζυμώσεις. Αν και το Κίεβο φαίνεται διατεθειμένο να ακούσει εναλλακτικές προτάσεις και να εξετάσει ευέλικτες λύσεις, διατηρεί σαφείς θέσεις σε κρίσιμα ζητήματα κυριαρχίας. Οι επόμενες κινήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και η στάση της Μόσχας, θα κρίνουν οι ιδέες αυτές μπορούν να μετατραπούν σε ένα λειτουργικό πλαίσιο για βιώσιμη εκμεταλλεύσεις ή αν θα παραμείνουν απλώς μια ακόμη θεωρητική προσέγγιση στη σκιά ενός παρατεταμένου πολέμου.

Από ρωσικής πλευράς, ορισμένες από τις προτάσεις που κατατέθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες φέρεται να απορριφθεί άμεσα, με κυριότερη αυτή που προβλέπει στρατιωτική παρουσία νατοϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία, έστω και υπό μη εμπόλεμη ιδιότητα. Η θέση της Μόσχας παραμένει ξεκάθαρη απέναντι σε ενδεχόμενο εμπλοκής του ΝΑΤΟ σε ουκρανικό έδαφος, το οποίο θεωρεί κόκκινη γραμμή.

Παρά την απόρριψη ορισμένων σεναρίων, πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων δήλωσαν στους Financial Times ότι ο πρόότι ο πρόεδρος Πούτιν δείχνει κάποια σχετική ευελιξία στο θέμα των τεσσάρων ουκρανικών περιοχών — Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια. Συγκεκριμένα, θα μπορούσε να υποχωρήσει από την απαίτηση για πλήρη ρωσικό έλεγχο όλων των περιοχών, υπό την προϋπόθεση ότι οι ΗΠΑ θα προχωρούσαν σε σημαντικές γεωπολιτικές παραχωρήσεις. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται η επίσημη αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία και η δέσμευση πως η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Η θέση αυτή έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες δημόσιες δηλώσεις του Πούτιν. Το 202 είχε ξεκαθαρίσει3 συμφωνία ειρηνευτικής συμφωνίας θα έπρεπε να στηρίζεται στην πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από την πρώτη γραμμή και στη μετάβαση του πλήρους ελέγχου των τεσσάρων επαρχιών στη Ρωσία — μεταξύ των τεσσάρων επαρχιών στη Ρωσία — μεταξύ των χωρών και η Ζαπορίζια, την οποία η Ρωσία δεν έχει καταλάβει ποτέ στο σύνολό της, αλλά συνεχίζει να στοχεύει.

Τα αρχικά αιτήματα της Μόσχας για ειρήνη παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητα, παρά την αντίθετη τακτική προσαρμογή. Αυτά περιλαμβάνουν την ουδετερότητα της Ουκρανίας, την εγκατάλειψη κάθε φιλοδοξίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, την αναγνώριση των ρωσικών διεκδικήσεων επί των κατεχόμενων περιοχών, τη μείωση της νατοϊκής παρουσίας σε γειτονικά κράτη, καθώς και την άρση ή τουλάχιστον την ελάφρυνση των δυτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη ρωσική οικονομία.

Παρότι κάποιες πτυχές της ρωσικής στάσης μοιάζουν πιο ευέλικτες συγκριτικά με την απόλυτη γραμμή που ακολουθούσε η Μόσχα τα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου, η ουσία των απαιτήσεων παραμένει αμετακίνητη. Η ρωσική ηγεσία φαίνεται να επιδιώκει πολιτικά και γεωστρατηγικά ανταλλάγματα που ξεπερνούν κατά πολύ το ουκρανικό πεδίο, διεκδικώντας μια συνολική αναδιάταξη της δυτικής πολιτικής απέναντι στη Ρωσία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κάθε πρόοδος στις διαπραγματεύσεις εξαρτάται τόσο από την ετοιμότητα του Κιέβου να δεχθεί ουσιαστικές δεσμεύσεις, όσο και από τη διάθεση της Δύσης να επανακαθορίσει τις κόκκινες γραμμές της.