Ψηφιακή ασπίδα για τον πολίτη: Το σχέδιο της «ΝΙΚΗΣ» για την αποκατάσταση της θεσμικής εμπιστοσύνης

Σε μια περίοδο όπου τα ψηφιακά ίχνη των πολιτών διακινούνται με ταχύτητα που υπερβαίνει την ανθρώπινη κίνηση, η εμπιστοσύνη παύει να αποτελεί αφηρημένη αξία και μετατρέπεται σε βασικό όρο δημοκρατικής λειτουργίας. Η ελληνική κοινωνία, με διαχρονικά χαμηλούς δείκτες θεσμικής εμπιστοσύνης, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με ένα εντονότερο ρήγμα. Η δυσπιστία στρέφεται προς ένα κράτος που διαχειρίζεται τον πιο προσωπικό πυρήνα της ατομικότητας, τα ψηφιακά δεδομένα των πολιτών.

Σε αυτό το περιβάλλον η «ΝΙΚΗ» καταθέτει ένα συνεκτικό και συγκεκριμένο πλαίσιο προτάσεων με στόχο την ενεργή συμμετοχή του πολίτη στη ψηφιακή διακυβέρνηση. Η προσέγγιση εστιάζει στη γνώση, στη λογοδοσία και στη διασφάλιση ότι κάθε πράξη εξουσίας αφήνει ίχνη ευθύνης. Ο πολίτης καλείται να ενημερώνεται με σαφήνεια και να γνωρίζει ότι υπάρχει θεσμικός έλεγχος με πραγματικό περιεχόμενο.

Κεντρικό σημείο των προτάσεων αποτελεί η ενίσχυση της ουσιαστικής εποπτείας. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, επιβαρυμένη επί χρόνια από ανεπαρκείς πόρους και περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό, αδυνατεί να ανταποκριθεί στον κρίσιμο ρόλο της. Η «ΝΙΚΗ» εισηγείται θεσμική και οικονομική αναβάθμιση της Αρχής, με άνοιγμα προς την κοινωνία των πολιτών, ώστε ο έλεγχος της ψηφιακής εξουσίας να συνδέεται άμεσα με όσους επηρεάζονται από αυτόν.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαφάνεια της ψηφιακής διοίκησης. Η πρόταση προβλέπει σαφείς εξηγήσεις για κάθε περίπτωση χρήσης τεχνητής νοημοσύνης και αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων. Ο πολίτης οφείλει να γνωρίζει τα δεδομένα και τα κριτήρια που οδήγησαν σε μια διοικητική κρίση, είτε αυτή αφορά την υγεία, είτε την ασφάλεια, είτε την καθημερινή του συμπεριφορά. Η τεχνολογία νοείται ως εργαλείο υποστήριξης της ανθρώπινης κρίσης και όχι ως αυτόνομος μηχανισμός εξουσίας.

Στο πεδίο της πολιτικής λειτουργίας, οι προτάσεις επικεντρώνονται στη θεσμική ακεραιότητα. Η ψηφιακή διαφάνεια στη χρηματοδότηση των κομμάτων, η δυνατότητα επώνυμων ή ανώνυμων καταγγελιών και η δημόσια ανάρτηση των αποτελεσμάτων ελέγχων συγκροτούν ένα πλαίσιο που ενισχύει τη δημόσια λογοδοσία. Η διαφάνεια προβάλλεται ως μέσο πρόληψης και αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα.

Στον πυρήνα του σχεδίου διατυπώνεται μια θεμελιώδης αρχή: ο πολίτης δικαιούται να γνωρίζει πού βρίσκονται τα δεδομένα του, ποιοι τα επεξεργάζονται και για ποιον σκοπό. Η εμπιστοσύνη συνδέεται άρρηκτα με τη συναίνεση και η συναίνεση με την ηθική νομιμοποίηση της κρατικής εξουσίας.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναδεικνύεται ως πεδίο πολιτικής επιλογής με σαφείς κοινωνικές συνέπειες. Η «ΝΙΚΗ» προτάσσει την ανάγκη θεσμικών εγγυήσεων που θωρακίζουν τον πολίτη, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον όπου η τεχνολογική πρόοδος υπηρετεί τον άνθρωπο και την ελευθερία του, με σαφή προτεραιότητα στον ανθρώπινο παράγοντα ως σημείο αναφοράς κάθε ψηφιακής πολιτικής.