Πυρκαγιές και μικροκλίμα: Οι καμένες περιοχές «φλέγονται» και τον επόμενο χρόνο

Η συχνότητα και ένταση των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα αυξάνεται ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια, με σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στη χλωρίδα και την πανίδα, αλλά και στο ίδιο το μικροκλίμα των πληγεισών περιοχών. Νέα ανάλυση της μονάδας METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών φέρνει στο φως εντυπωσιακά και ανησυχητικά στοιχεία σχετικά με τις αλλαγές στη θερμοκρασία του εδάφους μετά από μεγάλες πυρκαγιές.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον δορυφόρο Landsat-9, η επιστημονική ομάδα του METEO συνέκρινε δύο χρονικά στιγμιότυπα: τις 17 Ιουλίου 2024, λίγο πριν την καταστροφική πυρκαγιά στον Βαρνάβα και την Πεντέλη, και τις 26 Ιουνίου 2025, περίπου έντεκα μήνες αργότερα.

Η ανάλυση κατέγραψε διαφορές θερμοκρασίας εδάφους της τάξης του 1 έως 2°C σε πολλές περιοχές, διαφορές που θα μπορούσαν να αποδοθούν σε συνηθισμένες διακυμάνσεις των καιρικών συνθηκών. Ωστόσο, εντός της καμένης έκτασης, τα ευρήματα ήταν πολύ πιο ανησυχητικά.

Συγκεκριμένα, στην περιοχή που επλήγη από τη μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου 2024, παρατηρήθηκαν αυξήσεις στη θερμοκρασία του εδάφους έως και 10°C σε σχέση με τις μετρήσεις πριν την πυρκαγιά. Παρά την παρέλευση σχεδόν ενός έτους, η καταστροφή της δασικής βλάστησης συνεχίζει να έχει έντονη επίδραση στην ενεργειακή ισορροπία του εδάφους.

Η απουσία σκίασης, η απώλεια υγρασίας και η μειωμένη ανακλαστικότητα (αλμπέντο) της επιφάνειας ευνοούν την έντονη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας, προκαλώντας φαινόμενο επιφανειακής θέρμανσης. Το αποτέλεσμα είναι ένα μικροκλίμα πιο θερμό και πιο ξηρό, με αρνητικές συνέπειες για την αναγέννηση της βλάστησης και τη βιοποικιλότητα.

Αν και οι δορυφορικές μετρήσεις αφορούν τη θερμοκρασία της επιφάνειας του εδάφους, είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι αντίστοιχες –αν και μικρότερης έντασης– μεταβολές εντοπίζονται και στον αέρα κοντά στην επιφάνεια. Το τοπικό κλίμα, επομένως, αλλάζει με τρόπους που ενδέχεται να επηρεάσουν όχι μόνο τη χλωρίδα και την πανίδα, αλλά και τη συνολική οικολογική ισορροπία των περιοχών.

Η μελέτη του METEO προσθέτει ακόμη ένα κρίσιμο στοιχείο στη συζήτηση για τις επιπτώσεις των πυρκαγιών. Δεν πρόκειται μόνο για την άμεση οικολογική καταστροφή, αλλά και για μακροχρόνιες, αλυσιδωτές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στο κλίμα και στη βιωσιμότητα των περιοχών.

Η αποκατάσταση των καμένων περιοχών καθίσταται πλέον επιτακτική, όχι μόνο για την αναγέννηση των δασών, αλλά και για την προστασία του τοπικού κλίματος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων.