Σαρωτική επιχείρηση κάθαρσης στην ΑΑΔΕ: Εκτεταμένοι έλεγχοι περιουσιακών στοιχείων για την αντιμετώπιση της διαφθοράς

Μια από τις πιο εκτεταμένες επιχειρήσεις ελέγχου που έχουν πραγματοποιηθεί ποτέ στον δημόσιο τομέα θέτει σε εφαρμογή η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, μετά τον καταιγισμό καταγγελιών για φαινόμενα διαφθοράς μεταξύ φορολογικών και τελωνειακών υπαλλήλων.

Η ΑΑΔΕ ενεργοποιεί έναν μηχανισμό εντοπισμού ύποπτων συμπεριφορών που βασίζεται σε διασταυρώσεις εισοδημάτων, περιουσιακών στοιχείων και δαπανών, με στόχο να διαπιστώσει εάν τα οικονομικά δεδομένα των υπαλλήλων ευθυγραμμίζονται με τον τρόπο ζωής και τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες.

Από τις περίπου οκτώ χιλιάδες καταγγελίες που έχουν κατατεθεί από πολίτες, οι χίλιες τετρακόσιες εξήντα εννέα επώνυμες περιπτώσεις ανοίγουν άμεσα και περνούν στο στάδιο της διερεύνησης, χωρίς καμία καθυστέρηση. Η εντολή που έχει δοθεί στους ελεγκτικούς μηχανισμούς είναι ξεκάθαρη: κανείς και τίποτα δεν θα μείνει στο απυρόβλητο.

Υπάλληλοι που έχουν κατονομαστεί σε καταγγελίες καλούνται να δώσουν εξηγήσεις, ενώ θα εξεταστούν αναλυτικά όχι μόνο τα δικά τους περιουσιακά στοιχεία αλλά και εκείνα των μελών των οικογενειών τους, όταν υπάρχουν ενδείξεις διασύνδεσης. Το νέο σύστημα ανάλυσης κινδύνου που υιοθετείται επιτρέπει στην ΑΑΔΕ να προχωρά σε ελέγχους ακόμη και επί υπαλλήλων που μέχρι πρότινος θεωρούνταν υπεράνω υποψίας.

Στην πράξη, η διαδικασία αυτή ισοδυναμεί με διευρυμένο έλεγχο «πόθεν έσχες», ο οποίος θα επεκταθεί σε όλους όσοι υπηρετούν ή έχουν υπηρετήσει στις φορολογικές και τελωνειακές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από το εάν βρίσκονται σήμερα σε ενεργό υπηρεσία ή έχουν συνταξιοδοτηθεί. Παράλληλα, θα ανοίξουν και παλιές υποθέσεις όπου έχουν προκύψει νέα στοιχεία ή έχουν διαβιβαστεί πληροφορίες από τράπεζες και άλλους φορείς για ύποπτες χρηματικές κινήσεις.

Την ευθύνη των ελέγχων έχουν οι Οικονομικοί Επιθεωρητές των Εσωτερικών Υποθέσεων της ΑΑΔΕ, οι οποίοι καλούνται να αναλύσουν λεπτομερώς τα οικονομικά δεδομένα κάθε υπόθεσης. Αφετηρία αποτελεί η πλήρης καταγραφή όλων των νόμιμων εσόδων, από μισθούς, φορολογηθέντα ή αφορολόγητα εισοδήματα, αποζημιώσεις, έως και τα κέρδη από πωλήσεις μετοχών, ακινήτων ή συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια.

Λαμβάνονται υπόψη ακόμη και παλαιότερες νόμιμες καταθέσεις που δεν εμφανίζονται στις δηλώσεις εισοδήματος αλλά αποδεικνύεται ότι έχουν πραγματοποιηθεί, προκειμένου η εικόνα των εσόδων να είναι πλήρης και ακριβής.

Στο σκέλος των δαπανών, ο έλεγχος εστιάζει αποκλειστικά στις πραγματικές και όχι στις τεκμαρτές δαπάνες. Εξετάζονται έξοδα καθημερινότητας και διαβίωσης, όπως τηλεφωνία, δίδακτρα ιδιωτικής εκπαίδευσης, κοινόχρηστα, ασφάλιστρα οχημάτων και ακινήτων, προγράμματα ζωής και υγείας, αποπληρωμές δανείων και κάθε άλλη μορφή οικονομικής επιβάρυνσης.

Οι ελεγκτές έχουν τη δυνατότητα να ζητούν απευθείας στοιχεία από εταιρείες και οργανισμούς, προκειμένου να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη εικόνα για το οικονομικό προφίλ του ελεγχόμενου. Σε περιπτώσεις όπου ο σύζυγος ή η σύζυγος του υπαλλήλου διατηρεί επιχείρηση που εμφανίζει συνεχείς ζημιές, οι επιθεωρητές εξετάζουν τη χρηματοδότησή της, καθώς και τη ροή χρημάτων προς προμηθευτές ή τράπεζες, ώστε να διαπιστωθεί εάν οι ζημίες αυτές είναι πραγματικές ή χρησιμοποιούνται για να αποκρυφτεί παράνομη εισροή κεφαλαίων.

Ιδιαίτερα αυστηρός θα είναι ο έλεγχος και στα περιουσιακά στοιχεία των υπό διερεύνηση υπαλλήλων. Κάθε κινητό και ακίνητο περιουσιακό στοιχείο εξετάζεται ως προς την προέλευση και τη νομιμότητα κτήσης του, ενώ σε περιπτώσεις δωρεών, δανείων ή γονικών παροχών θα απαιτούνται πλήρως τεκμηριωμένα έγγραφα.

Οι ελεγκτές θα εξετάζουν και τη φερεγγυότητα του δωρητή ή δανειστή, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν τα δηλωθέντα ποσά ανταποκρίνονται σε πραγματικές οικονομικές δυνατότητες. Για τα ακίνητα, θα εξετάζονται αναλυτικά τα συμβόλαια μεταβίβασης. Για θυρίδες, εφόσον ο υπόχρεος δεν συναινεί στον έλεγχο, απαιτείται εισαγγελική εντολή για την άρση του απορρήτου.

Η διαδικασία της διερεύνησης ξεκινά με μία επιστολή προς τον ελεγχόμενο, μέσω της οποίας καλείται να συμπληρώσει ένα λεπτομερές οικογενειακό «πόθεν έσχες». Με βάση τα στοιχεία αυτά, ενεργοποιείται η πλήρης ελεγκτική διαδικασία. Τα ψηφιακά εργαλεία που διαθέτουν οι Οικονομικοί Επιθεωρητές επιτρέπουν την άμεση πρόσβαση στις κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών, τόσο καταθετικών όσο και πιστωτικών, καθώς και σε δεδομένα δανείων μέσω του Μητρώου Τραπεζικών Λογαριασμών.

Παράλληλα, αξιοποιούνται πληροφορίες από χρηματιστηριακές συναλλαγές, επενδυτικά προϊόντα, πολύτιμα μέταλλα, αλλά και στοιχεία που λαμβάνονται μέσω της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών με άλλες χώρες. Εξετάζονται, επίσης, όλα τα ασφαλιστικά προγράμματα των ελεγχόμενων, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται σε λογαριασμούς που εμφανίζουν υψηλή κινητικότητα, είτε σε τράπεζες είτε σε ψηφιακά πορτοφόλια. Κάθε ασυνήθιστη ή αδικαιολόγητη κατάθεση αξιολογείται ως πιθανό εύρημα που απαιτεί περαιτέρω ανάλυση.

Η ΑΑΔΕ επιδιώκει με αυτόν τον τρόπο να επαναφέρει την εμπιστοσύνη στο φορολογικό σύστημα και να αποδείξει ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί λειτουργούν αποτελεσματικά και αμερόληπτα. Η νέα αυτή εκστρατεία κατά της διαφθοράς δεν περιορίζεται σε τυπικούς ελέγχους αλλά επιχειρεί να φωτίσει κάθε πτυχή των οικονομικών συναλλαγών υπαλλήλων που υπηρετούν σε κρίσιμους τομείς του κράτους. Με την αξιοποίηση τεχνολογικών εργαλείων, την αυστηρή τήρηση των διαδικασιών και την αποφασιστικότητα των ελεγκτικών οργάνων, το μήνυμα που εκπέμπεται είναι σαφές: η διαφθορά δεν θα γίνεται πλέον ανεκτή ούτε θα μένει στο σκοτάδι.