Σχέδιο ειρήνης 20 σημείων στο τραπέζι: Ο Ζελένσκι ανοίγει τον φάκελο των διαπραγματεύσεων

Το πλήρες προσχέδιο του ειρηνευτικού σχεδίου των 20 σημείων, το οποίο στηρίζεται από την Ουκρανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες ύστερα από εβδομάδες εντατικών διαπραγματεύσεων, παρουσίασε το πρωί της Τετάρτης 24 Δεκεμβρίου ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επιχειρώντας να χαράξει έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό του πολέμου. Όπως αποκάλυψε, το αρχικό σχέδιο των 28 σημείων, που –κατά το Κίεβο– οδηγούσε ουσιαστικά σε ουκρανική παράδοση, αναθεωρήθηκε ριζικά και συμπυκνώθηκε σε ένα νέο πλαίσιο 20 σημείων, το οποίο τέθηκε επισήμως υπόψη των δημοσιογράφων.

Παράλληλα, έχουν εκπονηθεί προσχέδια συμφωνιών ασφάλειας: μία τριμερής εγγύηση μεταξύ Ουκρανίας, ΗΠΑ και Ευρώπης, μία διμερής συμφωνία Κιέβου–Ουάσινγκτον, καθώς και ξεχωριστό έγγραφο οικονομικής συνεργασίας, που περιγράφεται ως «οδικός χάρτης για την ευημερία της Ουκρανίας». «Έχουμε σημειώσει ουσιαστική πρόοδο για την τελική μορφή των εγγράφων», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος, διευκρινίζοντας ότι το σχέδιο παραδίδεται σήμερα από τις ΗΠΑ στη Μόσχα. Εφόσον εγκριθεί, θα απαιτηθεί υπογραφή από τους ηγέτες Ουκρανίας, ΗΠΑ, Ευρώπης και Ρωσίας, αν και από την ευρωπαϊκή πλευρά δεν έχουν ακόμη οριστεί οι τελικοί υπογράφοντες.

Στον πυρήνα του σχεδίου προβλέπεται ρητή αναγνώριση της Ουκρανίας ως κυρίαρχου κράτους και πλήρης, δεσμευτική συμφωνία μη επιθετικότητας με τη Ρωσία, με μηχανισμό επιτήρησης της γραμμής σύγκρουσης μέσω δορυφορικών και μη επανδρωμένων συστημάτων. Η Ουκρανία λαμβάνει εγγυήσεις ασφάλειας τύπου «Άρθρου 5», ενώ το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεών της παραμένει στους 800.000 στρατιωτικούς σε καιρό ειρήνης. Σε περίπτωση ρωσικής εισβολής, προβλέπεται άμεση συντονισμένη στρατιωτική αντίδραση και επαναφορά όλων των διεθνών κυρώσεων, ενώ σε περίπτωση ουκρανικής επίθεσης χωρίς πρόκληση οι εγγυήσεις αίρονται.

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης ρητή δέσμευση της Ρωσίας για στάση μη επιθετικότητας έναντι της Ευρώπης, καθώς και σαφή προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε προκαθορισμένο χρονικό ορίζοντα, με ενδιάμεση προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά. Ο Ζελένσκι ανέφερε ενδεικτικά τα έτη 2027 ή 2028 ως πιθανές ημερομηνίες, τονίζοντας ότι η ευρωπαϊκή ένταξη συνιστά και έμμεση εγγύηση ασφάλειας.

Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην οικονομική ανάκαμψη, με τη δημιουργία πακέτου ανάπτυξης που προβλέπει επενδυτικό ταμείο για τεχνολογία, δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη, κοινές επενδύσεις στην ενεργειακή υποδομή, ανοικοδόμηση κατεστραμμένων περιοχών, ανάπτυξη υποδομών και αξιοποίηση φυσικών πόρων, με τη στήριξη διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών. Στόχος είναι η συγκέντρωση έως και 800 δισ. δολαρίων για την αποκατάσταση των ζημιών του πολέμου.

Στο πεδίο των εδαφικών ρυθμίσεων, η γραμμή των στρατιωτικών θέσεων κατά την ημερομηνία υπογραφής αναγνωρίζεται ως ντε φάκτο μέτωπο, με πρόβλεψη διεθνών δυνάμεων επιτήρησης, αποστρατιωτικοποιημένων ζωνών και πιθανών ειδικών οικονομικών ζωνών, υπό την προϋπόθεση αποχώρησης ρωσικών στρατευμάτων από συγκεκριμένες περιοχές. Προβλέπεται επίσης πλήρης συμμόρφωση με τις Συμβάσεις της Γενεύης και συγκρότηση ανθρωπιστικής επιτροπής για ανταλλαγή κρατουμένων, απελευθέρωση πολιτών και προστασία των θυμάτων.

Το σχέδιο προβλέπει τη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό μετά την υπογραφή της συμφωνίας, ενώ η εφαρμογή της θα παρακολουθείται από Συμβούλιο Ειρήνης με τη συμμετοχή Ουκρανίας, Ευρώπης, ΝΑΤΟ, Ρωσίας και ΗΠΑ. Η εκεχειρία θα τεθεί σε ισχύ άμεσα, μόλις υπάρξει καθολική αποδοχή.

Ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε ότι η νέα εκδοχή του σχεδίου δεν απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει επισήμως την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ, υπογραμμίζοντας ότι το ζήτημα αυτό επαφίεται στη Συμμαχία. Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι δεν έχει υπάρξει συμφωνία με την αμερικανική πλευρά για κρίσιμα ζητήματα, όπως το καθεστώς του Ντονέτσκ και ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, για τον οποίο η Ουάσινγκτον προτείνει τριμερή διαχείριση, πρόταση που το Κίεβο θεωρεί μη ρεαλιστική.

Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε έτοιμος για συζητήσεις σε επίπεδο ηγετών, αναμένοντας την απάντηση της Ρωσίας επί της τελευταίας εκδοχής του σχεδίου, τονίζοντας ότι «η αντίδραση της Μόσχας θα έρθει μετά τις επαφές της με τους Αμερικανούς».